EU-GREEN – UPWr, zrównoważony rozwój i Europejska Sieć Uniwersytetów

• Europejska Sieć Uniwersytetów – francuski sposób na konkurencyjność europejskich uczelni
• Zrównoważony rozwój – idea i wyzwanie łączące konsorcjum uczelni z UPWr walczące o wejście do sieci
• Konsorcjum skupia uniwersytety, które chcą zwrócić uwagę na nierównowagę terytorialną w Unii Europejskiej
• Jednym z celów osi jest lokalne wypracowanie rozwiązań, które będą mogły być stosowane globalnie
• Konsorcjum będzie działać niezależnie od decyzji Komisji Europejskiej

Konsorcjum, które stara się o wejście do Europejskiej Sieci Uniwersytetów tworzą Universidad de Extremadura z Hiszpanii, Université d'Angers z Francji, Universidade de Évora z Portugalii, szwedzki Högskolan i Gävle, Carlow it College z Irlandii, Otto von Guericke Universität Magdeburg w Niemczech, Università degli Studi di Parma we Włoszech, University of Oradea z Rumunii oraz Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Część z tych uczelni z powodzeniem współpracuje ze sobą od lat, jak chociażby Universidad de Extremadura i Universidade de Évora – w obszarze informatyki, medycynie, rolnictwie, naukach przyrodniczych czy zarządzaniu. Uczelnie z Magdeburga i Parmy to przede wszystkim współpraca w obszarze medycyny, ale już Włosi w kooperacji z Hiszpanami postawili na rolnictwo, informatykę i nauki przyrodnicze. Konsorcjanci mają też doświadczenie w realizacji projektów europejskich z programu Horyzont 2020. Najwięcej, bo 56, ma ich na koncie uniwersytet z Parmy, 39 z Évory, irlandzka uczelnia – 32, a magdeburska 28. Pod względem liczby publikacji w bazie SCOPUS przodują Włosi – 13 105.

Konsorcjum tworzą uczelnie porównywalne pod względem wielkości, lokalizacji i misji. Łącznie to ponad 144 000 studentów oraz 13 900 pracowników naukowych i administracyjnych, których łączy zakorzenienie terytorialne, dbałość o jakość kształcenia i życia studenckiego w kampusach.

Te dziewięć uczelni tworzy Europejską Sieć Uniwersytetów na rzecz Zrównoważonego Wzrostu, Edukacji Włączającej i Środowiska (The European Universities Network for Sustainable Growth, Inclusive Education and the Environment – EU GREEN). Punktem wyjścia do nawiązania współpracy jest podobne rozumienie znaczenia zrównoważonego rozwoju, obejmującego wymiar gospodarczy, społeczny i środowiskowy oraz ich wzajemne oddziaływanie. To podejście jest ściśle powiązane z Celami Zrównoważonego Rozwoju we wszystkich trzech podstawowych misjach: nauczaniu, badaniach i innowacjach, ale równie istotne znaczenie ma regionalne zakorzenienie umożliwiające dostosowywanie działań do rzeczywistych potrzeb lokalnych społeczności.

Sieć – motor innowacji

Idea stworzenia sieci integrującej uczelnie w Europie została przedstawiona przez prezydenta Francji we wrześniu 2017 roku. Emmanuel Macron podczas przemówienia na Uniwersytecie Sorbony powiedział wtedy: „Uważam, że powinniśmy stworzyć Europejskie Uniwersytety – sieć uczelni w całej Europie z kierunkami studiów, w ramach których wszyscy studenci będą studiować za granicą i uczestniczyć w zajęciach w co najmniej dwóch językach. Europejskie Uniwersytety będą również motorami innowacji i dążenia do doskonałości w szkolnictwie. Powinniśmy postawić sobie cel stworzenia co najmniej 20 takich uczelni do 2024 roku. Musimy jednak rozpocząć tworzenie pierwszych Europejskich Uniwersytetów już w przyszłym roku akademickim, z prawdziwymi europejskimi semestrami nauki i prawdziwymi europejskimi dyplomami”.

