Naukowcy UPWr badają wiekowe rododendrony i azalie w Książu

Koniec maja i początek czerwca to jedne z najpiękniejszych miesięcy w parku otaczającym zamek Książ w Wałbrzychu. Paletą barw zakwitają wtedy ponad stuletnie rododendrony i azalie. Deszczowe dni sprawiły, że krzewy pamiętające jeszcze księżnę Daisy rozwinęły pąki i jak co roku zachwyciły swoją urodą. – Na Dolnym Śląsku nie odnajdziemy drugiego takiego parku przypałacowego, gdzie zachowała się tak duża kolekcja różaneczników i azalii jak w Książu – mówi dr Justyna Jaworek-Jakubska z UPWr.

Naukowczyni tłumaczy, że prawdopodobnie krzewy zostały wprowadzone na teren wokól zamku z inicjatywy księżnej Daisy von Pless na początku XX wieku. Wówczas zapoczątkowano prace związane z przekształcaniem lasu w park leśny z zastosowaniem innowacyjnych jak na tamte czasy koncepcji: „estetyki lasu” oraz „ogrodu leśnego”. – Obrzeża parku leśnego upiększono malowniczymi grupami różaneczników i azalii, podkreślającymi dalekie powiązania widokowe pomiędzy mauzoleum a zamkiem Książ. Najpiękniejszy widok, ramowany żółtymi azaliami pontyjskimi, rozciągał się z dawnej tzw. Drogi Artystycznej „Kunststrasse” i został uwieczniony na ilustracjach i pocztówkach z początku XX wieku – opowiada dr Jaworek-Jakubowska. 

Pracujący na terenie parku naukowcy podkreślają, że ponad 50 proc. odmian reprezentowanych jest przez pojedyncze krzewy, z których część jest na tyle stara, że nie ma już ich w sprzedaży czy uprawie, a dość skąpe opisy utrudniają weryfikację. Wśród zachowanych, historycznych odmian są m.in. Catharine van Tol, Everestianum (odmiana belgijska), Fastuosum Flore Pleno (odmiana francuska), Cunnighamis White.

Naukowcy z UPWr mają nadzieję, że uda się oznaczyć większość odmian, co jest niezwykle ważne dla ochrony parku. Identyfikacja odmian różaneczników ważna jest nie tylko dla samego Książa, ale także innych parków zabytkowych Dolnego Śląska, gdzie uprawiane były te krzewy ozdobne. Będą one mogły czerpać wiedzę właśnie z Książa.

Polsko-niemiecki projekt to nie tylko ochrona przyrody

Inwentaryzacja przypałacowego parku to część realizowanego w zamku Książ od ubiegłego roku projektu pn. „Wzorcowa koncepcja ochrona i zarządzania krajobrazem kulturowym na przykładzie Wąwozu Pełcznicy pod Książem“, który dr Justyna Jaworek-Jakubska realizuje wspólnie z prof. Marcusem Köhlerem z Uniwersytetu Technicznego w Dreźnie. Składa się on z czterech modułów. Pierwszy obejmuje zrównoważoną gospodarkę leśną, która będzie uwzględniać aspekty historyczne i estetyczne. Drugi to gospodarka wodna, gdzie naukowcy będą starali się m.in. odpowiedzieć na pytanie, czy są w stanie odtworzyć dawny staw łabędzi (uwzględniając kwestie ekologiczne i estetyczne). Kolejny moduł to turystyka – a więc z jednej strony zadbanie o jej rozwój, ale z drugiej szukanie odpowiedzi na pytanie, jak prowadzić trasy, zwłaszcza, że na terenie założenia jest rezerwat.

Jak tłumaczy naukowczyni z UPWr, projekt realizowany w Książu przede wszystkim wymaga współdziałania różnych instytucji i znalezienia płaszczyzny porozumienia między nimi – bo celem jest wypracowanie porozumienia i katalogu dobrych praktyk dla wszystkich podmiotów uczestniczących w zarządzaniu tak skomplikowanym majątkiem. Dlatego partnerami w projekcie są m.in. Lasy Państwowe, Wody Polskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków oraz miasta Wałbrzych i Świebodzice. 

Finansowany przez DBU (Deutsche Bundesstiftung Umwelt) projekt potrwa do 2023 roku.