Historia

 
Nasza historia

Wyższa Szkoła Rolnicza we Wrocławiu powstała 70 lat temu – w 1951 roku. Ówczesna Rada Ministrów podjęła stosowną uchwałę 17 listopada, wydzielając z Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej cztery wydziały: rolny, weterynaryjny, melioracji wodnych i zootechniczny. W 1952 roku stery nowo powołanej WSR objął prof. Stanisław Tołpa, wybitny botanik, badacz torfowisk, uczeń byłego rektora Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie i pierwszego rektora połączonych uniwersytetu i politechniki we Wrocławiu, prof. Jana Kulczyńskiego.

Historia uczelni, która w 1972 roku z Wyższej Szkoły Rolniczej stała się Akademią Rolniczą, a w 2006 – Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu sięga jednak czasów znacznie wcześniejszych i wiąże się z historią uczelni lwowskich, a więc Galicji pozostającej pod zaborem austriackim w czasie, kiedy Polska pozbawiona była własnej państwowości, jak i już niepodległej, w krótkim dwudziestoleciu pomiędzy dwiema światowymi wojnami. Ale to też historia łącząca się dziedzictwem niemieckiego Breslau, które w 1945 roku stało się polskim Wrocławiem i do którego przyjechali naukowcy z dawnych polskich kresów, ocaleli z pożogi wojennej.

W 1856 w Dublanach koło Lwowa powstała Szkoła Gospodarstwa Wiejskiego, przekształcona w roku 1858 w Wyższą Szkołę Rolniczą, a w 1901 – z inicjatywy Sejmu Galicyjskiego, decyzją ministra rolnictwa – w Akademię Rolniczą, która w 1919 została – decyzją Rady Ministrów wraz z Wyższą Szkołą Lasową włączona do Politechniki Lwowskiej jako Wydział Rolniczo-Lasowy. Młodsza była trzecia po Wilnie i Warszawie uczelnia weterynaryjna powstała na ziemiach polskich – w 1881 roku we Lwowie, również dzięki staraniom Sejmu Galicyjskiego utworzono Cesarsko-Królewską Szkołę Weterynaryjną, którą już w wolnej Polsce, w roku 1922, w uznaniu jej poziomu naukowego przekształcono w Akademię Medycyny Weterynaryjnej.

Te dwie uczelnie to lwowskie dziedzictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, które na Dolny Śląsk przywieźli ze sobą polscy naukowcy. Jego niemieckie korzenie, związane z przedwojenną historią miasta, sięgają roku 1881, kiedy to na Królewskim Uniwersytecie Wrocławskim utworzono Instytut Rolniczy, który początkowo mieścił się przy Mattiasplatz 5, a następnie w latach 1923–1945 w nowym gmachu przy ul. Hansastrasse, obecnie Cypriana Kamila Norwida. Tam też przeniosła się cała rolnicza baza naukowo-badawcza, stanowiąca późniejszą bazę materialną uczelni.

Polska historia tego miejsca zaczęła się jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej, w Krakowie, wiosną 1945 roku. Wtedy pełnomocnik rządu dr Bolesław Drobner zaczął przygotowywać się wraz z ochotnikami do wyjazdu do Wrocławia. Dołączył do niego prof. Stanisław Kulczyński – jako pełnomocnik ministra oświaty kompletował tzw. Grupę Kulturalno-Naukową. Pod koniec kwietnia 1945 r. Drobner skupił wokół siebie 140 osób, 26 z nich do wyjazdu przekonał Kulczyński. Do miasta dotarli trzy dni po kapitulacji Festung Breslau. W sposób szczególnie oryginalny do Wrocławia – w czerwcu – wjechał uczeń Kulczyńskiego, Stanisław Tołpa. Na wielbłądzie kupionym od rosyjskich żołnierzy za kanister spirytusu.

Dekret powołujący we Wrocławiu polskie uczelnie – uniwersytet i politechnikę – datowany jest na 24 sierpnia 1945 roku. Zgodnie z nim do 31 sierpnia 1946 roku – zakładano, że tyle potrwają wszystkie prace organizujące działalność uczelni – „rektorowie Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej mają kompetencje senatu akademickiego i rad wydziałowych”.

W gazecie „Pionier. Dziennik Dolno-Śląski” z 31 sierpnia 1945 roku w artykule „Najbogatszy Uniwersytet Polski we Wrocławiu” pisano:

„Uchwalenie dekretu (…) spotkało się z żywym uznaniem społeczeństwa. Cały świat naszej nauki czekał z upragnieniem na tę chwilę. Albowiem – pomimo wielkiego zniszczenia miasta – ocalała we Wrocławiu większość gmachów uniwersyteckich. Jest ich około 80-ciu. Kryją w sobie skarby bezcenne dla nauki: biblioteki, laboratoria, kliniki o pierwszorzędnych urządzeniach. Tak bogato wyposażonej uczelni nie posiadamy obecnie w całej Polsce. Nic więc dziwnego, że całe pielgrzymki studentów przybywały do Wrocławia w celu zapisania się na uniwersytet, bądź też politechnikę (…). Mury najbogatszej w Polsce uczelni stoją otworem dla licznych rzesz spragnionych wiedzy. Nie tylko młodzież jest żywo zainteresowana akademią wrocławską, lecz również cały szereg naszych profesorów, asystentów i lektorów, którzy znajdą tu odpowiednie placówki”

(pisownia oryginalna)

Jesienią 1945 roku ruszyła jedna uczelnia – Uniwersytet i Politechnika we Wrocławiu, ze wspólnym rektorem, senatem i administracją. Powołano sześć wydziałów uniwersyteckich: prawno-administracyjny, humanistyczny, matematyczno-przyrodniczy, lekarski z oddziałem farmaceutycznym, medycyny weterynaryjnej i rolnictwa z oddziałem ogrodniczym, oraz cztery wydziały politechniczne: chemiczny, mechaniczno-elektrotechniczny z oddziałami: mechanicznym i elektrotechnicznym, budownictwa z oddziałami: inżynierii lądowej i wodnej oraz architektury, hutniczo-górniczy. Pierwszym rektorem został prof. Stanisław Kulczyński. Przez rok jako prorektor uniwersytetu wspierał go prof. Stanisław Loria, a przez dwa – jako prorektor politechniki prof. Edward Sucharda.

Pierwszy wykład akademicki dla studentów wygłosił prof. Ludwik Hirszfeld – na wydziale lekarskim w sali bez szyb w oknach 6 września wybitny polski naukowiec opowiedział złaknionym wiedzy młodym ludziom o najnowszych kierunkach badań w bakteriologii. Oficjalnym początkiem pierwszego powojennego roku akademickiego jest jednak wykład, który rozpoczął się 15 listopada o godzinie 9.30 w sali nr 305 politechniki. Profesor Kazimierz Idaszewski wygłosił go przed studentami IV Oddziału Elektrycznego Wydziału Mechaniczno-Elektrotechnicznego. Datę władze uczelni wybrały celowo – wykład odbył się w rocznicę inauguracji działalności Cesarsko-Królewskiej Szkoły Politechnicznej we Wrocławiu, której spadkobierczynią w 1945 roku stała się Politechnika Lwowska.

Sześć lat później, 17 listopada 1951 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę, wydzielającą z Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej cztery wydziały: rolny, weterynaryjny, melioracji wodnych i zootechniczny. Tak powstała uczelnia, która w 1972 roku została Akademią Rolniczą, a w 2006 roku – Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu, jedną z najlepszych w Polsce o tym profilu.