Na UPWr powstała Katedra Badań Systemowych

Powstanie Katedry Badań Systemowych wynikało, jak mówi jej szefowa dr Iwona Kaczmarek, z zainteresowania pracowników naukowych Instytutu Gospodarki Przestrzennej analityką danych i sztuczną inteligencją. W strukturze Katedry funkcjonują dwie jednostki. Jest to Zakład Analiz Strategicznych oraz Zakład Analityki Społeczno-Gospodarczej. Za tymi szyldami stoją konkretni ludzie i ich aktywność badawcza.

– Wraz z pojawieniem się nowych obszarów badawczych oraz dynamicznym rozwojem Instytutu Gospodarki Przestrzennej, pojawiła się naturalna potrzeba stworzenia nowej, specjalizowanej jednostki, skupiającej grupę naukowców, których łączą wspólne zainteresowania i tematy badawcze – mówi dr hab. inż. Iwona Kaczmarek. Dodaje, że jej stworzenie dodatkowo wspomóc ma efektywniejsze zarządzanie zasobami, sprawniejsze planowanie i organizowanie zajęć dydaktycznych oraz skuteczniejszą współpracę i realizację projektów badawczych.

– Specyfika badań prowadzonych w Instytucie Gospodarki Przestrzennej, z którego wszyscy się wywodzimy, jest bardzo szeroka, bo jest to subdyscyplina, która obecnie obejmuje bardzo wiele różnych zagadnień społecznych, środowiskowych, technicznych i przestrzennych. Wspólnym mianownikiem, który łączy wszystkie osoby obecnie zatrudnione w Katedrze, jest wykorzystanie nowych technologii w rozwiązywaniu problemów, z którymi się mierzymy – mówi dr hab. inż. Kaczmarek i od razu wymienia te problemy. Naukowcy związani z Katedrą Badań Systemowych skupiają się na badaniu złożonych systemów społeczno-środowiskowych, w tym koncentrują się m.in. na takich zagadnieniach jak kompleksowe adaptacje do zmian klimatu, analizy systemów miejskich i struktur sieciowych czy wielowymiarowe problemy starzejącego się społeczeństwa. Wykorzystują zaawansowaną analitykę danych i sztuczną inteligencję, aby proponować rozwiązania, które nie tylko radzą sobie z obecnymi wyzwaniami, ale również odpowiadają na przyszłe zagrożenia.

– To połączenie wiedzy naukowej z najnowszymi technologiami jest kluczowe dla głębszego zrozumienia i skutecznego rozwiązywania współczesnych procesów cywilizacyjnych i środowiskowych. Myślenie systemowe i umiejętności rozwiązywania kompleksowych problemów to kompetencje XXI wieku, które chcemy twórczo rozwijać – tłumaczy dr hab. inż. Iwona Kaczmarek.

Katedra posiada profil na Facebooku, na którym można znaleźć film objaśniający, czym są systemy i badania systemowe. Ponadto, udostępniane są tam informacje o konkursach oraz otwartych wydarzeniach naukowych, które zainteresować mogą studentów istniejącego od roku Wydziału Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu, absolwentów oraz wszystkie osoby, które ciekawi szeroki i interdyscyplinarny zakres badań systemowych. Pracownicy Katedry kontynuują realizację projektów badawczych, zdobytych jeszcze pod szyldem Instytutu Gospodarki Przestrzennej, a także aplikują o nowe środki w ramach bieżących konkursów.

– W najbliższej przyszłości planujemy intensyfikację badań w zakresie rozwijania nowoczesnych narzędzi analiz systemowych dla potrzeb badania systemów środowiskowych, społecznych i miejskich, ze szczególnym uwzględnieniem oceny jakości życia i wspomagania miast do adaptacji do zmian demograficznych – mówi kierownik Katedry, podkreślając, że pracownicy jednostki angażują się w badania, które obejmują nowe obszary jak social data science, systemy wsparcia decyzyjnego, location intelligence oraz business intelligence. Dzięki tej dywersyfikacji prowadzone badania nie tylko wzbogacają wiedzę w obszarze geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej, ale również otwierają nowe możliwości w zakresie zastosowań danych i technologii w rozwiązywaniu aktualnych problemów społecznych i ekonomicznych.