Propozycję ponadnarodowych sojuszy instytucji szkolnictwa wyższego mających umożliwić studentom uzyskiwanie stopni (poprzez łączenie studiów w kilku krajach UE) i przyczynić się do rozwoju międzynarodowej konkurencyjności uczelni europejskich zaaprobowali przywódcy państw Unii Europejskiej. Pomysł zyskał oficjalną aprobatę Komisji Europejskiej 14 grudnia 2017 roku, w 2019 wybrano 17 takich konsorcjów, rok później kolejnych 24. Docelowo ma być ich 60. Do połowy 2020 roku 41 uniwersytetów europejskich wsparto kwotą 287 milionów euro z budżetu Unii Europejskiej. W konsorcjach są już polskie uczelnie. Politechnika Warszawska jest w European Universities of Technology Alliance, Politechnika Poznańska – EUNICE – European University for Customised Education. Politechnika Śląska będzie partnerką EURECA-PRO The European University Alliance on Responsible Consumption and Production. Natomiast Uniwersytet Śląski stanie się członkiem konsorcjum Transform4Europe – T4E: The European University for Knowledge Entrepreneurs.

Cel: zrównoważony rozwój

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu walczy o akceptację sieci EU-GREEN zgodnie z celami zrównoważonego rozwoju wyrażonymi w Agendzie 2030 ONZ i jej Celach Zrównoważonego Rozwoju, ale też uznanymi za priorytetowy cel polityki wewnętrznej i zewnętrznej Unii Europejskiej. W strategii przyjętej przez konsorcjum EU-GREEN podkreśla się, że zrównoważony rozwój jest wielowymiarowy. Środowisko, społeczeństwo i gospodarka tworzą całość wpływającą na jednostki i całe społeczności, ale dla uniwersytetów, takich jak dziewięciu członków EU-GREEN, kluczowa jest edukacja – tylko poprzez edukowanie obywateli w zakresie zrównoważonego rozwoju i zapewnienie im narzędzi do jego wdrażania, społeczeństwa staną się naprawdę zrównoważone.

– Wniosek do Komisji Europejskiej będzie składany 22 marca. Konsorcjum przyjęło założenie, że nawet jeżeli nie uda nam się uzyskać finansowania dla sieci, to będziemy działać zgodnie z przyjętymi założeniami, a więc uznając za stategiczne dla misji wszystkich zaangażowanych uczelni cele zrównoważonego rozwoju. Chcemy kształcić naszych studentów tak, by mogli stawiać czoło wyzwaniom współczesnego świata Jednocześnie mamy też służyć obywatelom, a więc społeczeństwu i efektem motyla, poprzez te uniwersytety, oddziaływać na kraje spoza Unii Europejskiej – mówi prorektor ds. współpracy z zagranicą prof. Anna Chełmońska-Soyta.

Jak podkreśla prorektor, konsorcjum ma charakter instytucjonalny, co z jednej strony w perspektywie ma poprawić umiędzynarodowienie kierunków na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu (średnio umiędzynarodowienie w tych dziewięciu uczelniach kształtuje się na poziomie 15 procent) z drugiej zaś ma wspomagać inne aktywności akademickie m.in. w obszarze życia studenckiego, współpracy naukowej i w obszarze B+R poprzez dzielenie dobrych praktyk i wzajemną współpracę. Dlatego w przygotowanie wniosku zaangażowana jest liczna grupa pracowników naszej uczelni w tym dziekani, naukowcy i pracownicy administracji  z działów spraw studenckich, nauki i umiędzynarodowienia. 

– Mamy na weterynarii English Division, ruszają studia po angielsku na Wydziale Biotechnologii i Nauce o Żywności, ale to wciąż za mało. Dziekani aktualnie pracują nad wyłonieniem kolejnych kierunków, co pozwoli nam na wspólne moduły programowe z konsorcjantami, tak by można było ujednolicić program i wymagania, a w efekcie dać studentom możliwość uzyskania podwójnych dyplomów. Ta operacja pozwoli nam nie tylko przekonać nauczycieli do dydaktyki po angielsku, ale też podnieść poziom technologii potrzebnej do tego kształcenia – mówi prorektor Chełmońska-Soyta, podkreślając, że projekt EU-GREEN z punktu widzenia Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu jest proedukacyjny. Jednocześnie jednak dzięki strategii budowy marki rozpoznawalnej w Europie daje szansę na ściąganie na UPWr zdolnych naukowców z całego świata.

