wybierz kategorie wiadomości
![](/thumb/RGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQVFkbgsEDgxnWxMJFRU3GmgdJwtOIVZ7WgQ_Sk8TE0YdGS0vGTILDWdbE1NVVm8PVhQsRgNtRzkSWHoYAlYGaxsXanZcQUAKKg9FFBgWIQZFWHFGVypAJlMVLA0EXhFNUF9qPwQXB0t_Q1IeREN9GwVJe0ZE/obozy_glowna.jpg)
Co mówią kości, czyli prawda zakopana w ziemi
19.06.2023
Zawód archeologa i antropologa to wyjątkowe zajęcie. Nie tylko fascynujące, ale też trudne, często obciążone dużymi emocjami. Z czym muszą się mierzyć naukowcy? Co udało się wyczytać z kości znalezionych w dolnośląskich filiach obozów koncentracyjnych, jakie były kulisy badań czaszki Janiny Lewandowskiej, jedynej kobiety zamordowanej w Katyniu? W najnowszym odcinku podcastu na te i inne pytania odpowiadają prof. Barbara Kwiatkowska i dr Paweł Konczewski z Zakładu Antropologii UPWr.
![](/thumb/HGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQVFkbgsEDgxnWxMLHh8-DGgdJwtOIVZ7WgQ_Sk8TE0YdGS0vGTILDWdbE1NVVm8PVhQsRgNtRzkSWHoYAlYGaxsXanZcQUAKKg9FFBgWIQZFWHFGVypAJlMVLA0EXhFNUF9qPwQXB0t_Q1IeREN9GwVJe0ZE/mieso_glowna.jpg)
Mięso – jeść czy nie jeść? Oto jest pytanie
05.06.2023
W najnowszym odcinku podcastu Monika Maćków z Katedry Żywienia Człowieka i prof. Małgorzata Korzeniowska z Katedry Rozwoju Funkcjonalnych Produktów Żywnościowych odpowiadają m.in. na pytania dlaczego potrzebne jest nam białko zwierzęce, czy wegetarianizm to przyszłość, a weganizm to tylko moda i jak na środowisko oddziałuje hodowla zwierząt.
![](/thumb/NGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFsxTQgnEl4KAB8jFxVWaQJQI1J3ClY5ChBeD0MXHTwTCgENHisAHFdZED0EFVZpFEsgXTBTAAcBBxNZFkdRZG4BDAwOZ1sTFhtYYUFHGywBZiZTdwpFdEoAXg1AABwkIAgfQFNnD1QRBBksF1IdJBZAbRt3Qx0iDUELQVcKQHF8FV9RWWcc/absolwent_glowna-1.jpg)
Geny skrywają przed nami jeszcze wiele tajemnic
02.06.2023
Doktorant Szkoły Doktorskiej UPWr Bartosz Czech opowiada o terapiach genowych, pracy bioinformatyka w branży biomedycznej i o tym, jak zakochał się w genetyce.
![](/thumb/oGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFgxTRkqFUgUFhYsPF4lJgFQPEQ7VQZ6REFXClgXUXJuHQIWEDcAXQcoFygKRAklAUsQUDlfAzYJTVsTU1BfajwfAggMJhVuDxNYd0ECWGdGVS5ZMhJOehgPE08WAhIvKTIEBkt_UB1EFBUjF0UVJwhcPRVvEho9HxBSAkAXFCc-FE9OSzYISwNVQG8AT0lyVEF9BGUSCQ/potyrala_meissner_glowna.jpg)
Nauczeni własnym doświadczeniem
31.05.2023
Na przekór powiedzeniu „zapomniał wół, jak cielęciem był”, dr Małgorzata Meissner i dr Jerzy Potyrała doskonale pamiętają swoje studenckie czasy i stali się takimi dydaktykami, jakich sami chcieli mieć. Ich starania docenili studenci Wydziału Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji w corocznych ankietach, wybierając ich jako najlepszych dydaktyków z wydziału.