– Zmiana jest procesem i jest nieunikniona. Na wiele kwestii patrzy się dzisiaj inaczej niż 20 lat temu. Nasze rozumienie i podejście do wielu zagadnień ewoluowało znacząco w ciągu ostatnich lat, częściowo dzięki rozwojowi nowych technologii analitycznych. W Katedrze nie tylko obserwujemy ten proces, ale aktywnie dążymy do przekraczania istniejących barier starając się angażować w projekty interdyscyplinarne, które integrują wiedzę z różnych dziedzin naukowych, by wspólnie analizować i rozumieć przestrzeń w nowatorski sposób. To szerokie spojrzenie, ale chcemy się z nim zmierzyć i zaprosić do współpracy specjalistów i badaczy, którzy nie są głównie urbanistami, planistami przestrzennymi, ale też patrząc na tę przestrzeń i wpisane w nią problemy widzą je szerzej – podkreśla dr hab. inż. Iwona Kaczmarek, dodając, że opinie na temat sztucznej inteligencji są różne, ale podejście naukowców z Katedry skupia się na maksymalnym wykorzystaniu jej potencjału w prowadzonych przez nich badaniach.

Pracownicy jednostki angażują się w badania, które obejmują nowe obszary jak social data science, systemy wsparcia decyzyjnego, location intelligence oraz business intelligence

W obszarze szeroko pojętej gospodarki przestrzennej, obecnie najbardziej rozpowszechnione zastosowania obejmują koncepcje inteligentnych miast i cyfrowych bliźniaków, które wykorzystują zaawansowaną analizę danych z sensorów czy też danych społecznościowych. W praktyce znajduje to odzwierciedlenie m.in. w monitorowaniu jakości powietrza, zarządzaniu komunikacją miejską czy regulacji przepływu ruchu. Sztuczna inteligencja zaczyna zyskiwać także na znaczeniu w praktyce urbanistycznej i architektonicznej. Podejmowane są inicjatywy projektowania miast z zastosowaniem algorytmów sztucznej inteligencji, w tym również z wykorzystaniem koncepcji tzw. miast 15-minutowych.

– Sztuczna inteligencja może zachowywać się jak czarna skrzynka, co znacząco utrudnia zrozumienie, dlaczego generuje pewne wyniki. To wyzwanie jest szczególnie widoczne np. w dużych modelach językowych, które są formą generatywnej sztucznej inteligencji. Te systemy używają zaawansowanych algorytmów do kreowania nowych treści, opierając się na obszernych zbiorach danych. Cały czas się uczą, dają coraz lepsze odpowiedzi, coraz bardziej trafne. Rozwój tych technologii przebiega w bardzo szybkim tempie, co daje nadzieję, że w przyszłości sztuczna inteligencja będzie mogła jeszcze skuteczniej wspierać nas w rozwiązywaniu różnorodnych problemów. Jednocześnie uważam, że każde zastosowanie AI wymaga indywidualnego podejścia i dostosowania do specyficznych potrzeb i warunków – podkreśla dr hab. inż. Iwona Kaczmarek.

Badania systemowe dotyczą badania złożonych systemów w różnych kontekstach, takich jak systemy społeczne, ekonomiczne, środowiskowe czy miejskie. Celem badań systemowych jest zrozumienie, jak różne części systemu współdziałają i wpływają na siebie nawzajem. W badaniach systemowych stosuje się podejście holistyczne i interdyscyplinarne, często łącząc wiedzę z różnych dziedzin. Badania obejmują analizę, jak poszczególne składniki systemu współpracują, jakie występują między nimi zależności i jak najlepiej można zarządzać złożonymi problemami. Narzędzia wykorzystywane w tych badaniach mogą obejmować zaawansowane modelowanie matematyczne, systemy oparte na wiedzy, symulacje komputerowe, systemy wspomagania decyzji oraz analizę danych, które razem tworzą fundamenty do rozwiązywania problemów w sposób zintegrowany i efektywny. Badania systemowe to dzisiaj najbardziej aktualne i nowoczesne kierunki, należące do najszybciej rozwijających się na świecie, łączące zaawansowanie teoretyczne, wysoką innowacyjność i szybki postęp technologiczny.

• 

  Mamy nowy wydział

  Nowy rok akademicki 2023/2024 Uniwersytet Przyrodniczy rozpoczyna z nową jednostką. Wydziałem Gospodarki Przestrzennej i Architektury Krajobrazu, którym kieruje prof. Beata Raszka. Funkcje prodziekanów objęli prof. Piotr Krajewski i dr hab. Renata Gubańska.