Doktorzy honoris causa

Mendlowy Uniwersytet Rolniczy i Leśny w Brnie (2008)

Josef Dvořák urodził się w 1945 roku w miejscowości Jakubov, w powiecie Třebič, w Czechach. Ukończył studia rolnicze o specjalności zootechnika w Wyższej Szkole Rolniczej w Brnie (obecnie Mendlowy Uniwersytet Rolniczy i Leśny w Brnie – MZLU). Od 1969 roku pracuje w macierzystej uczelni, w której od 1991 roku kieruje Katedrą Genetyki Zwierząt. W 1975 roku obronił pracę doktorską, w 1988 roku otrzymał etat docenta w zakresie ogólnej hodowli zwierząt, a w 1993 roku – docenta w zakresie genetyki zwierząt. W 1995 roku uzyskał tytuł naukowy profesora.

Dorobek naukowy prof. Josefa Dvořáka obejmuje 371 publikacji, w tym blisko 200 oryginalnych prac twórczych, dwa podręczniki akademickie, 13 skryptów. Jego prace naukowe były cytowane ponad 900 razy. W latach 1980–1990 prowadził badania z zakresu genetyki biochemicznej bydła i świń. Opisał genetyczną zmienność wielu białek i enzymów w populacjach zwierząt gospodarskich. Od 1990 roku zajął się genetyką molekularną i praktycznym wykorzystaniem jej osiągnięć w doskonaleniu świń i bydła oraz innych gatunków zwierząt. Opracował metodę testowania genotypów świń w zakresie podatności na stres, która opiera się na identyfikacji loci w piątej grupie sprzężeniowej na szóstym chromosomie świń oraz metodę testowania bydła na obecność i brak rogów, zaadaptował wiele metod z zakresu genetyki molekularnej do rutynowego testowania bydła, świń i innych gatunków zwierząt w zakresie genów głównych, odpowiedzialnych za cechy produkcyjne i reprodukcyjne oraz za odporność i podatność na choroby. Zespół badawczy pod jego kierunkiem opracował i wdrożył do praktyki testowanie świń na stres, poprzez identyfikację mutacji punktowej świń. Jest autorem trzech monografii o testowaniu genotypów zwierząt gospodarskich na poziomie DNA skierowanych bezpośrednio do hodowców i właścicieli zwierząt. Od 2000 roku zajmuje się testowaniem zwierząt gospodarskich i domowych w Czechach.

W 2000 roku zorganizował od podstaw laboratorium genetyki molekularnej „LAMGen”, które testuje zwierzęta gospodarskie w zakresie licznych genów głównych oraz ustala pochodzenie zwierząt na podstawie sekwencji mini- i mikrosatelitarnych w Czechach. Laboratorium ma akredytację Unii Europejskiej i jest znane z wysokiej jakości oznaczeń, także poza granicami kraju. Tylko w 2007 roku potwierdzono pochodzenie 1700 koni na podstawie sekwencji mikrosatelitarnych DNA oraz wielu zwierząt innych gatunków.

Profesor Dvořák był kierownikiem lub głównym wykonawcą ośmiu projektów finansowanych przez Agencję Grantową Republiki Czeskiej, ośmiu projektów Ministerstwa Rolnictwa, siedmiu grantów Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego oraz dwóch projektów rozwojowych i jednego węzłowego („Kontakt”). Tylko w latach 1999–2004 kierował projektami na łączną kwotę 185 milionów koron czeskich.

W ramach współpracy naukowo-badawczej z Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu oraz Akademią Rolniczą w Szczecinie powstało wiele oryginalnych rozwiązań, których wyniki opublikowano w kilkudziesięciu pracach w czasopismach naukowych i materiałach konferencyjnych. Współpracował m.in. z profesorami Tadeuszem Szulcem, Andrzejem Filistowiczem i Stanisławem Jaskiem. Badania dotyczyły podatności świń na stres i sposobów uwalniania stad świń od tego syndromu, polimorfizmu białek kazeinowych i globulinowych w mleku bydła, podatności i odporności bydła na BSE, ochrony zasobów genetycznych rasy polskiej czerwonej i czeskiej czerwonej i innych problemów istotnych dla hodowli zwierząt w Polsce i w Czechach.

Ma zasługi w rozwoju kadry naukowej, był promotorem 15 zakończonych przewodów doktorskich, recenzentem 42 rozpraw doktorskich i habilitacyjnych oraz wniosków o nadanie tytułu profesora, a także przewodniczył ośmiu komisjom oceniającym kandydatów do tytułu profesora na uniwersytetach w Brnie, Czeskich Budziejowicach i Pradze oraz w dwóch uniwersytetach na Słowacji.

Uczestniczy w pracach rad programowych kilku kierunków studiów w uczelniach czeskich i słowackich. Zorganizował specjalność na studiach drugiego stopnia – biologia molekularna, jedyną na uczelniach czeskich, a także studia doktoranckie.

Jest współautorem podręcznika akademickiego „Planowanie i organizacja hodowli zwierząt gospodarskich” opublikowanego w Wydawnictwie Akademii Rolniczej we Wrocławiu w 2004 oraz podręcznika „Produkcja mięsa” wydanego w języku czeskim. Od siedmiu lat organizuje międzynarodowe konferencje naukowe doktorantów i studentów w Brnie i w Przerowie k. Brna, w których corocznie uczestniczą doktoranci Wydziału Biologii i Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Pięciokrotnie przyjmował ich na staże naukowe. Służył pomocą przy organizacji laboratorium genetyki molekularnej w Instytucie Hodowli Zwierząt Uniwersytetu Przyrodniczego.

Prof. Josef Dvořák jest inicjatorem współpracy między Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu oraz uniwersytetami w Brnie i w Czeskich Budziejowicach w Czechach oraz w Nitrze na Słowacji. Z jego inicjatywy, przy wsparciu prof. Vaclava Řehouta z Czeskich Budziejowic oraz profesorów Jozefa Bulli i Alojzego Kubka z Nitry, pracownicy Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu są współorganizatorami międzynarodowej konferencji „Genetic Days”, organizowanej od 40 lat w Czechach i na Słowacji. W 2004 roku Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu został włączony do cyklicznej organizacji tych konferencji.

Profesor Dvořák był wyróżniony medalami: Uniwersytetu Rolniczego i Leśnego w Brnie, Instytutu Zootechniki w Nitrze, Słowackiego Uniwersytetu Rolniczego w Nitrze, Instytutu Zootechniki w Pradze, Uniwersytetu Południowoczeskiego w Czeskich Budziejowicach, „Za wkład w rozwój Akademii Rolniczej w Szczecinie”, „Za Zasługi dla Akademii Rolniczej we Wrocławiu” i 50-lecia Akademii Rolniczej we Wrocławiu.

W latach 1990–1995 był członkiem Czeskiej Akademii Nauk Rolniczych i przewodniczy komisji genetyki i doskonalenia zwierząt w tej akademii oraz w Agencji Grantowej Republiki Czeskiej, a od 2004 roku jest członkiem Komisji ds. Badań w Ministerstwie Rolnictwa Republiki Czeskiej. Od 30 lat wchodzi w skład komitetów: naukowego i organizacyjnego międzynarodowych konferencji „Genetic Days” i sympozjów organizowanych w Czechach, w Polsce i na Słowacji.