![](/thumb/TGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFgxTQIqDF4UHBMSDlYZIgFLNU4mRBF6REFXClgXUXJuBgIPBjcKWDkaGy4KUggxHUo7UgpTHT0DD0g8VQgcPBMKAQ0eKwAcV1kQPQQVVmkUSyBdMFMABwEHE1kWR1FkbgEMDA5nWxMWG1hhQUcbLAFmJlN3CkV0SgBeDUAAHCQgCB9AU2cPVBEEGSwXUh0kFkBtG3dDHSINQQtBVwpAcXwVX1FZZxw/komorki_macierzyste_ciekly_azot_glowna-1.jpg)
Komórki do zadań specjalnych
26.05.2023
Komórki macierzyste zwierząt to wyjątkowo cenny materiał. Naukowcy sprawdzili, że pobrane z pępowiny kotów mają różne właściwości. Można je wykorzystać w medycynie regeneracyjnej i do wspomagania rozrodu. Budzą nadzieje, ale i dylematy – gdzie są granice ingerencji genetycznej u zwierząt?
![](/thumb/gGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQVFkbgsEDgxnWxMNGBcsEU5XIAhcPE02ShF1Dw9eFFoTXSI8Ck9OSzUTXgwSGTk8Xh5pXht6FXkSGDkGBBNZFgIfamBPHQMOID5YAlVAfE8VGSQKTT1YOVwRKkpZEw1RBQArLRkIBQY3GBNKVQkkGVJYcUZaNwRsAAxqW1MTHg/komary-kleszcze-glowna.jpg)
Kleszcze, komary i pająki – małe, ale groźne
22.05.2023
W najnowszym odcinku podcastu prof. Joanna Mąkol i dr Jarosław Pacoń rozmawiają m.in. na temat tego, czy będziemy ponownie mieli do czynienia z plagą komarów, czy to prawda, że komary chętniej atakują osoby pijące alkohol, czy istnieją skuteczne sposoby ochrony przed kleszczami i czy w Polsce są jakiekolwiek pająki, które są dla człowieka groźne?
![](/thumb/LGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFgxTQEqD14UHgkSAFYPOAVmLlk7bwI5BjxCDFsfUWRuCwQODGdbEw4YFCIRXgkUB1g6RDRvFTYGPEcCWi0AJyMAMgUFKhZfB1kQPQQVVmkUSyBdMFMABwEHE1kWR1FkbgEMDA5nWxMWG1hhQUcbLAFmJlN3CkV0SgBeDUAAHCQgCB9AU2cPVBEEGSwXUh0kFkBtG3dDHSINQQtBVwpAcXwVX1FZZxw/honoris_causa_ann_van_soom_glowna.jpg)
Prof. Ann Van Soom: – Mam najlepszy zawód na świecie
18.05.2023
Prof. Ann Van Soom, kierownik Katedry Rozrodu, Położnictwa i Zdrowia Stada na Uniwersytecie w Gandawie, doctor honoris causa Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, mówi o tym, co jest wyzwaniem w rozrodzie, czy czuje się drugą Skłodowską-Curie i czy da się połączyć naukę z dydaktyką.
![](/thumb/gGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFgxTQghAFw5EBYiFFYZIA0bYxUzWRg9SlkTAlATHhcrAQIVCCYKWDkQFiIUWR9lDkkoFXkSBCoHCVQAQC0aLG5XT1dLaUNdBxkdb1kVCidGFW1HNFcRBwEHE1kFXlErIwMZEAYpDVQUVUBvDVINOAdYO1IyXwYhSk8TEF0IFmp2Tw4aWnxRSVRESm8e/adam_glowacki_glowne.jpg)
W przyjaznej atmosferze studenci efektywniej się uczą
11.05.2023
Pośród wykładowców z Wydziału Biotechnologii i Nauk o Żywności studenci najwyżej ocenili Adama Głowackiego. Docenili jego sposób przekazywania wiedzy i to, jaką potrafi stworzyć atmosferę na zajęciach.
