Troje naukowców UPWr ze stypendium START

• Dr Dariusz Strugarek dostał stypendium z wyróżnieniem za badania w dziedzinie geodezji satelitarnej.
• Dr Aleksandra Wdowczyk otrzymała stypendium START za badanie właściwości wód odciekowych ze składowisk odpadów komunalnych pod kątem wybranych procesów biologicznego oczyszczania. 
• Badania prowadzone przez Darię Marczak, trzecią stypendystkę programu START, dotyczą ograniczenia zużycia wody niezbędnej do prawidłowego rozwoju roślin, racjonalnego wspierania wegetacji i adaptacji do zmian klimatu za pomocą zrównoważonych technologii.

Stypendium START Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, to roczne stypendia dla wybitnych młodych uczonych na początku kariery naukowej. Program ma wyróżnić najzdolniejszych młodych naukowców i zachęcić ich do dalszego rozwoju naukowego przez umożliwienie pełnego poświęcenia się pracy badawczej. Stypendium otrzymało stu wybitnych młodych naukowców wybranych z grona 660 kandydatów. To już 31. edycja najstarszego programu stypendialnego w Polsce dla najlepszych młodych naukowców reprezentujących wszystkie dziedziny nauki. Laureaci programu START w edycji 2023 otrzymają roczne stypendium w wysokości 30 tys. zł. Mogą je przeznaczyć na dowolny cel. Łączna kwota przeznaczona przez FNP na stypendia to 3 056 000 zł.

Stypendyści programu START są wybierani w drodze wieloetapowego konkursu, w którym oceniana jest jakość ich dotychczasowego dorobku naukowego.

Przełomowy badania w dziedzinie geodezji satelitarnej

Wśród trojga stypendystów z UPWr, jeden z naukowców – dr Strugarek, dostał wyróżnienie, bowiem od 2009 r. Fundacja przyznaje w programie START dodatkowe wyróżnienia kandydatom, których osiągnięcia badawcze zostały ocenione przez recenzentów konkursu jako wybitne. Stypendia tych osób zostaną podwyższone do kwoty 38 tys. zł.

Dr Dariusz Strugarek obronił z wyróżnieniem napisaną po angielsku pracę doktorską, pt. „Satellite Laser Ranging to Low Earth Orbiters for Orbit Validation and Determination of Global Geodetic Parameters”. Obaj jej recenzenci o międzynarodowej renomie – prof. Toshimichi Otsubo z Hitotsubashi University w Japonii oraz Dr Frank G. Lemoine z Goddard Space Flight Center, NASA z USA ocenili rozprawę jako wybitną, efektem czego był wniosek o wyróżnienie rozprawy ze względu na jej przełomowy charakter i przydatność rezultatów w obszarze geodezji satelitarnej, integracji technik geodezyjnych oraz rozwoju systemów satelitarnych w badaniach Ziemi. Praca, na którą składa się zbiór pięciu publikacji w czasopismach, takich jak GPS Solutions, czy Advances in Space Research, została też jednogłośnie wyróżniona przez Radę Dyscypliny Inżynieria Lądowa, Geodezja i Transport UPWr. 

Jego badania rozwiązują istotne problemy naukowe i mają ogromny potencjał w zakresie wykorzystania laserowych pomiarów odległości do satelitów niskich – altimetrycznych, teledetekcyjnych i grawimetrycznych, do realizacji ziemskich układów odniesienia oraz wyznaczania globalnych parametrów geodezyjnych. W swojej pracy, dr Strugarek po raz pierwszy skutecznie zintegrował obserwacje laserowe do satelitów na niskich, średnich i wysokich orbitach. Zidentyfikował główne błędy w wyznaczaniu orbit sztucznych satelitów i obserwacjach laserowych oraz zaproponował modele eliminacji tych błędów, dzięki czemu wyniki jego badań są szczególnie cenne w zakresie poprawy jakości danych z różnych misji satelitarnych do obserwacji Ziemi i wyznaczania parametrów geodezyjnych. – A lepsze dane to lepszy monitoring trzęsień ziemi, tsunami, topnienia lodu, precyzyjne układy odniesienia dla pomiarów inżynierskich w budownictwie czy górnictwie, ale też lepsze monitorowanie jakości wegetacji, ilości wody w glebie, erozji gleby, czy wykorzystywana dzisiaj powszechnie nawigacja pojazdów – podkreśla dr Dariusz Strugarek.

Oczyszczanie wód odciekowych ze składowisk odpadów

Dr Aleksandra Wdowczyk z Katedry Kształtowania i Ochrony Środowiska, która również została stypendystką programu START, zajmuje się badaniami właściwości wód odciekowych ze składowisk odpadów komunalnych pod kątem wybranych procesów biologicznego oczyszczania.

Jak podkreśla dr Wdowczyk, temat ten jest istotny, bo emisja wód odciekowych może stanowić poważne zanieczyszczenie środowiska wodno-gruntowego. Wiążą się z tym dwa istotne problemy naukowe, związane z oceną skali zagrożenia środowiska przez wody odciekowe i poszukiwaniem rozwiązań, zapewniających ich skuteczne oczyszczanie.

