Studencki Program Stypendialny – laureat i dwa wyróżnienia na UPWr

• Dariusz Strugarek otrzymał stypendium na zrewolucjonizowanie satelitarnych misji obserwacyjnych Ziemi
• Daria Marczak została wyróżniona za biodegradowalną technologię, która być może uchroni Wrocław od kolejnych powodzi
• Komisje Stypendialne wyróżniły Michała Dudka za badania przyczyniające się do opracowania strategii ochrony czarnoziemów 

Studencki Program Stypendialny prowadzony jest przez Wrocławskie Centrum Akademickie z inicjatywy Prezydenta Miasta Wrocławia. W tegorocznej edycji programu stypendia otrzymało 24 doktorantów z wrocławskich uczelni, którzy wykazali się wybitnymi osiągnięciami w swoich dziedzinach nauki. Dodatkowo, 33 doktorantów zostało wyróżnionych przez Komisje Stypendialne. Na dofinansowanie laureatów przeznaczono 432.000 zł.

Komisje Stypendialne dokonały oceny wniosków kandydatów w 8 kategoriach. Doktoranci Szkoły Doktorskiej UPWr zostali wyróżnieni w trzech, z czego w jednej zostało przyznane stypendium.

Laureat Studenckiego Programu Stypendialnego – Dariusz Strugarek

Dariusz Strugarek otrzymał stypendium im. Jana Mozrzymasa, które przyznawane jest w zakresie badań interdyscyplinarnych. Został doceniony za swoją pracę doktorską, w której wykazał nowatorskie zastosowanie danych obserwacyjnych dwóch technik geodezji satelitarnej – laserowych pomiarów odległości (SLR) oraz globalnych nawigacyjnych systemów satelitarnych (GNSS), do realizacji układów odniesienia i wyznaczenia globalnych parametrów geodezyjnych. Wyniki przeprowadzonych badań zostały opublikowane m.in. w artykułach naukowych, wiodących czasopismach i prezentowane były na międzynarodowych konferencjach, gdzie zostały docenione w grupie ekspertów na m.in. konferencji ILRS w Stuttgarcie. 

Obecnie w przestrzeni kosmicznej, na niskich orbitach poniżej ok. 2000 km, znajduje się wiele satelitów obserwacyjnych Ziemi, które dostarczają różnego rodzaju dane o planecie. Należą do nich m.in. misja Sentinel-3, badająca poziom mórz i oceanów, misja Swarm, badająca pole magnetyczne Ziemi, czy teledetekcyjna misja TanDEM-X wykorzystywana do badania deformacji. By dostarczać wiarygodne i dokładne dane wymagają precyzyjnego określenia ich orbit. Dlatego wyposażone są w instrumenty różnych technik geodezji satelitarnej.

Standardowo obserwacje GNSS i SLR wykorzystuje się do precyzyjnego wyznaczania pozycji satelitów w kosmosie oraz sprawdzania jakości ich orbit. W swojej pracy, Dariusz wykorzystuje te dane nie tylko w celu weryfikacji jakości orbit satelitów, ale również do realizacji globalnych układów odniesienia i wyznaczenia globalnych parametrów geodezyjnych. Dzięki udoskonaleniu integracji danych oraz modelowaniu błędów systematycznych obserwacji SLR i GNSS wyznaczył precyzyjne współrzędne stacji pomiarowych, parametry opisujące ruch środka masy Ziemi, ruch bieguna ziemskiego oraz długość doby. Parametry pozyskiwane przez Dariusza są kluczowe dla precyzyjnego opisu zjawisk zachodzących w systemie ziemskim. Dzięki nim, satelitarne misje obserwacyjne Ziemi zyskały nowe zastosowania, a dokładniejsze układy odniesienia i globalne parametry geodezyjne przełożą się na lepsze dane dostarczane środowisku naukowemu, instytucjom, firmom i społeczeństwu. Poprawią wiele dziedzin życia i nauki, związanych między innymi z monitoringiem ruchów tektonicznych, topnieniem lodowców, badaniem ilości wegetacji czy pozycjonowaniem pojazdów.