![](/thumb/aGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFgxTQQkDUQFHwMSB1glPB1bIEUgElh6DgpdBhZIUS05HwISDCQPbg4WCCg8UBYkE1cuGT9AE3pEQUERWxgWKzgyBAZLf0MERFtYIQJZHWleGz9bdxxWKAkEVDxdFlFyfUFPAQYrFUMJGxYoERVAaQpcOEQ2UQA9DwxDGhZeUTslFwhAU2cCSVVOSjVRBEppGQ/european_hare_glowna.jpg)
Eksperci UPWr: Nie dotykaj małych saren i zajęcy. Wyrządzisz im krzywdę
10.05.2023
Jeśli podczas spaceru w lesie zobaczymy małą sarnę lub zająca spokojnie wycofajmy się i dajmy im czas na ukrycie się w trawie. Nie wolno ich dotykać, głaskać, dokarmiać czy przytulać, bo to spowoduje, że matka zamiast zająć się młodymi pozostawi je bez opieki – mówi prof. Wojciech Pusz, koordynator Ośrodka Badań Środowiska Leśnego w Złotówku.
![](/thumb/6GBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQVFkbgsEDgxnWxMHGQ40AV4VPx1SJmgyXBsvBgIfCUQVUWRuHR8NAyACRTkeHm9ZFU9pSBsjVjtXVmJKE11BGFADKSsIMgsNZ1sASlUZIg1DCCQIVSpFdwpWNg0UQgBVBhYvIx8UQEVnElgcElh3QVQCeF0JNwVmAFYl/antybiotyki_glowna.jpg)
Wyzwania współczesnej medycyny – antybiotykooporność, choroby cywilizacyjne i terapie szyte na miarę
08.05.2023
W najnowszym odcinku podcastu prof. Anna Gliszczyńska, szefowa Katedry Chemii Żywności i Biokatalizy i prof. Agnieszka Śmieszek z Katedry Farmakologii i Toksykologii rozmawiają na temat wyzwań współczesnej medycyny. Opowiadają m.in. o problemie antybiotykooporności o pladze chorób cywilizacyjnych i terapiach personalizowanych.
![](/thumb/2GBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFkxTRkxAFoPVVZvBV4WLkYDbVQvUQQ0CTxWFkctFD0_MgoOBjIPUEtGVCcTUFhnRkk9WD9VFyw3ClVBDlBGamBPAQMHIkMLRAcWb08VCioDXBBeMRJOaURBUgxaBgEnIAEIEEt_Q18DAAkuAkMfLAtLNhV5EgcxEgYTWRYRC3t1XRVQWnVDTA/czapla_gus_gus_glowna-1.jpg)
Przemysłowe fermy i ptasia różnorodność idą w parze
27.04.2023
Czy modernizacja wsi oznacza dla ptaków same niekorzystne zmiany? Okazuje się, że dla niektórych gatunków nowoczesne fermy to znakomite miejsce do życia. Wyniki badań zaskoczyły ornitologów.
![](/thumb/gGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFkxTRo_AksTBRU6EFwTFABDJlI2WFZ0SgVYD1FQSWorAQIVByRPWxYQWGFBRwgkDlwsQwpZEHpSQQRBGFAfKSIKT1hLNQ0TSlUKLARSJSIAG3UGeRIXNwYXQwxYHhY6bldPDAwyElIHAx8qDEUDaUgbPF4vVVZiSgBJUA1CC3p_XU8f/glowna.jpg)
Dydaktyka jest ich drugą naturą
26.04.2023
Studenci zdecydowali. W anonimowych ankietach kolejny raz wskazali swoich ulubionych dydaktyków. Z Wydziału Biologii i Hodowli Zwierząt są to zeszłoroczny laureat Arkadiusz Dziech i prof. Jacek Szczurowski.
