Study in Poland 2022

• Mimo pandemii w Polsce umiędzynarodowienie utrzymuje się na poziomie z 2019 roku
• Jakie są nowe perspektywy na umiędzynarodowienie polskich uczelni?
• Sieć europejskich uniwersytetów daje możliwość rozwoju naukowego
• Panele, dyskusje, nagrody – co nas czeka na konferencji?

Coroczne spotkanie rektorów, przedstawicieli środowiska akademickiego i samorządów poświęcone umiędzynarodowieniu uczelni i wyzwaniach z nim związanych miało się odbyć w styczniu. Termin przesunięto na marzec ze względu na kolejną falę pandemii, z którą świat mierzy się od dwóch lat. Nikt jednak nie spodziewał się, że w ciągu miesiąca świat, ale przede wszystkim Polska, stanie w obliczu nowego wyzwania – 24 lutego Rosja zaatakowała Ukrainę. Wybuchła wojna. Do Polski dotarło ponad 2 miliony uchodźców, przede wszystkim matek z dziećmi, ale też licealistów i studentów.

– Kiedy planowaliśmy konferencję, wydawało się nam, że to pandemia będzie jednym z istotnych punktów odniesienia podczas dyskusji panelowych i kuluarowych. I oczywiście ten temat nie znika, ale od miesiąca żyjemy w zupełnie nowej rzeczywistości. Uczelnie są zaangażowane w pomoc uchodźcom z Ukrainy, którzy trafili między innymi do akademików. Część z naszych studentów pojechała walczyć o swoją ojczyznę, część tu na miejscu organizuje pomoc. Z falami uciekinierów z kraju objętego wojną docierają też do nas ukraińscy studenci. To jest dla nas wszystkich i wyzwanie, i sprawdzian, zarówno instytucjonalny, jak i czysto ludzki – przyznaje prof. Jarosław Bosy, rektor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, współorganizatora konferencji „Studenci zagraniczni w Polsce 2022”.

Czy z aksjomatem można dyskutować?

W 2020 roku w czerwcu Konferencja Rektorów Szkół Publicznych opublikowała przygotowany wspólnie z Fundacją Edukacyjną Perspektywy raport przedstawiający sytuację tak uczelni, jak i studentów zagranicznych po trzech miesiącach całkowitego lockdownu w Polsce. W analizie tej przedstawiono też obawy krajów wiodących w kontekście umiędzynarodowienia kształcenia wyższego – Stanów Zjednoczonych czy Wielkiej Brytanii. Nie były optymistyczne. Obawiano się załamania systemu szkolnictwa, upadku uczelni, a co za tym idzie gwałtownych zmian w obszarze gospodarki. Dzisiaj już wiemy, że w Polsce umiędzynarodowienie szkolnictwa wyższego utrzymuje się na poziomie z 2019 roku.

– Wiemy już, że po pandemii nie wrócimy do tego, co było. W ciągu tych dwóch lat okazało się, że wiele rzeczy można prowadzić inaczej. To przede wszystkim zmiany w procesie dydaktycznym, w którym wzrósł udział części on-line. Oczywiście doświadczenie pobytu na kampusie jest kluczowe w kształceniu i formowaniu elit, inteligencji przyszłości czy po prostu kadr, do tej pory jednak dla nas wszystkich funkcjonujący do 2020 roku model umiędzynarodowienia był aksjomatem – mówi prezes fundacji Perspektyw Waldemar Siwiński i dodaje, że ten aksjomat był prosty: polskie uczelnie potrzebują zagranicznych studentów, a że z  aksjomatami się nie dyskutuje, więc kluczowe było zdobycie tych studentów, najlepiej na pełne, licencjackie lub magisterskie studia.

Umiędzynarodowienie – jedna z największych wartości

Dzisiaj zasadne jest jednak pytanie, czy z punktu widzenia polskiego studenta nie jest ważniejsze studiowanie przez kilka miesięcy z kimś z zagranicy, a potem kilkumiesięczny wyjazd do innego kraju.

– Pełne 3- lub 5-letnie studia zagranicą to w gruncie rzeczy przejście z jednej bańki do drugiej. Większym wyzwaniem, ale też i korzyścią jest są mobilności krótkoterminowe, np. dwa półroczne wyjazdy na dwie różne uczelnie, z wyraźnym celem badawczym czy pracą przy projektach – mówi prezes Siwiński i podkreśla, że właśnie takie myślenie przyświeca idei uniwersytetów europejskich. Budowa w ciągu 2-3 lat co najmniej 60 sieci skupiających ok. 500 europejskich uczelni i budżet ponad miliarda euro na realizowany w nich program Erasmus to fundamentalna zmiana w myśleniu o współpracy i wymianie międzynarodowej.

Przewodniczący KRASP, prof. Arkadiusz Mężyk, rektor Politechniki Śląskiej nie kryje, że umiędzynarodowienie i możliwość studiowania w dowolnie wybranym miejscu na świecie jest jedną z największych wartości współczesnego świata.