– Swoją pracę naukową rozpoczęłam od poszukiwania sposobu na kompleksową ocenę właściwości wód odciekowych. Można w tym celu przeprowadzać szereg analiz fizykochemicznych, jednak ich zakresy często są odmienne w różnych badaniach, co utrudnia interpretację wyników. Wyniki analiz można wykorzystać do określenia wskaźnika zanieczyszczenia odcieków (LPI, Leachate Pollution Index), stosowanego przez badaczy na całym świecie. Jednak ograniczony zakres badań wód odciekowych, wynikający z obowiązujących zasad monitoringu składowisk w Polsce, powoduje, że określona w ten sposób wartość wskaźnika może nie odzwierciedlać ich rzeczywistych właściwości. Dlatego analizę właściwości wód odciekowych uzupełniam o testy toksyczności, które wskazują na możliwość szkodliwego oddziaływania na organizmy żywe – mówi dr Wdowczyk.

– Zainteresowałam się też systemami hydrofitowymi, naśladującymi naturalnie występujące systemy bagienne. Przeprowadziłam badania nad zastosowaniem tej metody do oczyszczania wód odciekowych. Na podstawie uzyskanych wyników oceniłam także przydatność różnych substratów do budowy podłoży systemów, ich wpływ na zdolność kumulowania zanieczyszczeń przez wykorzystywaną roślinność i skład biocenozy bakteryjnej osadu czynnego, wykorzystywanego w kolejnym etapie oczyszczania – wymienia dr Wdowczyk, podkreślając, że aktualnie rozpoczyna badania nad oczyszczaniem odcieków ze składowisk odpadów komunalnych w roślinnych systemach osadu czynnego w ramach otrzymanego finansowania z Narodowego Centrum Nauki. Jej praca przyczyni się do oceny rozwiązań problemu oczyszczania wód odciekowych. Badania te są zgodne z celami zrównoważonego rozwoju, które obejmują m.in. poprawę jakości wód przez zmniejszenie zanieczyszczeń i ilości nieoczyszczonych ścieków czy likwidowanie składowisk odpadów.

Zrównoważone zagospodarowanie wód opadowych, wspieranie wegetacji i adaptacja do zmian klimatu

Badania prowadzone przez Darię Marczak, trzecią stypendystkę programu START, dotyczą ograniczenia zużycia wody niezbędnej do prawidłowego rozwoju roślin, racjonalnego wspierania wegetacji i adaptacji do zmian klimatu za pomocą zrównoważonych technologii. Jak podkreśla naukowczyni, nieodłącznym elementem jej pracy badawczej jest wdrażanie rozwiązań zgodnych z założeniami gospodarki obiegu zamkniętego i celami zrównoważonego rozwoju. Jej praca jest podstawą do wprowadzenia innowacyjnych rozwiązań ograniczających skutki suszy i zanieczyszczenia gleb.

Temat jej pracy doktorskiej jest bezpośrednio związany z opracowaniem nowej technologii, jaką są biodegradowalne geokompozyty sorbujące wodę (BioGSW). BioGSW to innowacyjna technologia magazynowania wody w glebie, tak aby była ona dostępna dla roślin. Składa się z trzech elementów: włókniny, szkieletu wewnętrznego i superabsorbentu (SAPu). Włóknina przechwytuje wodę z gleby, która jest magazynowana przez SAP, posiadający zdolności do absorbcji dużych ilości wody. Szkielet wewnętrzny, zapewnia miejsce niezbędne do swobodnego pęcznienia SAPu. Korzenie roślin mogą swobodnie przerastać przez włókninę do wnętrza BioGSW, a następnie wykorzystując siłę ssącą pobierają wodę zgromadzoną w SAP, dzięki czemu mogą przetrwać okres suszy.

– W  kilkuletnich badaniach wykazałam, że istnieje szereg materiałów biodegradowalnych o odpowiednich właściwościach, które odznaczają się niskimi kosztami pozyskania – najczęściej stanowią materiał odpadowy, a przede wszystkim stanowią źródło naturalnych substancji odżywczych dla roślin. Moje badania są zgodne z założeniami gospodarki obiegu zamkniętego i wskazują możliwe sposoby zagospodarowania odpadów tekstylnych w takich sektorach, jak inżynieria środowiska, rolnictwo i ogrodnictwo – tłumaczy doktorantka. 

Wyniki jej pracy przyczyniają się do oceny skuteczności rozwiązań istotnych w aspekcie ograniczenia zużycia zasobów nieodnawialnych, redukcji zanieczyszczenia środowiska oraz racjonalnego wspomagania wegetacji roślin. 

Daria Marczak jest też laureatką konkursu PRELUDIUM 20 i Stypendium dla doktorantów za osiągnięcia w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych w Studenckim Programie Stypendialnym.

is

• 

  Nominowani za wsparcie dla Ukrainy

  W organizowanym po raz pierwszy konkursie „Uniwersytety Europejskie – sojusze przyszłości” Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu nominowany był do nagrody w kategorii Wsparcie dla Ukrainy.

• 

  Dr Karolina Bierowiec finalistką konkursu Młode Talenty

  Naukowczyni z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, dr Karolina Bierowiec, została finalistką konkursu Młode Talenty.