Dr Mateusz Łużny i dr Grzegorz Bury laureatami konkursu Młode Talenty 2021

• Dr Mateusz Łużny został w konkursie doceniony za serię patentów, dotyczących sposobu wytwarzania pochodnych flawonoidowych za pomocą drożdży oraz grzybów strzępkowych
• Dr Grzegorz Bury wygrał w kategorii sukces naukowy w konkursie „Młode Talenty” za opracowanie modelu matematycznego na redukcję zakłóceń i większą dokładność wyznaczania orbit satelitów

Konkurs „Młode Talenty” powstał z inicjatywy Dolnośląskiego Klubu Kapitału, by promować i nagradzać sukcesy studentów oraz młodych pracowników naukowych w nauce, sporcie, sztuce, działalności społecznej, przedsiębiorczej i w zakresie innowacji. Nagrody przyznawane są co roku na Wielkiej Gali m.in. w postaci statuetek autorstwa wrocławskiego artysty-rzeźbiarza Jarosława Nowaka.

38 zgłoszeń patentowych oraz 19 patentów

Dr Mateusz Łużny został w konkursie doceniony za serię patentów, dotyczących sposobu wytwarzania pochodnych flawonoidowych za pomocą drożdży oraz grzybów strzępkowych. Większość z tych związków nie była dotąd wytwarzana za pomocą biotransformacji, a niektóre z uzyskanych produktów nie były opisane w literaturze. Dzięki zastosowaniu biotransformacji, dr Łużny uzyskał zamierzane związki przystępniej i taniej niż poprzez syntezę chemiczną. 

Flawonoidy są metabolitami roślinnymi, które mają istotny wpływ zarówno na wzrost i rozwój roślin, jak i na ekspresję różnych genów. Są np. odpowiedzialne za nadawanie kwiatom i owocom ich barw. Przejawiają też prozdrowotny wpływ na organizm ludzki, ponieważ posiadają właściwości przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przeciwutleniające, antyarytmiczne czy też przeciwnowotworowe. – Szacuje się, że w codziennej diecie, uzupełnianej suplementami, dostarczany jest blisko gram tych związków – podkreśla dr Łużny.

W konkursie „Młode Talenty” dr Mateusz Łużny wygrał kategorię sukces w zakresie innowacji głównie za trzy metody wytwarzania pochodnych flawonoidowych.

Pierwsza z nich dotyczy otrzymywania dihydrochalkonów z chalkonów przy użyciu różnych szczepów drożdży, takich jak Rhodotorula rubra czy Candida parapsilosis. Mikroorganizmy badane przez dr. Łużnego wytwarzają związek, który ze względu na swój charakterystyczny, słodki smak, zbliżony do sacharozy, będzie mógł znaleźć zastosowanie w przemyśle spożywczym np. w produkcji niskokalorycznych słodzików. Dihydrochalkony w zależności od rodzaju podstawników i stężenia mogą też być odbierane przez receptory na języku jako smak warzywny, umami, mięsny albo gorzki. Dodatkowo związki te mogą zostać wykorzystane w przemyśle farmaceutycznym, m.in. jako prekursory leków regulujących pracę serca. 

Druga metoda dotyczy otrzymywania hydroksypochodnych związków flawonoidowych. One również mogą znaleźć zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym m.in. jako prekursory leków przeciwbólowych oraz przeciwzapalnych. Natomiast trzeci sposób dotyczy otrzymywania pochodnych glikozydowych za pomocą czterech gatunków entomopatogennych grzybów strzępkowych, czyli grzybów pasożytujących na owadach. Choć brzmi to nieco odrażająco, to okazuje się, że otrzymane związki też będą mogły znaleźć zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, m.in. do wytwarzania składników preparatów poprawiających funkcjonowanie przewodu pokarmowego, ponieważ są przez niego wydajnie i szybko wchłaniane. 

Kilkukrotne podejście do konkursu Młodych Talentów sprawiło, że wygrana cieszy dr. Łużnego jeszcze bardziej: – Trzy razy podchodziłem do tego konkursu, ale dopiero w tym roku, z większą liczbą osiągnięć, udało mi się zdobyć główną nagrodę. Jestem z niej naprawdę dumny, to niesamowicie fajne uczucie wygrać! 

Matematyczny model na redukcję zakłóceń i większą dokładność wyznaczania orbit satelitów

Dr Grzegorz Bury z Instytutu Geodezji i Geoinformatyki UPWr podczas konkursu wygrał główną nagrodę w kategorii sukces naukowy. Jego badania dotyczą doskonalenia metodologii wyznaczania orbit satelitów GNSS (Globalnych Nawigacyjnych Systemów Satelitarnych), takich jak amerykański GPS, rosyjski GLONASS czy europejski Galileo.

Kluczowe osiągnięcia, które zostały docenione w konkursie to opracowany przez dr. Burego matematyczny model satelitów Galileo oraz autorska metoda wyznaczania orbit na podstawie kombinacji obserwacji transmitowanych przez satelity GNSS oraz obserwacji laserowych wykonywanych przez naziemne stacje SLR. Dzięki opracowanemu modelowi udało mu się zredukować wpływ największego niegrawitacyjnego zakłócenia, jakim jest ciśnienie bezpośredniego promieniowania słonecznego o 97%. Dodatkowo za sprawą kombinacji technik GNSS i SLR zwiększył dokładność wyznaczenia orbit satelitów Galileo do 24 mm.

Jak tłumaczy dr Grzegorz Bury, znajomość położenia satelitów nawigacyjnych w danym momencie jest kluczowa, by w pełni korzystać z możliwości systemów GNSS. Trajektorię ruchu określa orbita satelity, której precyzyjne wyznaczanie jest niezbędne m.in. do monitorowania podnoszenia się poziomów wód w morzach i oceanach, zmiany potencjału grawitacyjnego oraz zmienności długości doby ziemskiej. Duża precyzyjność wyznaczania orbit potrzebna jest też w nawigacji morskiej i lądowej czy w realizacji inwestycji inżynierskich i systemach ratunkowych oraz wczesnego ostrzegania przed trzęsieniami ziemi.

– Wygrana w konkursie „Młode Talenty” w kategorii sukces naukowy to szczególne wyróżnienie, tym bardziej kiedy konkuruje się z młodymi naukowcami z różnych dziedzin. Wyróżnienie przez Dolnośląski Klub Kapitału dało mi dużo satysfakcji i motywacji do dalszej ciężkiej pracy i poszerzania horyzontów naukowych – mówi dr Bury, dodając, że jest wdzięczny członkom Zakładu Geodezji Satelitarnej za współpracę, a także za wsparcie, zarówno ich, jak i ze strony rodziny.

is