Pierwsza edycja Szkoły Letniej GATHERS na piątkę

• Szkoła Letnia GATHERS to m.in. zajęcia teoretyczne i praktyczne dotyczące trzech technik geodezyjnych monitorowania deformacji powierzchni Ziemi spowodowanych głównie działalnością antropogeniczną, np. górnictwem podziemnym.
• – Możemy mówić o sukcesie pierwszej edycji szkoły letniej, bo udało nam się osiągnąć wszystkie założone cele– mówi dr Ilieva.

Projekt GATHERS ma wzmocnić pozycję Uniwersytetu Przyrodnicego we Wrocławiu w zakresie zdalnych technik geodezyjnych: radarowych (InSAR), laserowych (LiDAR) oraz nawigacyjnych (GNSS) służących badaniu deformacji gruntu i ocenie ryzyka sejsmicznego. 

Obecne wyzwania w tym obszarze naukowym związane są ze stopniem i skalą deformacji, nieliniowym charakterem ruchów terenowych, ograniczoną amplitudą sygnału sejsmicznego, zróżnicowaniem źródeł odkształceń powierzchniowych, co wymaga udoskonalenia podejścia metodologicznego, a także znacznej wiedzy specjalistycznej w zakresie interpretacji wyników. 

Współpraca z wiodącymi ośrodkami naukowymi w tym obszarach (Uniwersytetem Technicznym w Delft – technika InSAR, Uniwersytetem Technicznym w Wiedniu – technika LiDAR oraz Uniwersytetem Rzymskim – sejsmika GNSS) polegająca na stażach naukowych, wspólnych warsztatach, szkołach letnich, spotkaniach z przedsiębiorcami z branży pozwoli naukowcom, doktorantom i studentom wzmocnić potencjał badawczy UPWr.

Szkoła letnia zorganizowana w ramach projektu GATHERS skierowana jest do studentów studiów magisterskich, doktorantów oraz młodych naukowców z całej Europy zainteresowanych geodezją, geodynamiką i teledetekcją. Celem jest zgromadzenie i wsparcie nowego pokolenia wykwalifikowanych naukowców, aby zacieśnić więzi między pokoleniami i stworzyć nową europejską sieć interdyscyplinarną. Dodatkowo GATHERS ma za zadanie zacieśnić współpracę między naukowcami z Instytutu Geodezji i Geoinformatyki i Wiodącego Zespołu Badawczego SpaceOS na UPWr, z partnerami GATHERS, w celu dalszego rozwijania umiejętności organizacyjnych i liderskich.

– Z ramienia UPWr projekt GATHERS prowadzony jest przez naukowców z Instytutu Geodezji i Geoinformatyki – mówi dr Maya Ilieva, liderka projektu, której praca naukowa dotyczy monitoringu zagrożeń naturalnych i antropogenicznych technologią InSAR oraz sejsmologii. Obecnie naukowczyni pracuje nad tymi zagadnieniami również z prof. Ramonem Hanssenem i dr. Freekiem van Leijenem z Uniwersytetu Technicznego w Delft. 

Wśród naukowców z UPWr, którzy pracują nad projektem, jest m.in. prof. Jan Kapłon, specjalista z zakresu GNSS i sejsmologii GNSS. – Oprócz tego, że działa w szeregu projektów rządowych i europejskich, prowadzi kursy sejsmologii GNSS w letniej szkole i hackathony GATHERS z zespołem z Uniwersytetu Rzymskiego – z prof. Mattią Crespi, prof. Augustem Mazzonim, dr Michelą Ravanelli, dr Robertem Ravanelli i Marciem Fortunato – mówi dr Maya Ilieva i dodaje, że kolejnym badaczem zaangażowanym w projekt jest  prof. Grzegorz Jóźków, który jest specjalistą od fotogrametrii i teledetekcji, w szczególności LiDAR i pracuje nad szkoleniami i badaniami LiDAR dla Szkoły Letniej GATHERS i organizacją hackathonu wraz z zespołem Uniwersytetu Technicznego w Wiedniu – prof. Norbertem Pfeiferem, dr Camillo Ressl i dr Wilfriedem Karelem. Zespół GATHERS wspiera także prof. Witold Rohm – szef Instytutu Geodezji i Geoinformatyki UPWr oraz lider Wiodącego Zespołu Badawczego SpaceOS. Rola prof. Rohma w projekcie GATHERS polega na wspieraniu osiągnięć naukowych jako kierownik ds. Innowacji i Danych.

Na czym polegała pierwsza Szkoła Letnia GATHERS?

Szkoła Letnia GATHERS składała się z zajęć teoretycznych i praktycznych dotyczących trzech technik geodezyjnych monitorowania deformacji powierzchni Ziemi spowodowanych głównie działalnością antropogeniczną, np. górnictwem podziemnym. Te trzy techniki dotyczą użycia interferometrycznego radaru z aperturą syntetyczną (InSAR), skanowania laserowego (LiDAR) oraz globalnego systemu nawigacji satelitarnej (GNSS) w sejsmologii. Tematy te zostały wybrane w odniesieniu do głównego celu projektu Horyzont 2020 GATHERS – zbadania możliwości zintegrowanego i nowoczesnego podejścia do monitorowania i modelowania deformacji powierzchni przy użyciu tych trzech technik.

Podczas szkoły letniej przeprowadzono również pomiary terenowe łączące pomiary sejsmologiczne GNSS oraz pomiary UAV (dronów) LiDAR na terenie Zabytkowej Kopalni Ignacy w Rybniku, gdzie odbyła się część wydarzenia. 