Wyróżnienie w zakresie nauk inżynieryjno-technicznych – Daria Marczak

W kategorii stypendium im. Mariana Suskiego w zakresie nauk inżynieryjno-technicznych wyróżnienie zdobyła Daria Marczak za badania nad opracowaniem nowej technologii, jaką są biodegradowalne geokompozyty sorbujące wodę (BioGSW). 

Praca Darii ma duże znaczenie dla ochrony przeciwpowodziowej dorzecza Odry i Wrocławia w ramach modernizacji i budowy wałów przeciwpowodziowych. Często są one pozbawione roślinności, co powoduje ich intensywne erodowanie. Zabezpieczenie wału roślinnością wpływa na jego bezpieczeństwo w przypadku powodzi, ale wyzwanie stanowi zapewnienie odpowiednich warunków wegetacji. 

BioGSW to innowacyjna technologia magazynowania wody w glebie, tak żeby była dostępna dla roślin, by mogły przetrwać okresy suszy. Składa się z trzech elementów: włókniny, szkieletu wewnętrznego i superabsorbentu (SAP). Włóknina ma za zadanie przechwycić wodę z gleby, która zostanie zmagazynowana przez SAP posiadający zdolność do absorpcji dużych ilości wody. Z kolei szkielet zapewni miejsce do swobodnego pęcznienia SAPu. Korzenie roślin będą mogły pobrać wodę zmagazynowaną w BioGSW, dzięki czemu z łatwością przetrwają okres suszy.

Na UPWr została już opatentowana i skomercjalizowana syntetyczna technologia geokompozytów sorbujących wodę i dziś na rynku jest dostępna jako produkt firmy Hydrobox. Daria pracuje zaś nad doskonaleniem tej technologii i stworzeniu biodegradowalnej wersji. Zastosowanie biomateriałów ograniczy akumulację tworzyw sztucznych w glebie i umożliwi wprowadzenie produktu na szerszą skalę zagranicą. BioGSW znajdą też zastosowanie w zieleni miejskiej przy nasadzeniach drzew i krzewów.

Wyróżnienie w zakresie nauk o Ziemi i środowisku – Michał Dudek

Michał Dudek, doktorant w Instytucie Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska został z kolei wyróżniony przez Komisje Stypendialne w kategorii stypendium im. Alfreda Jahna w zakresie nauk o Ziemi i środowisku. Michał bada przemiany, które zachodzą w glebach czarnoziemnych na południu Polski.

W Polsce czarnoziemy związane są z pasami lessowymi, które biegną przez Hrubieszów, Przemyśl i okolice Krakowa, kończąc się w okolicach Wrocławia. Obecnie jest ich bardzo mało, zaledwie kilka procent, a są one cenne, bo mają dużą zawartość węgla, dobrą strukturę i są zasobne w składniki pokarmowe dla roślin. Z biegiem czasu ilość czarnoziemów w Polsce maleje, ponieważ ulegają degradacji. 

Degradację gleb powoduje głównie ich użytkowanie, a także klimat. By powstrzymać ten proces można m.in. je nawozić, najlepiej nawozami naturalnymi i dbać o pokrywę roślinną, żeby nie były narażone na zjawiska erozyjne. Ale w kontekście zapobiegania degradacji należy skupić się na zapobieganiu utraty materii organicznej, która powstaje wskutek nadmiernej eksploatacji rolniczej, sprawiając, że czarnoziemy tracą swoje właściwości.

Badania Michała przyczynią się do opracowania strategii ochrony czarnoziemów. Metodami spektroskopowymi, które pozwalają odtworzyć, min. z jakich roślin pochodzi glebowa materia organiczna zakumulowana w głębokich, zakonserwowanych poziomach, zbada jak wyglądały ogólne warunki tworzenia gleb w przeszłości. Gdy będzie już wiedział wszystko o przeszłości czarnoziemów, będzie mógł przewidzieć kierunek ich przemian w przyszłości.

is