Stypendium EMBO dla doktoranta UPWr

• Drożdże Yarrowia lipolytica są w stanie produkować ważne dla ludzi substancje, do których należą poliole – stanowią one grupę związków wykorzystywanych między innymi jako słodziki.
• Short-Term Fellowship od European Molecular Biology Organization należy do grupy renomowanych stypendiów i jest atrakcyjne pod względem finansowym. Jest jednak stosunkowo trudne do zdobycia.
• Mateusz Szczepańczyk planuje w przyszłości kolejne staże naukowe i będzie starał się o grant na swoje badania.

Mateusz Szczepańczyk jest doktorantem Szkoły Doktorskiej UPWr i pracownikiem Pracowni dla Zrównoważonego Biorozwoju w Instytucie Biologii Środowiskowej, gdzie obecnie realizuje badania stanowiące część jego pracy doktorskiej. Uczestniczy też w projekcie naukowym OPUS 16, realizowanym pod kierownictwem prof. Aleksandry Mirończuk, a finansowanym z Narodowego Centrum Nauki (NCN). Dotyczy on molekularnego mechanizmu asymilacji polioli u drożdży Yarrowia lipolytica. Mateusz obecnie przebywa na stażu naukowym w Universität für Bodenkultur (BOKU) w Wiedniu.

Yarrowia lipolytica, poliole – co to jest?

Yarrowia lipolytica to gatunek grzybów z rzędu drożdżakowców, z monotypowego rodzaju Yarrowia. Jako źródło energii wykorzystuje tłuszcze, a nie cukry proste jak drożdże z rodziny Saccharomyces cerevisiae, które znane są jako drożdże spożywcze.

Mateusz Szczepańczyk w pracy doktorskiej zajmuje się analizą odpowiedzi komórkowej drożdży Yarrowia lipolytica na stres osmotyczny, czyli stan, w którym dochodzi do zmiany ciśnienia osmotycznego w stosunku do warunków panujących w komórce. Może być on wywołany wysokim stężeniem związków wykorzystywanych przez komórkę (np. glukoza, glicerol) lub dodatkiem soli do medium. Zmiana tych warunków powoduje odpowiedź komórki, która broni się przed stresem.

– W przypadku drożdży Y. lipolytica dochodzi do produkcji osmoprotektantów, jakimi są poliole. To niezwykle ciekawy temat, gdyż drożdże te są w stanie produkować ważne dla ludzi substancje, do których należą właśnie poliole. To grupa związków wykorzystywanych między innymi jako słodziki. Należący do tej grupy erytrytol jest idealnym zamiennikiem dla cukru, bo posiada zbliżone parametry słodkości przy niskim indeksie glikemicznym. Dodatkowo, drożdże te produkują także mannitol i arabitol. To właśnie te pozostałe poliole, o których wiadomo zdecydowanie mniej, są obecnie obiektem moich badań – tłumaczy doktorant, który na swoje badania zdobył stypendium Short-Term Fellowship z organizacji European Molecular Biology Organization (EMBO) w wysokości prawie 7,5 tys. euro. 

Warto postarać się o stypendium

Short-Term Fellowship od European Molecular Biology Organization należy do grupy renomowanych stypendiów i jest atrakcyjne pod względem finansowym. To sprawia, że wiele osób próbuje swoich sił w jego zdobyciu, ale pozytywna opinia wydawana jest w zaledwie kilkunastu procentach.

Jak opowiada doktorant, o stypendium Short-Term Fellowship można się starać stale. Nie ma terminów, których trzeba dotrzymać, jednak liczba aplikacji sprawia, że czas odpowiedzi wynosi od trzech do czterech miesięcy. Ważne jest zatem, by aplikować odpowiednio wcześnie, aby otrzymać środki na wyjazd przed rozpoczęciem badań. 

– Bardzo ważne jest także wybranie odpowiedniego ośrodka badawczego, który najlepiej będzie pasował do tematyki zaplanowanych badań. Wszystko to sprawi, że nie tylko wzrośnie szansa na otrzymanie stypendium, ale też pozwoli na realizację badań pod opieką ekspertów w danej dziedzinie – zachęca Mateusz.

By dostać stypendium, doktorant musiał przygotować m.in. opis zaplanowanych badań i wcześniejszego doświadczenia w ramach wykonywanej pracy. Potwierdzeniem wcześniejszych aktywności było między innymi wykazanie autorstwa i współautorstwa publikacji, czy odbytych staży i szkoleń. Niezbędne było też przedstawienie listów polecających, potwierdzających doświadczenie oraz umiejętności niezbędne do wykonania zamierzonej pracy.

Staż Mateusza Szczepańczyka w Wiedniu rozpoczął się 15 listopada zeszłego roku i potrwa do 4 lutego 2023 roku. Doktorant wraz z prof. Sauerem analizuje wpływ różnych czynników na utylizację polioli przez drożdże Yarrowia lipolytica. 

Drożdże Yarrowia lipolytica mają zdolność do wykorzystania wielu niekonwencjonalnych źródeł węgla, jakim jest np. glicerol odpadowy. Jednak w przypadku niektórych polioli, proces ten nie jest zbyt wydajny i wymaga modyfikacji genetycznych drożdży, a następnie opracowania odpowiednich warunków, sprzyjających utylizacji tego związku. 

Nadrzędnym celem badań realizowanych podczas wyjazdu Mateusza jest zatem optymalizacja tego procesu i zwiększenie skali laboratoryjnej do bioreaktorów. Pozwoli to na wykorzystanie drożdży Y. lipolytica do produkcji związków o wartości dodanej z mannitolu, który może być pozyskiwany z materii odpadowej, do której należą bogate w ten związek algi brunatne. Prościej mówiąc, Mateusz skupia się na produkcji tłuszczy z mannitolu z materii odpadowej.

A co dalej? 

W najbliższym czasie Mateusz chciałby skupić się na sfinalizowaniu rozpoczętych badań i publikacji ich wyników, żeby zwiększyć swój dorobek naukowy. – Pozwoli mi to zwiększyć szansę na otrzymanie grantu na badania, o który chciałbym aplikować w przyszłym roku. Finalizacja rozpoczętych badań umożliwi mi także wyznaczenie kierunku dalszej pracy, a po powrocie ze stażu chciałbym podzielić się zdobytą wiedzą z pracownikami Pracowni dla Zrównoważonego Biorozwoju. Nie wykluczam też kolejnego wyjazdu, żeby podnieść swoje kompetencje i zdobyć nowe doświadczenia, które mógłbym wykorzystać w ramach realizacji pracy doktorskiej – podsumowuje doktorant.

is

• 

  Doktorant UPWr z sercem do psich serc

  Justyn Gach, doktorant Szkoły Doktorskiej UPWr, pod okiem prof. Agnieszki Noszczyk-Nowak prowadzi badania dotyczące najczęściej występującej choroby serca u psów, czyli choroby zwyrodnieniowej zastawki mitralnej, prowadzącej do niewydolności lewokomorowej serca.

• 

  Czas na zmianę systemu ocen badań

  Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu przystąpił do Koalicji, która ma zreformować system oceny badań, naukowców i jednostek naukowych. To inicjatywa Komisji Europejskiej, ale zaangażowanych w nią jest już blisko 400 podmiotów z ponad 40 krajów z całego świata.