– Dlatego szczególnie ważne jest dążenie do tego, by trwające dziś zagrożenia pandemiczne nam jej nie odebrały. Paradoksalnie obecnie pojawiają się nowe szanse dla umiędzynarodowienia polskich uczelni. Następuje zintensyfikowanie kontaktów i współpracy pomiędzy uczelniami z różnych zakątków świata poprzez wykorzystanie technik i metod komunikacji na odległość. Nowoczesne technologie umożliwiają podejmowanie studiów kandydatom z najodleglejszych miejsc. Wiele działań w zakresie podnoszenia poziomu umiędzynarodowienia podejmuje również Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, wspierając polskie i międzynarodowe programy rozwijania międzynarodowej współpracy – mówi przewodniczący KRASP i dodaje, że wymiana akademicka i możliwość kształcenia w dowolnym kraju zawiera największy potencjał dla osobistego rozwoju, jak i dla postępu cywilizacyjnego.

Szansa – sieć europejskich uniwersytetów

To, w jaki sposób pandemia wpłynie ostatecznie na ruch międzynarodowej wymiany akademickiej oraz popularność polskich uczelni jako miejsc zdobywania wykształcenia, nadal pozostaje pytaniem otwartym.

– Już dziś można jednak dostrzec, że przełamywanie bariery korzystania z form zdalnego nauczania i kształcenia na odległość może sprzyjać wzrostowi. Na pewno potrzebne jest także zwiększenie liczby kierunków studiów prowadzonych w języku angielskim i innych językach obcych, a także odpowiednia infrastruktura i dostosowanie metod kształcenia w trybie zdalnym — mówi prof. Arkadiusz Mężyk, rektor Politechniki Śląskiej, przewodniczący KRASP.

Prof. Jarosław Bosy, rektor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, współorganizatora konferencji podkreśla: – Jeśli planujemy indywidualną ścieżkę kariery, własną lub naszych wychowanków, zadbajmy o staże, wyjazdy do tych, którzy mają w danej dziedzinie najwięcej do powiedzenia. Dydaktykę przekształcajmy korzystając z doświadczenia i pomocy tych, którzy kształcą najzdolniejszych. Owszem, ci z najwyższej półki nie czekają na nas i nie poświęcą nam ani czasu, ani uwagi. Ale nigdy tego nie zmienimy, jeśli będziemy nadal współpracować ze słabszymi od nas.

Jak nie kryje prof. Jarosław Bosy, zdaniem jest pojawić się w wyższej lidze, w niej rozwinąć potencjał jak największej liczby polskich naukowców. Szansą są powstające właśnie tzw. europejskie uniwersytety, czyli sieci uczelni oferujących innowacyjną dydaktykę i realizujących dopełniające się usługi edukacyjne. 

– Językiem współczesnej nauki jest angielski, a uniwersytet to nauka. Jeśli odpowiedzialnie myślimy o przygotowaniu naszych absolwentów do radzenia sobie w globalnej gospodarce, musimy im umożliwić naukę i pisanie prac po angielsku. Oni sami deklarują taką potrzebę, choć zapewne wśród studentów jest, podobnie jak wśród nauczycieli, sporo tych, którzy zwyczajnie się boją. Ponieważ nie wyślemy wszystkich na Erasmusa, to wykorzystajmy inny mechanizm. Skoro przyjeżdżają do nas studenci obcokrajowcy, nie twórzmy dla nich odrębnych grup, tylko prowadźmy dla grup polskich nawet z jednym czy dwoma słuchaczami obcojęzycznymi zajęcia po angielsku – podpowiada rektor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu.

Nauka potrzebuje wizji

Podczas trwającej dwa dni konferencji uczestnicy nie tylko będą dyskutować o tym, w jakim kierunku powinno pójść myślenie o umiędzynarodowieniu uczelni i polskiej nauki, jak ten proces może kształtować nie tylko samo środowisko akademickie, ale też otoczenie zewnętrzne, a więc ośrodki, w których działają te uczelnie. Rok temu, podczas XIV konferencji „Studenci zagraniczni w Polsce 2021”, zorganizowanej wspólnie online przez KRASP, Fundację Edukacyjną „Perspektywy” i Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu odbyło się 11 sesji panelowych, wystąpiło 40 mówców, a w całym wydarzeniu udział wzięło  ponad 750 uczestników.

Prof. Wiesław Banyś, były rektor Uniwersytetu Śląskiego i przewodniczący KRASP w latach 2016-2020, wyróżniony podczas tej konferencji nagrodą Distinguished Star, powiedział na jej zakończenie: – Nauka potrzebuje, oprócz rzeczy oczywistych, czyli zwiększonego finansowania, stabilizacji oraz generalnej wizji tego, do czego zmierzamy, jakie mają być nasze uniwersytety, by sprostać wyzwaniom zmieniającego się świata. Moim zdaniem polskie akademie potrzebują otwartości, zrównoważonego rozwoju i autonomii. A my wszyscy, pracujący nad umiędzynarodowieniem, musimy nie tylko być aktywni, ale proaktywni, by nowa globalna czy choćby europejska jakość akademicka nie powstała bez nas, byśmy mogli współdecydować o przyszłości akademickiego świata.

W styczniu tego roku przyznano nagrodę Interstudent 2022 w XII edycji konkursu organizowanego przez Fundację Edukacyjną Perspektywy. Został nim doktorant Szkoły Doktorskiej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu – Chathura Perera. Konkurs Interstudent wyłania, nagradza i promuje najlepszych studentów zagranicznych studiujących w Polsce na studiach licencjackich, magisterskich i doktorantów. Jest kierowany do studentów, których działalność naukowa inspiruje i wzbogaca lokalne środowisko akademickie i kulturowe.

kbk