Naukowcy z UPWr zdobyli ponad 1,1 mln zł z programu POLONEZ BIS 1

• Prof. Boratyński i dr El-Sayed Ali nie poddali się po tym, jak dwa złożone przez nich wnioski zostały odrzucone. Złożyli trzeci w konkursie POLONEZ BIS i odnieśli sukces.
• Grzyby endofityczne są lukratywnym źródłem wielu bioaktywnych związków, w tym barwników czy też związków o właściwościach przeciwgrzybiczych i przeciwbakteryjnych.

Narodowe Centrum Nauki (NCN) przeprowadziło konkurs POLONEZ BIS 1 na 24-miesięczne projekty badawcze realizowane przez zagranicznych naukowców przyjeżdzających do Polski w celach badawczych. 

Konkurs pomaga rozwijać kariery naukowców, wspierając ich międzynarodową mobilność i finansując projekty badawcze realizowane w najlepszych polskich ośrodkach. Środki finansowe przeznaczone na realizację projektów badawczych w ramach POLONEZ BIS 1 to 48 mln zł.

Do trzech razy sztuka

– Dr El-Sayed Ramadan El-Sayed Ali z Wydziału Badań nad Roślinami przy Egipskim Centrum Badań Jądrowych skontaktował się po raz pierwszy ze mną pod koniec kwietnia 2021 roku. Chciał dołączyć do Wiodącego Zespołu Badawczego BioActiv i prowadzić wspólne badania dotyczące wykorzystania grzybów endofitycznych do otrzymywania bioaktywnych związków. Widząc jego potencjał, spójność zainteresowań i determinację do nawiązania z nami współpracy, uzgodniliśmy temat projektu, a następnie złożyliśmy wniosek w programie im. Ulama, finansowanym przez Narodową Agencję Wymiany Akademickiej (NAWA) – mówi prof. Boratyński z Katedry Chemii Żywności i Biokatalizy UPWr. 

Mimo że wniosek nie został sfinansowany, naukowcy zdecydowali się go poprawić i aplikować w europejskim programie MSCA-PF, który jest częścią programu HORYZONT – głównego programu finansującego badania i innowacje w Europie. Niestety, ten wniosek również nie dostał finansowania. 

– Bazując na pozytywnych recenzjach, nie poddaliśmy się i w myśl powiedzenia „do trzech razy sztuka…” złożyliśmy kolejny wniosek. Tym razem do Narodowego Centrum Nauki (NCN) w programie POLONEZ BIS. Kolejna agencja finansująca, inna procedura aplikowania, liczne maile i spotkania z pracownikami Działu Międzynarodowych Programów Badawczych w celu ulepszenia wniosku ostatecznie zaowocowały uzyskaniem finansowania! NCN przyznało nam ponad 1,1 mln zł na realizację projektu o akronimie BioExplor, dotyczącego odblokowania bioaktywności mykobiomu związanego z roślinami leśnymi jako źródła nowych karotenoidów i innych biopigmentów – opowiada profesor Filip Boratyński, podkreślając, że sukces i wysokie noty przy aplikacji do konkursu zawdzięczają w dużej mierze zaangażowaniu Jowity Chojcan z Działu Projektów Międzynarodowych kierowanego przez dr Katarzynę Kopańczyk.

Naukowiec dodaje też, że od listopada 2022 roku Uniwersytet Przyrodniczy będzie gościł dr. El-Sayeda Ali, który utworzy w ramach WZB BioActiv grupę badawczą zajmującą się mikrobiologiczną produkcją barwników z udziałem grzybów endofitycznych. 

Nie tylko barwniki

Jak podkreśla prof. Boratyński, zainteresowanie konsumentów naturalnymi pigmentami rośnie – mimo że natura zapewnia liczne źródła barwników, to jednak niewystarczająca ich ilość, wysoki koszt ekstrakcji i przetwarzania ogranicza ich przemysłową dostępność. Istnieje też pilna potrzeba opracowania bezpieczniejszej i bardziej ekologicznej alternatywy dla produkcji barwników syntetycznych. 

Przykładem takiego rozwiązania jest właśnie projekt BioExplor, który przedstawia innowacyjną próbę odkrycia niewykorzystanego potencjału grzybów endofitycznych niektórych gatunków roślin rosnących w lasach Polski. – Grzyby te są lukratywnym źródłem wielu bioaktywnych związków, w tym pigmentów. Endofity spędzają część lub cały swój cykl życia kolonizując wnętrze zdrowych tkanek roślin żywicielskich, zwykle nie wywołując objawów choroby. Projekt BioExplor obejmuje izolowanie i badania przesiewowe endofitów pod kątem ich zdolności do wytwarzania karotenoidów i innych pigmentów. Projekt jest również ukierunkowany na izolowanie grzybów endofitycznych jako źródeł nowych bioaktywnych związków o właściwościach przeciwgrzybiczych i przeciwbakteryjnych – tłumaczy prof. Boratyński, podkreślając, że w projekcie został również przewidziany miesięczny staż dr. El-Sayed Ali w Instituto di Chimica del Riconoscimento Molecolare w Mediolanie, podczas którego poszerzy on kompetencje w zakresie biokatalizy i technik biokonwersji odpadowych surowców roślinnych.

Międzynarodowe usieciowienie poprzez uczestniczenie w licznych szkoleniach, również tych z kompetencji miękkich, jak warsztaty dotyczące projektów międzynarodowych czy zarządzania zespołem badawczym, jest jednym z ważnych elementów projektu POLONEZ BIS.

Dr El-Sayed Ali został też zaproszony na dwutygodniowy staż badawczy do zespołu BioActiv na czas składania wniosków. Wspólnie prowadzone badania nad wykorzystaniem odpadów rolno-spożywczych do produkcji metabolitów wtórnych z udziałem grzybów zaowocowały już przygotowaniem publikacji obecnie recenzowanej w czasopiśmie Scientific Reports. Była to też doskonała okazja dla dr. El-Sayeda Ali do lepszego poznania i nawiązania kontaktów z innymi członkami WZB i Katedry Chemii Żywności i Biokatalizy, a także do zintensyfikowania rozmów i pracy nad kolejnymi aplikacjami projektowymi. 

is