Bank nasienia przyszłością ginących gatunków

• Wrocławski Bank Nasienia Zwierząt Towarzyszących oraz Dzikich powstał w 1997 roku
• Metody in vitro to przyszłość, również w świecie zwierząt
• Prof. Niżański wraz z SGGW tworzy też pierwszy i jedyny na świecie bank nasienia żubra

Badania prowadzone są w Katedrze Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich UPWr, gdzie działa Wrocławski Bank Nasienia Zwierząt Towarzyszących oraz Dzikich.

Materiał genetyczny może przetrwać tysiące lat

Pierwszy bank prof. Wojciech Niżański założył w 1997 roku (w ciekłym azocie przechowywał plemniki cennych genetycznie psów rasowych). Od 2019 roku jest to bank nasienia psowatych, kotowatych oraz żubra (pierwszy na świecie bank nasienia żubra).

– Nasze andrologiczne i endokrynologiczne laboratoria zajmują się badaniem, przechowywaniem, mrożeniem oraz dystrybucją nasienia różnych gatunków zwierząt. Pobieramy komórki męskie i żeńskie od zwierząt w zoo, gdy są poddane anestezji przy okazji innych zabiegów lub szczepień. W prosty i nietraumatyczny sposób pozyskujemy w ten sposób plemniki oraz komórki jajowe i zamrażamy je w ciekłym azocie – tłumaczy prof. Wojciech Niżański, dodając, że wraz z zespołem parują też gamety męskie i żeńskie w szkle, uzyskując embriony kotowatych i również zamrażają je w ciekłym azocie. Przechowywany w temperaturze -196°C materiał genetyczny może przetrwać tysiące lat!

Metody in vitro to przyszłość, również w świecie zwierząt

– Na tym etapie nie przeprowadzamy jeszcze embriotransferu. Czekamy z tym do momentu aż będziemy pewni, że nasza wiedza oraz doświadczenie, pozwoli bezpiecznie wykorzystać ten materiał genetyczny do pozyskiwania miotów – wyjaśnia profesor Niżański, który nie ma wątpliwości, że metody in vitro to przyszłość, która również w świecie zwierząt będzie alternatywą dla metod naturalnych.

– Dzięki nim, gdyby natura sobie nie poradziła, będziemy mieli szansę na podtrzymanie przy życiu wielu gatunków – podkreśla. 

Naukowcy z Katedry Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich UPWr mogą pochwalić się w tym temacie wieloma sukcesami. W 2019 roku przeprowadzili pierwszy udany i opisany zabieg sztucznej inseminacji kotki w naszej części Europy.

Sztuczna inseminacja kotów to technika wspomaganego rozrodu, którą stosuje się rzadko – głównie ze względu na budowę anatomiczną zwierzęcia i związane z tym trudności techniczne. Kiedy więc udaje się przeprowadzić taki zabieg i na świat przychodzi miot, to jest to sukces. I właśnie takim sukcesem może się pochwalić Katedra Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich, a dokładniej Wrocławski Bank Nasienia Zwierząt Towarzyszących oraz Dzikich.

Na ratunek żubrom…

Zwierzęta kotowate nie są jedynymi zagrożonymi gatunkami, nad których ratowaniem pracuje zespół profesora Niżańskiego. Wraz z SGGW, przy współpracy z Białowieskim Parkiem Narodowym, tworzą pierwszy i jedyny na świecie bank nasienia żubra w Banku Genów w Kostrzycy. Bank finansowany jest z Funduszu Leśnego, gdzie przeprowadzana jest podobna procedura zamrażania materiału genetycznego żubrów. Badania te są efektem współpracy z prof. Wandą Olech-Piasecką.

– Pierwszą wojnę światową przetrwało jedynie kilka samców, co sprawiło, że żyjące dziś żubry są blisko ze sobą spokrewnione. Boimy się, że pojawiające się choroby mogą zdziesiątkować całe stada, ponieważ wszystkie osobniki będą na nie podatne. Dlatego chcemy zwiększyć bioróżnorodność żubrów, by stały się bardziej odporne. Gdy w puszczy ginie samiec, to jedziemy pobrać materiał i ustalamy z genetykami, które plemniki z którymi komórkami jajowymi powinniśmy połączyć za pomocą in vitro, by embriony były genetycznie różne, jak najmniej spokrewnione – opowiada o projekcie prof. Niżański.