eu_green_logo_szare.png

Aktualności

Naukowcy z UPWr w poszukiwaniu grobów ofiar nazistów

Filie niemieckich obozów koncentracyjnych zostaną przebadane przez polsko-czeski zespół naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i Uniwersytetu Zachodnioczeskiego w Pilźnie. Badaniami ze strony UPWr pokieruje dr Paweł Konczewski. Kierownikiem zespołu z Czech jest doc. dr hab. Pavel Vařeka.

Mieszkańcy Europy Środkowo-Wschodniej żyją w skażonych krajobrazach – jak je określił austriacki pisarz Martin Pollack, laureat nagrody literackiej Angelus za głośną powieść „Śmierć w bunkrze. Opowieść o moim ojcu" – naznaczonych traumą totalitaryzmów XX wieku. W ciągu zaledwie kilku lat nazistowskie Niemcy i okupowana Europa przekształciły się w krajobraz zinstytucjonalizowanego terroru tworzącego przerażające „krajobrazy obozowe”. Zespół złożony z polskich i czeskich naukowców podejmie się przebadania części z nich.

Badania w ramach projektu „Bioarcheologia i archeologia krajobrazów represji narodowo-socjalistycznych: Perspektywa Europy Środkowo-Wschodniej” będą prowadzone przez interdyscyplinarny zespół z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu oraz Uniwersytetu Zachodnioczeskiego w Pilźnie. Uczelnie te współpracują ze sobą od kilku lat, min. przy badaniach grobów ofiar obozu koncentracyjnego w Letach, w południowych Czechach.

„Krajobraz obozowy” to obszar, w którym pamięć historyczna, narracje i biografie ofiar przenikają się z materialnymi pozostałościami ich tragedii – w tym ze szczątkami ludzkimi. Dlatego też ku jego możliwie pełnemu poznaniu wymagana jest współpraca przedstawicieli różnych nauk: nie tylko historii i archeologii, ale również antropologii biologicznej. Ważność materialności w zrozumieniu represyjnych strategii nazistowskiego totalitaryzmu ma kluczowe znaczenie dla tego projektu.

pozostalosci_filii_obozu_koncentrayjnego_gross-rosen__kolo_iowej_pow_zagansk_i_fot_p_konczewski.jpg
Pozostałości filii obozu koncentracyjnego Gross-Rosen
fot. materiały prywatne

Pierwszym celem projektu jest ocena materialnych dowodów dotyczących uwikłania nazistowskiego „kraju obozowego” w produkcję wojenną i logistykę wojskową. Setki obozów były ściśle powiązane z różnymi obiektami przemysłowymi i instalacjami wojskowymi. W celu zbadania sposobów funkcjonowania tego systemu, a także warunków życia i pracy jeńców wojennych, więźniów obozów koncentracyjnych i robotników przymusowych, wybrano dwa przykładowe „krajobrazy obozowe”. Pierwszym z wytypowanych do badań obszarów są okolice miasta Holýšov w zachodnich Czechach, z pozostałościami kilku obozów związanych z produkcją amunicji (m.in. podobóz KZ Flossenbürg). Na terenie Polski będzie to zaś obszar Borów Dolnośląskich w zachodniej Polsce, gdzie zachowały się materialne ślady filii KZ Gross-Rosen związanych z działaniem ulokowanych tam kompleksów wojskowych.

Drugim, równorzędnym, celem projektu jest odnalezienie zapomnianych/ utajnionych grobów ofiar nazizmu. W Borach Dolnośląskich zostaną podjęte poszukiwania grobów więźniów KZ Gross-Rosen z filii w Iłowej (pow. żagański) i Trzebieniu (pow. bolesławiecki). W Czechach badania skoncentrują się na grobach więźniów, którzy zginęli podczas Marszów Śmierci w powiecie tachovskim na początku 1945 roku. Podobne miejsce będzie badane w zachodniej Polsce w powiecie żarskim.

Całość prac będzie realizowana głównie metodami niedestrukcyjnymi dla dziedzictwa materialnego. Wyniki badań miejsc represji zostaną zsyntetyzowane i zinterpretowane w porównaniu ze źródłami archiwalnymi i relacjami o dalszych skażonych krajobrazach Europy Środkowo-Wschodniej. Pozwoli to odkryć i zaprezentować elementy zaniedbanej materialności totalitarnego dziedzictwa XX wieku.

Badaniami ze strony Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu pokieruje dr Paweł Konczewski. Kierownikiem zespołu z Uniwersytetu Zachodnioczeskiego w Pilznie jest doc. dr hab. Pavel Vařeka. Projekt „Bioarcheologia i archeologia krajobrazów represji narodowo-socjalistycznych: Perspektywa Europy Środkowo-Wschodniej” będzie finansowany przez Narodowe Centrum Nauki w ramach konkursu OPUS 22 + LAP, Nr DEC-2021/43/I/HS3/02072.

Paweł Konczewski

Powrót
18.10.2022
Głos Uczelni
badania

magnacarta-logo.jpglogo European University Associationlogo HR Excellence in Researchprzejdź do bip eugreen_logo_simple.jpgica-europe-logo.jpg