– Zorganizowaliśmy również warsztaty prezentujące najnowsze osiągnięcia naukowe zespołu GATHERS. W ciągu ostatniego roku akademickiego udało nam się uzyskać staże doktoranckie dla trojga młodszych kolegów w siedzibach naszych europejskich partnerów, przy wsparciu ich promotorów z UPWr. W trybie hybrydowym Damian Tondaś współpracował z dr. Freekiem van Leijenem, prof. Ramonem Hanssenem i prof. Hansem van der Marela z Uniwersytetu Technicznego w Delft w sprawie integracji pomiarów GNSS i InSAR do monitorowania deformacji powierzchni na obszarze górniczym w Rybniku. Iwona Kudłacik miała cenną okazję pracować z zespołem prof. Mattii Crespi z Uniwersytetu Rzymskiego nad zastosowaniami GNSS do wykrywania wstrząsów górniczych, a Agata Walicka spędziła bardzo owocny czas w Wiedniu, pracując z prof. Norbertem Pfeiferem i jego zespołem. Innym godnym uwagi efektem tej współpracy jest też projekt NAWA Preludium 20, który w tym roku wygrali dr Walicka i prof. Pfeifer – wymienia dr Ilieva. 

Oprócz zdobywania wiedzy uczestnicy mieli okazję rozwinąć też umiejętności miękkie podczas specjalnego kursu, poznać architekturę i historię Wrocławia – zwiedzając miasto z przewodnikiem, ale także zobaczyć wciąż działającą, stuletnią maszynę parową prezentowaną na wystawie w Zabytkowej Kopalni Ignacy w Rybniku. 

Pierwsza edycja zakończyła się sukcesem

– Celem pierwszej edycji szkoły było zgromadzenie europejskich naukowców zajmujących się poszczególnymi tematami i rozpoczęcie pierwszego etapu tworzenia zespołu GATHERS z młodych naukowców zainteresowanych monitorowaniem deformacji powierzchni przy użyciu nowoczesnych technik geodezyjnych. I możemy mówić o sukcesie, bo udało nam się osiągnąć wszystkie założone cele – spośród ponad 70 zgłoszeń do udziału w szkole letniej, wybraliśmy 24 uczestników z ośmiu krajów. W sześciu grupach pracowali nad indywidualnymi zadaniami – wyjaśnia dr Maya Ilieva, dodając, że program był bardzo intensywny i obejmował teorię i praktykę w obrębie wymienionych wcześniej trzech technik, a także zawierał zadania terenowe. 

– Zdecydowałam się wziąć udział w Szkole Letniej GATHERS, ponieważ chciałam dowiedzieć się więcej o innych systemach monitorowania w odniesieniu do tego, z którego obecnie korzystam. Zaczęłam więc zajęcia z ciekawością i muszę przyznać, że rzeczywistość przerosła moje oczekiwania! Lekcje były bardzo ciekawe, nie tylko część teoretyczna, ale także ćwiczenia były ważne i bardzo pomogły nam dogłębnie zrozumieć przekazywaną wiedzę. Podczas wyjazdu zdobyłam nie tylko masę przydatnych informacji, ale także poznałam polską kulturę. Nie był to typowy kurs, na którym profesorowie „uczą”, a studenci „się uczą”, ale były to kompleksowe warsztaty w stymulującym środowisku, na których poszerzyliśmy swoją wiedzę. Zdecydowanie było warto – mówi Lorenza Randali. 

Rachele Fratini, inna uczestniczka z Włoch, podkreśla, że bycie częścią tego projektu było niesamowitym doświadczeniem. – Postanowiłam się zgłosić, mając nadzieję, że zdobędę dalszą wiedzę na temat połączenia technologii GNSS, którą dobrze znam z pracy magisterskiej, z prawie nieznanymi mi technologiami InSAR i LiDAR. W Szkole Letniej GATHERS panowało przyjazne i nieformalne środowisko, gdzie miałam możliwość lepszego zrozumienia, jak pracować z nowymi technologiami i interpretować dane pozyskane za ich pomocą. Pomogło mi to nie tylko ze strony akademickiej, ale także ze strony technicznej i praktycznej związanej z analizą danych – mówi Rachele, podkreślając, że współpraca z Uniwersytetem Rzymskim, Uniwersytetem Technicznym w Delft i Uniwersytetem Technicznym w Wiedniu zgromadziła jednych z największych ekspertów w dziedzinie. – Nie mogę się doczekać zastosowania zdobytej wiedzy we własnych badaniach – dodaje uczestniczka z Uniwersytetu Rzymskiego. 

– Wziąłem udział w projekcie, ponieważ tematy poruszane podczas szkoły letniej idealnie wpisują się w moją pracę naukową dotyczącą sejsmologii i technologii InSAR, LiDAR i GNSS do monitorowania i modelowania deformacji powierzchni Ziemi i ryzyka sejsmicznego. Wiedząc, że mój poziom wiedzy jest różny – dobry na temat sejsmologii GNSS, umiarkowany na temat InSAR i początkujący na temat LiDAR, chciałem ujednolicić swoją wiedzę – mówi dr Eduard Nastase, naukowiec z Narodowego Instytutu Fizyki Ziemi w Rumunii, dodając, że szkoła letnia dała mu też możliwość nawiązania współpracy i mnóstwo pomysłów na nowe badania.

Letnia Szkoła GATHERS pomogła również dr. Nastase w projekcie CRESCENTO prowadzonego w ramach Krajowej Sieci Sejsmicznej w Rumunii. – Chcemy skierować badania w kierunku monitorowania i modelowania warstw pod powierzchnią ziemi w oparciu o zintegrowaną geodezję i geofizykę, by poprawić naszą zdolność do przewidywania skutków interakcji z tymi warstwami żeby uniknąć lub złagodzić niepożądane efekty – mówi naukowiec.

is