Zmiany na UPWr: finansowanie

Ustawa 2.0 wprowadza istotne zmiany w finansowaniu polskich uczelni, które weszły w życie z początkiem 2019 roku. Ścieżki finansowania są różne w zależności od statutu uczelni – poniżej przedstawiamy kwestie dotyczące publicznych uczelni akademickich, w tym Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. 

Subwencja

Zamiast dotychczasowych dotacji na działalność dydaktyczną i statutową, wydatkowanych i rozliczanych na odrębnych zasadach, uczelnie będą otrzymywać jedną subwencję. Pierwsza subwencja zostanie w przyznana uczelniom w kwietniu 2019 roku. Ustawa daje uczelni większą swobodę w wydatkowaniu subwencji – do uczelni należy m.in. decyzja w jakiej części przeznaczy ją na działalność dydaktyczną, a w jakiej na badawczą. Nowa jest również możliwość zakupu środków trwałych z subwencji.

Subwencja w 2019 roku i subwencje dla publicznych uczelni akademickich w kolejnych latach będą ustalane z urzędu na podstawie jednego algorytmu, bez możliwości odwołania. Reguluje to wydane już rozporządzenie MNiSW, stanowiące akty wykonawczy do Ustawy 2.0.

Dotacje

Z dotacji podmiotowej przyznaje się środki finansowe na świadczenia dla studentów i zapewnienie osobom niepełnosprawnym warunków do kształcenia się lub prowadzenia działalności naukowej – środki te powiększają odpowiednio uczelniany fundusz stypendialny i fundusz wsparcia osób niepełnosprawnych.

Środki na utrzymanie unikatowego i mającego istotne znaczenie dla polityki naukowej Polski stanowiska badawczego lub aparatury naukowo-badawczej są przyznawane na wniosek uczelni w drodze decyzji administracyjnej na okres nie dłuższy niż 3 lata. Środki niewykorzystane w danym roku, przechodzą na rok kolejny.

W formie dotacji celowej przyznawane są środki na inwestycje związane z kształceniem i z działalnością naukową. Są przekazywane uczelni na podstawie umowy.

Minister może zlecić uczelni zadania zgodnego z zakresem jej działalności i przydzielić jej na to dotację celową, również w przypadku np. klęski żywiołowej lub w celu wykonania zobowiązań międzynarodowych.

Algorytm

Wysokość subwencji, dotacji na świadczenia dla studentów i dotacji na wsparcie osób niepełnosprawnych jest wyliczana na podstawie algorytmów.

• Algorytm subwencji ma charakter projakościowy – premiuje uczelnie lepiej realizujące swój określony cel. W przypadku uczelni akademickich ważna będzie odpowiednia proporcja między liczbą studentów a nauczycieli akademickich (wskaźnik SSR), zapewniająca lepsze warunki kształcenia i pracy dydaktycznej.
• Do algorytmu wprowadzono tzw. tunel finansowy.

• Od 2019 r. w algorytmie nie funkcjonuje pojęcie podstawowego miejsca pracy, dzięki czemu uwzględniona zostanie faktycznie zatrudniona kadra i ponoszone na nią koszty. Do tej pory liczeni byli tylko naukowcy, którzy wskazali UPWr jako swoje podstawowe miejsce pracy. 
• W składniku badawczym brani pod uwagę będą pracownicy zaliczani do liczby N – liczba pracowników będzie mnożona przez kategorię dyscypliny, do której należą, przy czym kategoria C nie będzie uwzględniana.

• Częścią składnika badawczego jest kosztochłonność przypisywana do dyscyplin, uwzględniająca koszty kształcenia i działalności naukowej w poszczególnych dyscyplinach. Kosztochłonność w nowej ustawie straciła na znaczeniu – nie będzie miała decydującego znaczenia przy przyznawaniu środków, będzie odpowiadać jedynie za 12,5% środków.
• Stała przeniesienia, czyli część subwencji wynikająca z wysokości ubiegłorocznej subwencji, w 2019 roku wynosi 50%. Oznacza to, że na połowę subwencji składa się kwota dotacji z 2018 roku, a o drugiej połowie decydują inne składniki:

• Stała przeniesienia będzie co roku stopniowo obniżana. Docelowo, czyli od 2024 roku, będzie wynosiła 25%. Wtedy algorytm przyznawania subwencji uczelniom akademickim będzie wyglądał następująco:

Uczelnia badawcza

Do 30 kwietnia Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłosi konkurs „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”, którego celem jest podniesienie międzynarodowego znaczenia polskich uczelni.

W ramach konkursu środki finansowe mogą być przyznane maksymalnie 10 uczelniom – zwiększą subwencję uczelni o min. 10% przez 6 lat. Pierwszy konkurs odbędzie się na podstawie przepisów przejściowych, w wyniku których m.in. okres finansowania zostanie wydłużony do 7 lat.

UPWr przygotowuje się obecnie do złożenia wniosku konkursowego. Nawet jeśli nie znajdziemy się w gronie zwycięzców, samo złożenie wniosku zapewni nam dodatkowe finansowanie w wysokości 2% subwencji, czyli ok. 4 mln zł.

Laureaci konkursu będą objęci innym algorytmem niż pozostałe uczelnie akademickie. Zmieni się przede wszystkim waga poszczególnych składników – większe znaczenie będzie miał składnik badawczy, doktorancki i projektowy. Zmniejszony będzie wskaźnik SSR, czyli liczby studentów przypadających na jednego nauczyciela akademickiego. Na uczelni akademickiej wynosi on 1 – 13, na uczelni badawczej 1 – 10. Dzięki temu uczelnie badawcze mają szansę podwyższyć jakość kształcenia i skupić się  na kształceniu przyszłych naukowców.

Projekty

Subwencja jest podstawowym źródłem finansowania uczelni, jednak nie wystarczy na prowadzenie nauki na poziomie uniwersyteckim – w większości przeznaczona zostanie na wynagrodzenia pracowników uczelni. Dlatego też UPWr powołuje Wiodące Zespoły Badawcze, które będą instrumentem pozyskiwania pieniędzy ze źródeł zewnętrznych, czyli z projektów. Pozyskane projekty zapewnią środki na badania naukowe prowadzone zarówno przez Wiodące Zespoły Badawcze, jak i inne zespoły, które nadal będą funkcjonować na uczelni.

 mj