Rozproszona doskonałość

Konsorcjum tworzą uczelnie porównywalne pod względem wielkości, lokalizacji i misji. Łącznie to ponad 144 000 studentów oraz 13 900 pracowników naukowych i administracyjnych, których łączy zakorzenienie terytorialne, dbałość o jakość kształcenia i życia studenckiego w kampusach. Wszystkie uczelnie znajdują się w stosunkowo peryferyjnych regionach, z dużym zapleczem wiejskim i poza głównymi centrami Europy. To zaś zwraca uwagę na nierównowagę terytorialną i tendencję do coraz większej koncentracji bogactwa i wiedzy w dużych miastach. Konsorcjum broni bardziej sprawiedliwego modelu opartego na koncepcji rozproszonej doskonałości, w której każde miasto i region Europy ma do odegrania rolę.

EU-GREEN powstało wokół czterech uniwersytetów o długiej historii współpracy (uniwersytety w Angers, Évora, Estremadura i Parma), stopniowo dodając partnerów (Gävle, IT Carlow, OVG Magdeburg, Oradea i Wrocław). Jego członkowie są doceniani za doskonałość badawczą w wielu dziedzinach, które dotyczą między innymi inżynierii i nauk społecznych, rolnictwa, żywności, zdrowia, energii odnawialnej, zrównoważonego rozwoju miast. Pola te są ściśle powiązane z kluczowymi celami zrównoważonego rozwoju, takimi jak SDG2 (zero głodu), SDG3 (dobre zdrowie i dobre samopoczucie); SDG7 (niedroga i czysta energia); oraz SDG 11 (zrównoważone miasta i społeczności); oprócz dwóch przekrojowych SDGs: SDG 5 (równość płci) i SDG 10 (zredukowana nierówność).

Lokalnie i globalnie

Głównym celem strategicznym EU GREEN jest stworzenie szerokiego europejskiego centrum edukacji, badań i innowacji w zakresie zrównoważonego rozwoju, które wykracza poza granice konsorcjum – zapewniając rozwiązania dla lokalnych lub regionalnych wyzwań, które mogą być implementowane na poziomie globalnym, również poza granicami Unii Europejskiej. Stąd też budowa wspólnej przestrzeni, nie tylko wirtualnej, ale także fizycznej, w której będą dzielone kształcenie, szkolenia, badania i/lub działania innowacyjne opracowane przez członków sieci i podmioty zaproszone do współpracy. Działalność pedagogiczna EU GREEN ma być dostępna wirtualnie za pośrednictwem platformy „EU GREEN European Virtual University”, wspierającej włączenie i dostęp do wysokiej jakości europejskiej edukacji dla obywateli z całego świata.

Punktem wyjścia do nawiązania współpracy jest podobne rozumienie znaczenia zrównoważonego rozwoju, obejmującego wymiar gospodarczy, społeczny i środowiskowy oraz ich wzajemne oddziaływanie.

Ten główny cel obejmuje pięć podstawowych osi działalności: edukację, badania, innowacje, służbę społeczeństwu i wartości europejskie. Pierwsza wiąże się z przygotowaniem nowego pokolenia studentów, a co za tym idzie i  społeczeństwa, aby zajmowały się zrównoważonym rozwojem z potrójnej perspektywy (gospodarki, społeczeństwa i środowiska) poprzez wykorzystanie wspólnych międzyuczelnianych i interdyscyplinarnych programów nauczania, badań, innowacji i programu zaangażowania wspierającego zrównoważony rozwój i wartości europejskie. Jednym z narzędzi do osiągnięcia tego celu będzie wspólne portfolio kursów dostępnych dla wszystkich. Oś badawcza pogrupuje działania w celu stworzenia wspólnych i interdyscyplinarnych grup badawczych z udziałem m.in. partnerów biznesowych, co ma znaczenie w kontekście transferu wiedzy i innowacji.

Nowa jakość

– Nie wiemy, czy Komisja Europejska spojrzy przychylnym okiem na nasz projekt. Konkurencja jest bardzo duża. Ale z drugiej strony już sam fakt powstania konsorcjum skupiającego dziewięć uczelni z tak różnych krajów, pokazuje, że po pierwsze, zależy nam na współpracy, po drugie – na nowoczesnej dydaktyce, a po trzecie, wszyscy mamy świadomość, że jakość tej dydaktyki to nie są puste słowa, ale dobrze wykształceni specjaliści, którzy w tak szybko zmieniającej się rzeczywistości, przy tak wielu wyzwaniach będą gotowi się z nimi mierzyć, bo naprawdę będą rozumieli, czym jest zrównoważony rozwój – podkreśla rektor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu prof. Jarosław Bosy.

kbk