Główna nagroda w konkursie Student-Wynalazca dla doktorantki UPWr

• Badania naszej doktorantki mogą pomóc w leczeniu chorób nowotworowych, a nawet działać przeciwko wirusowi wywołującemu COVID-19
• Grant z konkursu Preludium i współpraca z Uniwersytetem w Porto pomogą zrealizować projekt dotyczący związków flawonoidowych
• Już piąty rok z rzędu główna nagroda w ogólnopolskim konkursie Student-Wynalazca została przyznana studentom i doktorantom z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

Konkurs Student-Wynalazca organizowany przez Politechnikę Świętokrzyską adresowany jest do studentów, doktorantów i absolwentów, którzy w trakcie studiów zostali twórcami lub współtwórcami wynalazku lub wzoru użytkowego. W ostatniej XII edycji zgłoszono do niego aż 103 rozwiązania opracowane przez 141 twórców.

Badane związki mogą mieć zastosowanie w preparatach farmaceutycznych

Główną nagrodę zdobyła Agnieszka Krawczyk–Łebek z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, która realizuje pracę doktorską pod opieką naukową prof. Edyty Kostrzewy-Susłow. Nagrodzony został cykl 38 wynalazków dotyczących nowych glikozydów flawonoidowych o potencjalnej aktywności przeciwdrobnoustrojowej, które doktorantka otrzymała na drodze syntezy chemicznej i transformacji mikrobiologicznych.

– Przeprowadzone symulacje biologicznego potencjału otrzymanych związków na podstawie ich struktury chemicznej wykazały, że z dużym prawdopodobieństwem, często 90 proc., posiadają aktywność przeciwnowotworową, hepato- i kardioprotekcyjną, a kilka z nich wykazuje strukturę umożliwiającą oddziaływanie z białkiem wirusa SARS-CoV-2 zaangażowanym w jego replikację, czyli prawdopodobnie może działać przeciwko wirusowi wywołującemu COVID-19 – mówi Agnieszka Krawczyk–Łebek i podkreśla, że dotychczasowe badania wskazują, że otrzymane przez nią związki mogą w przyszłości znaleźć zastosowanie w preparatach farmaceutycznych i kosmetycznych oraz produktach spożywczych.

Wśród uzyskanych przez doktorantkę UPWr nowych związków występują flawonoidy należące do trzech podklas (chalkony, flawanony i flawony) posiadające podstawniki metylowe lub chlorowe.

– Tego typu związki występują tylko w nielicznych gatunkach roślin, w niewielkich ilościach i nie zostały do tej pory wystarczająco zbadane, choć dostępne doniesienia literaturowe wskazują na ich duży potencjał m.in. przeciwzapalny i przeciwdrobnoustrojowy. Zastosowanie klasycznej syntezy chemicznej nie pozwala jednak na uzyskanie z zadowalającą wydajnością glikozydów flawonoidowych, będących ich najbardziej biodostępną formą – tłumaczy Agnieszka Krawczyk–Łebek, która znalazła rozwiązanie tego problemu. To właśnie nagrodzony cykl wynalazków oferujący sposoby prowadzenia biotransformacji w kulturach entomopatogennych grzybów strzępkowych, w których aglikony flawonoidowe z atomem chloru lub grupą metylową są przekształcane do glikozydów flawonoidowych w sposób wydajny i zgodny z zasadami zielonej chemii.

– Warto podkreślić, iż biotransformacje wykorzystujące szczegółowo wyselekcjonowane mikroorganizmy zdolne do prowadzenia określonych typów reakcji, wykonywane z zaangażowaniem zoptymalizowanych metod preparatywnej chromatografii TLC, wpisują się w nowoczesne metody biotechnologii zalecane przez Green Chemistry. Związki otrzymywane takimi metodami traktuje się jako identyczne z naturalnymi – dodaje prof. Edyta Kostrzewa-Susłow.

Preludium i współpraca z Uniwersytetem w Porto pomogą zrealizować projekt

Doktorantka UPWr obecnie pracuję nad realizacją projektu badawczego w ramach konkursu Preludium, którego celem jest otrzymanie całej puli pochodnych związków flawonoidowych z atomem chloru oraz poddanie ich systematycznej analizie pod kątem właściwości przeciwdrobnoustrojowych. Natomiast podczas zaplanowanego na ten rok wyjazdu z programu Erasmus+ planuje przeprowadzić ocenę właściwości m.in. przeciwzapalnych i przeciwcukrzycowych wybranych związków we współpracy z naukowcami z Uniwersytetu w Porto.

– W kontekście szerzących się na całym świecie chorób cywilizacyjnych i epidemicznych oraz rozprzestrzeniającej się antybiotykooporności wielu szczepów chorobotwórczych bakterii, poszukiwanie nowych aktywnych, biologicznie czynnych związków stało się koniecznością. Jestem przekonana, że otrzymane przeze mnie pochodne flawonoidowe mają duży potencjał do rozwoju nowych leków i suplementów diety – podkreśla Agnieszka Krawczyk–Łebek.

Flawonoidy – czyli sukces za sukcesem

Już piąty rok z rzędu główna nagroda w ogólnopolskim konkursie Student-Wynalazca została przyznana studentom i doktorantom z Katedry Chemii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. – Czwarty raz trafia do zespołu badawczego zajmującego się syntezą i biotransformacjami związków o strukturze flawonoidowej i steroidowej. Laureatami poprzednich konkursów byli dr Ewa Kozłowska oraz dr Mateusz Łużny – mówi prof. Edyta Kostrzewa-Susłow. Podkreśla, że jej doktorantka będzie reprezentować nauki chemiczne i biologiczne UPWr na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków w Genewie, gdzie będzie okazja do skonfrontowania własnych „poczynań” z wynalazcami z całego świata.

– Dla Agnieszki Krawczyk-Łebek zdobyta nagroda jest doskonałym uzupełnieniem dorobku publikacyjnego oraz uzyskanego niedawno projektu badawczego w konkursie Preludium, stanowiącego swoistą kontynuację badań nad nagrodzonymi substancjami bioaktywnymi z grupy flawonoidów. Nagroda ta ugruntowała nas w przekonaniu, iż prace nad syntezą i biotransformacjami związków flawonoidowych z grupą metylową i atomami fluorowca powinny być kontynuowane i przyniosą odpowiedzi na szereg nurtujących nas pytań z zakresu aktywności biologicznych tychże związków – podsumowuje pani profesor.

mm