![](/thumb/aGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFkxTRo_AksTBQNvTxUcIghcbQ13Qw47EhZDPFMeHD8iDEMIGSJDHUQHCCIJUhk_O1ArFW8SQXpEQV0CWhVRcm4dAUBFZxFQARIlJAcVQHpIGyxYO0QGNwQPVBEWSFEmKRoeAQgxBFYJBQNvTxUJIh5cbQ13UwxrUVNJUQdCUTU/szczur_glowna.jpg)
Eksperci UPWr: To ludzie dostarczają szczurom jedzenie i schronienie
24.04.2023
Dr Edyta Wincewicz z Zakładu Fizjologii Zwierząt Wydziału Medycyny Weterynaryjnej pomaga miastu w skutecznej walce ze szczurami. I nie ukrywa, że to trudny temat: - Ze szczurami walczy nie tylko Wrocław, walczy wiele miasta na świecie i mimo, że stosują różne metody, szczury nadal tam są – mówi naukowczyni UPWr.
![](/thumb/sGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFkxTQgnEl4KAg4iEV4PJjtUKlMKRxEsSk8TBV0eFmp2TwwAGioNRBIYCCQWWiUmAV0QQDBEK2pYUQI8Ux4cPyIIQwgZIkMdRAcIIglSGT87UCsVbxJBekRBXQJaFVFybh0BQEVnEVABEiUkBxVAekgbLFg7RAY3BA9UERZIUSYpGh4BCDEEVgkFA29PFQkiHlxtDXdTDGtRU0lRB0JRNQ/absolutorium_med_wet_2023_glowne.jpg)
Absolutorium Wydziału Medycyny Weterynaryjnej – galeria
17.04.2023
Po 3 latach przerwy spowodowanej pandemią absolwenci weterynarii spotkali się na uroczystym absolutorium, podczas którego odebrali pamiątkowe dyplomy.
![](/thumb/kGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQVFkbgsEDgxnWxMcDg0kBlkTLjtDOF4wQg45HDxWD1sFHSliBx0FS2lDQRQYECgAQyUiABt1FWASWHoEAl8EFkhROCBPQUAZJAZUOR4eb1kGVmkHViFDJ18YNA0RE1kWHBY_Pw4MFgwiDkMfVVZvEF4ALkYDbVQtA01oEFECUxYP/zywienie_zwierzat_glowna.jpg)
Żywienie zwierząt – najczęstsze błędy właścicieli
17.04.2023
W najnowszym podcaście prof. Barbara Król i prof. Piotr Sławuta opowiadają o prawidłowym żywieniu zwierząt, a także o tym kto prędzej się zagłodzi, kot czy pies? Mówią też na co zwracać uwagę przy wyborze karmy i co robić gdy nasz zwierzak boryka się z otyłością.
![](/thumb/NGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfFkxTRksElAIHBNvTxUcIghcbQ13WRk_N1MDVgJcGTgrT0FAGTcOWwMUDhIKU1hxRgxtG3dcFTYPQQtBRB5RZG4dDAUMGghVRE1LYUFUFSUQSyBbOVUGelJBXwZDARApOAgKDRs8Qx1EBBM3BhVAaQdBfA5lSEZrWEFM/img_0256.jpg)
Pisanki – bogactwo tradycji
06.04.2023
Prof. Katarzyna Wróblewska z Katedry Ogrodnictwa Uniwersytetu Przyrodniczego od ponad 10 lat zbiera pisanki. Zaczęła po wystawie tych małych dzieł sztuki wykonanych przez wrocławską artystkę Marię Kieleczewę, wykorzystującą wzory m.in. huculskie i łemkowskie.
![](/thumb/VGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfF4xTRo8DFMJGxMmAmgNIgFVJFY7Xxd6REFXClgXUXJuDwwQCCsEWjkQFiIUWRtlDkkoFXkSBCoHCVQAQC0aLG5XT1dLaUNdBxkdb1kVCidGFW1HNFcRBwEHE1kFXlErIwMZEAYpDVQUVUBvDVINOAdYO1IyXwYhSk8TEF0IFmp2Tw4aWnxRSVRESm8e/baranek_glowna.jpg)
Baranek, zając, kurczak – co wiemy o symbolice świątecznej?
05.04.2023
Prof. Maciej Janeczek, współautor podręcznika „Historia weterynarii i deontologia” wyjaśnia, co symbolizują zwierzęta kojarzone z Wielkanocą.
