eu_green_logo_szare.png

Aktualności

Spada liczba nietoperzy. To efekt ocieplenia klimatu?

W rezerwacie „Nietoperek” w Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym zimuje 35 770 nietoperzy należących do ośmiu gatunków – wynika z 21. międzynarodowego liczenia tych ssaków przeprowadzonego 15 stycznia przez naukowców UPWr i chiropterologów z całej Europy.

Naukowcy liczą nietoperze przede wszystkim z naukowej ciekawości, ale też obowiązku monitoringu przyrodniczego nałożonego przez Unię Europejską na wszystkie kraje członkowskie wspólnoty. Co pięć lat badacze wysyłają do Brukseli raporty, na podstawie których ustalane są strategie ochrony poszczególnych gatunków i siedlisk.

nietoper_siatka_kokurewicz.jpg
Dr Tomasz Kokurewicz z UPWr koordynuje międzynarodowe liczenie nietoperzy w Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym
fot. użyczone

– Globalne ocieplenie klimatu stwarza nowe zagrożenia dla przyrody, w tym dla nietoperzy, których badaniami zajmujemy się od 1999 roku w ramach międzynarodowego programu badawczego koordynowanego przez Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Nietoperze są chronione i pożyteczne i muszą się z tym problemem zmierzyć z naszą pomocą lub bez niej – mówi dr Tomasz Kokurewicz z Instytutu Biologii UPWr, który liczenie koordynuje.

Chiropterolodzy w Międzyrzeckim Rejonie Umocnionym sprawdzali liczebność, skład gatunkowy kolonii oraz kondycję nietoperzy. Zebrane dane zostaną poddane analizie, m.in. pod kątem wpływu zmian klimatycznych na te jedyne latające ssaki. Nietoperze są bowiem swoistym barometrem zmian zachodzących w klimacie. Mają jednego, w wyjątkowych sytuacjach dwa młode w roku, są więc bardzo wrażliwe na wszelkie zmiany warunków zewnętrznych, nie są w stanie przystosować się do nich wystarczająco szybko. Na podstawie zmian ich liczebności można zatem wnioskować o stanie środowiska. I to nie tylko o wzroście temperatury.

Wyniki tegorocznego liczenia nie napawają optymizmem

– Niestety, obserwujemy drugi rok spadku liczebności nietoperzy w tej największej zimowej kolonii tych zwierząt w naszym kraju. W zeszłym roku naliczono tam 36 838 osobników. Natomiast w 2020 roku odnotowano rekordowy wynik dla tego zimowiska, kiedy to okres zimowej hibernacji spędzało w podziemiach rezerwatu „Nietoperek” 38 909 nietoperzy – racjonuje dr Kokurewicz.

Podkreśla, że dwuletni trend spadkowy nie budzi obaw, ale jeśli w przyszłym roku ta tendencja utrzyma się na podobnym poziomie, to będzie to już sygnał alarmowy, że coś się dzieje z nietoperzami, prawdopodobnie z powodu globalnego ocieplenia i wysychania podziemi.

– W grę wchodzi głównie spadek poziomu wody w podziemiach, który może być spowodowany zarówno zmianami klimatycznymi, jak i czynnikami antropogenicznymi, czyli nieprzemyślaną działalnością człowieka – tłumaczy naukowiec.

Wśród najliczniejszych gatunków zimujących w rezerwacie są gatunki ciepłolubne, dla których proces wzrostu temperatury w podziemiach jest zjawiskiem korzystnym. Zaliczają się do nich m.in. nocki rude i nocki duże. Z kolei spada liczba nietoperzy zimnolubnych, którym coraz trudniej znaleźć odpowiednio chłodne miejsca do hibernacji. W tej grupie są m.in. mopki zachodnie i gacki brunatne.

gacek-brunatny.jpg
W rezerwacje naukowcy doliczyli się 35 770 nietoperzy należących do ośmiu gatunków
fot. Shutterstock

– Oprócz samej temperatury, ważnym czynnikiem podczas hibernacji nietoperzy jest wilgotność powietrza. Dla większości gatunków powinna ona być na poziomie 90-100 proc. Wówczas zwierzęta mogą ograniczyć straty wody przez parowanie i nie muszą się często wybudzać, by uzupełnić jej zapas. Tym samym do minimum ograniczają wydatki energetyczne, które są największe podczas przebudzenia nietoperzy ze snu zimowego – mówi dr Kokurewicz.

Międzynarodowa współpraca i sprawne działania

W liczeniu nietoperzy udział wzięli chiropterolodzy z sześciu krajów Unii Europejskiej i Wielkiej Brytanii. Z Polski najliczniejszą grupę stanowili chiropterolodzy z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, w tym troje studentów biologii.

Poza wsparciem merytorycznym i organizacyjnym Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu w organizacji liczenia pomagało też Towarzystwo Ochrony Przyrody "NIETOPEREK” – pozarządowa organizacja non-profit założona przez chiropterologów i miłośników nietoperzy z Wrocławia w celu wspomagania badań i ochrony nietoperzy.

W celu uzyskania wiarygodnych wyników oraz ograniczenia niepokojenia tych ssaków do niezbędnego minimum, konieczne było przeprowadzenie liczenia w ciągu jednego dnia (od wschodu do zachodu słońca), co przy łącznej długości podziemnych korytarzy wynoszącej 32 km, wymagało udziału 50 osób. Podziemny system korytarzy został podzielony na dziewięć odcinków, w których nietoperze były liczone jednocześnie przez dziewięć zespołów.

mm

Przeczytaj również:

Powrót
19.01.2022
Głos Uczelni
wydarzenia

magnacarta-logo.jpglogo European University Associationlogo HR Excellence in Researchprzejdź do bip eugreen_logo_simple.jpgica-europe-logo.jpg