Zmienione zasady dotacji dla uczelni

– Przestaniemy motywować uczelnie w kierunku źle pojętej masowości. Bo tu nie chodzi o to, żeby ograniczyć dostęp do studiów, absolutnie. Mamy dostęp do studiów i prawo to jest zapisane w konstytucji i tego nikt nie podważa, natomiast chodzi tylko o to, żeby uczelnie przestały jedna drugiej wyrywać studenta, nie patrząc na to, jaki poziom on prezentuje – mówiła niedawno we Wrocławiu wiceminister Teresa Czerwińska, tłumacząc zasadność wprowadzania nowego algorytmu dotacji i zapewniając, że to kolejny po deregulacji oraz konkursie na Ustawę 2.0 sposób na poprawę sytuacji polskich uczelni.

Jak informuje na swojej stronie internetowej Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, prace nad nowymi zasadami podziału środków rozpoczęły się w kwietniu 2016 r. Nową koncepcję przygotował zespół kierowany przez podsekretarz stanu, dr hab. Teresę Czerwińską. Jedną z najważniejszych zmian, która wejdzie w życie już w styczniu, jest zmniejszenie tzw. stałej przeniesienia z 65% do 50%, która zacznie obowiązywać od stycznia 2018 roku. Stała przeniesienia to część dotacji, jaką otrzymuje uczelnia na podstawie wyników z poprzedniego roku. Zmniejszenie tego czynnika ma być  zachętą dla rektorów do szybszych i efektywniejszych zmian. Jednocześnie resort wprowadzając tzw. bezpiecznik, który ograniczy spadek i wzrost dotacji do 5% w pierwszym roku obowiązywania rozporządzenia, zadbał o to, aby zmiany algorytmu nie wpłynęły na kondycję finansową uczelni. I co ważne: uwzględniając postulaty zgłaszane podczas konsultacji społecznych, dla uczelni nadzorowanych przez ministerstwo stała przeniesienia w pierwszym roku obowiązywania rozporządzenia (czyli 2017) wyniesie 57%.

Kolejną kluczową zmianą wprowadzaną przez ministerstwo jest modyfikacja wskaźnika dostępności dydaktycznej – najbardziej optymalny wskaźnik dla SSR (Student Staff Ratio), który określa stosunek liczby studentów do kadry, który dla naszej Uczelni powinien być mniejszy od 13. Odstąpiono od mechanizmu zmniejszenia wielkości dotacji dla uczelni, dla których SSR jest poniżej 11. Złagodzono jednocześnie działanie wskaźnika dla uczelni, dla których SSR jest znacznie powyżej 13, czyli  wprowadzono mechanizm zabezpieczającym finanse uczelni, które swoją działalność opierały głównie na masowości kształcenia.

Następną zamianą jest wprowadzenie wskaźnika potencjału naukowego, uzależnionego od średniej ważonej oceny parametrycznej wszystkich wydziałów uczelni. W przypadku naszej uczelni trzy wydziały posiadają kategorią A, dla której wartość ta wynosi 1,0 i dwa wydziały  kategorię B, odpowiednio 0,7. O ile wpływ wskaźnika dostępności dydaktycznej na wielkość dotacji jest dość trudny do oszacowania, to na wskaźnik potencjału naukowego (60% wydziałów w kategorii A)  można spojrzeć z optymizmem.

Szef resortu Jarosław Gowin na konferencji prasowej tłumaczył: – Chciałbym rozwiać wątpliwości tych, którzy obawiają się, że wskutek wprowadzanych zmian dojdzie z jednej strony do redukcji etatów lub – z drugiej – usuwania studentów z uczelni. Zależy nam przede wszystkim na podniesieniu jakości kształcenia, a więc dobru studentów. Jeżeli do czegoś namawiamy rektorów, to do zwiększenia liczby nauczycieli akademickich po to, aby studenci mieli jak najlepsze wsparcie ze strony kadry naukowej.

Jaki jest cel wprowadzanych zmian? Jak tłumaczyła na antenie wrocławskiego Radia Luz wiceminister Czerwińska, nowy algorytm ma m.in. zapewnić dostępność studentów do kadry dydaktycznej. – Zależy nam na tym, by skończyły się sytuacje, kiedy studenci mają ogromną trudność spotkania się z wykładowcą poza zajęciami w 200-osobowej auli. Nowy wskaźnik studencko-doktorancki – a więc relacja studentów i doktorantów do kadry naukowej – jest wyrazem działania prostudenckiego. Uwzględniamy w nim nie tylko studentów stacjonarnych, ale również niestacjonarnych, a jedną z korzyści ma być podniesienie poziomu edukacji poprzez zwiększenie dostępności do nauczycieli akademickich. Zależy nam na tym, by dotacje dla uczelni premiowały ośrodki prężne naukowo i zapewniające tym samym studentom odpowiednią jakość kadry dydaktycznej.

W 2017 roku polskie szkolnictwo wyższe czeka nie tylko zmiana algorytmu naliczania dotacji – nowe zasady naliczania dotacji są przygotowaniem do wejścia w życie Ustawy 2.0  o szkolnictwie wyższym. Całość wyznacza priorytety – ministerstwo chce stawiać na szkolnictwo zarówno zawodowe, a więc rozwój państwowych wyższych szkół zawodowych, kształcących na poziomie licencjatów, jak i na uniwersytetów, które powinny się zajmować studiami magisterskimi, rozwojem badań naukowych i promowaniem doktorów. Jak podkreślała po spotkaniu z członkami KRUWiO wiceminister Czerwińska, działania te zmierzają w kierunku wyłonienia prawdziwych uczelni badawczych, które w perspektywie 20 lat wejdą na arenę europejską czy ogólnoświatową. Ale ta konkurencyjność wynikała algorytmu według którego liczone były pieniądze – jeśli dotacja szła za człowiekiem, to uczelnie walczyły o każdego studenta i to bez taryfy ulgowej.

Co nowy algorytm oznacza dla konkretnych uczelni?

– Dotacja ministerialna na konto naszego Uniwersytetu wpływa w pierwszym kwartale, trudno jest więc nam w tej chwili określić i wysokość budżetu, i to w jaki sposób na dotację dla uczelni wpłynie nowy algorytm – informuje kwestor Uniwersytetu Przyrodniczego Urszula Paszkowska-Szczerba.  

kbk