![](/thumb/mGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfF4xTRMsBF0JGQMSB1YZI0YVbVE8XBF6UkFWD1sFHSliBx0FS2lDQRQYECgAQyUiABt1FWASWHoEAl8EFkhROCBPQUAZJAZUOR4eb1kGVmkHViFDJ18YNA0RE1kWHBY_Pw4MFgwiDkMfVVZvEF4ALkYDbVQtA01oEFECUxYP/glowna.jpg)
Zielone dachy to przyszłość nowoczesnych i zrównoważonych miast
31.03.2023
O zielonych dachach, zaletach tego ekologicznego oraz praktycznego rozwiązania, dobrych praktykach z Wrocławia i ekoprojektach pracowników i studentów UPWr rozmawiamy z dr Martą Weber–Siwirską z Katedry Architektury Krajobrazu, prezesem Polskiego Stowarzyszenia „Dachy Zielone” i współorganizatorką konferencji „Zazielenianie dachów polskich miast”.
![](/thumb/JGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfF5PTksjCF0DVUBvDV4fOAlQKkUhVRg2BxBSPFMeHD8iDEMIGSJDHUQHCCIJUhk_O1ArFW8SQXpEQV0CWhVRcm4dAUBFZxFQARIlJAcVQHpIGyxYO0QGNwQPVBEWSFEmKRoeAQgxBFYJBQNvTxUJIh5cbQ13UwxrUVNJUQdCUTU/niesmiertelnosc_glowna.jpg)
Nieśmiertelność ludzi i odtwarzanie wymarłych gatunków – zabawa w Boga?
27.03.2023
Nieśmiertelność, klonowanie ludzi, terapie komórkami macierzystymi i odtwarzanie wymarłych gatunków. Przełomy naukowe czy kontrowersje? Co dały nam badania nad komórkami i czy to nasza przyszłość? Jakie są granice nauki? Gośćmi podcastu są prof. Wojciech Niżański i prof. Arkadiusz Miążek.
![](/thumb/xGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nfF4xTQg3A14UDgk5AhVWaQJQI1J3ClY_BAxGDVVcGTgrT0FAGTcOWwMUDhIKU1hxRgxtG3dcFTYPQQtBRB5RZG4dDAUMGghVRE1LYUFUFSUQSyBbOVUGelJBXwZDARApOAgKDRs8Qx1EBBM3BhVAaQdBfA5lSEZrWEFM/glowna.jpg)
Arborysta Maciej Motas: – Betonoza? Ten trend jest już za nami
23.03.2023
O istotności kontaktu z naturą, wpływie klimatu na kierunek rozwoju zawodu arborysty i o tym jakich cech wymaga ta praca opowiada inżynier architektury krajobrazu Maciej Motas, arborysta i absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.
![](/thumb/uGBUJIA1JEEcnWQIxBAZWBkdQSS4tAR4HRWcRUBIfWHdBURMnAUoTGCBAGDcJB21MaxUfJy4MAT5GNRRTCh4ZEUxWET8RWCNZOkMXMTRMA1MGQS9nPxkYBgAkPkEJEwM9D1gXJBNcEE0sRxo3GwATTxYUGiQpT1dADTYCblBPTH08UBYkE1cuaDtVA3YCE1ZBGFADOiMHCAEdGghVRE1YeEEbWCcFVygVbxIENEpPExNVFRYXJQlPWFhpQ1IJGQ4_DFsWLhYbdRU7VQMrCwJFBlMdATFuQU8RAD8EE1xVGTVQDkozVgp_FSg/dsc_6860_glowna_new.jpg)
Szkolimy doradców rolników
20.03.2023
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu jako jedyny w Polsce uruchomił podyplomowe studia dla doradców rolniczych – zamawiane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. 45 słuchaczy z całego kraju poznaje przetwórstwo rolno-spożywcze w gospodarstwie rolnym w wymiarze prawnym, organizacyjnym i praktycznym.