Zmiany na UPWr: nowa organizacja uczelni

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, zwana również Ustawą 2.0, weszła w życie rok temu, ale to 1 października 2019 roku zaczęły obowiązywać dokumenty zmieniające zasady organizacji na uczelniach oraz podział kompetencji organów zgodnie z jej zapisami. I pociągnęły za sobą kolejne zmiany.

Przedstawiamy zmiany, jakie wprowadzono w nowym statucie i regulaminie organizacyjnym Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i wyjaśniamy, co to oznacza dla jego pracowników.

W następnych tygodniach opublikujemy kolejne teksty z cyklu „Zmiany na UPWr” omawiające i wyjaśniające zmiany, które zachodzą aktualnie czy będą zachodzić na uczelni w najbliższych miesiącach i latach.

Uruchamiamy też formularz kontaktowy (na dole strony), w którym wszyscy pracownicy uczelni mogą zadawać pytania dotyczące interesujących ich zmian czy poprosić o wyjaśnienie konkretnych aspektów, zapisów, treści. Odpowiedzi na pytania przesłane za pomocą formularza będą publikowane na stronie www.upwr.edu.pl/KDN w zakładce „Zmiany na UPWr”.

***

Wewnętrzną strukturę i organizację uczelni określa statut. Część zapisów, które się w nim znalazły wynika z wymogów ustawy, część ustawodawca pozostawił do decyzji każdej z uczelni indywidualnie.

Nowy Statut Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu nawiązuje do tradycji i historii uczelni, określa ustrój i strukturę uczelni, zasady wyboru władz i rządzenia uczelnią, definiuje grupy pracowników, szkołę doktorską i podstawowe zasady studiów.

Znalazł się w nim zapis o możliwości tworzenia przez uczelnię federacji oraz o zasadach Europejskiej Karty Naukowca, którymi uczelnia kieruje się w polityce kadrowej.

Nowy regulamin organizacyjny precyzuje podział jednostek organizacyjnych uczelni, zakresy działań rektora, prorektorów i poszczególnych działów, kwestie zatrudniania pracowników oraz podległości służbowych i funkcjonalnych. W październiku uczelnia weszła w rok dużych zmian, w którym wiele rozwiązań będzie trzeba jeszcze wypracować, dlatego niektóre zapisy regulaminu będą w najbliższym czasie precyzowane i dostosowywane do uczelnianej praktyki.

Organy i ich kompetencje

Zgodnie z nowym statutem organami uczelni są teraz:

• rektor,
• senat,
• rada uczelni,
• 7 rad dyscyplin,

co oznacza, że organami przestały być rady wydziałów i dziekani. Ustawa wprowadziła zapis, że członkiem organu może zostać jedynie osoba, która w dniu rozpoczęcia kadencji nie ukończyła 67. roku życia.

To również ustawa znacznie rozszerzyła kompetencje rektora, który przejął część zadań dziekanów, rad wydziałów, a nawet senatu.

Nowe kompetencje zyskał także senat, który powołuje i odwołuje członków rady uczelni oraz przyjmuje sprawozdanie z jej działalności, opiniuje kandydatów na rektora, nadaje stopień doktora w dziedzinie oraz ustala zasady rekrutacji do szkoły doktorskiej. W nowej kadencji, która rozpocznie się 1 września 2020 roku, do składu senatu zostaną wybrani – zamiast przedstawicieli wydziałów – reprezentanci wiodących dyscyplin naukowych i co najmniej jeden przedstawiciel reprezentujący pozostałe dyscypliny naukowe (do tego czasu senat działa w dotychczasowym składzie).

Rada uczelni jest nowym organem w ustroju wszystkich uczelni publicznych w Polsce wprowadzonym Ustawą 2.0. O jej kompetencjach i składzie pierwszej w historii UPWr rady uczelni pisaliśmy tutaj.

Każda z siedmiu wiodących dyscyplin UPWr ma swoją radę, na czele której stoi przewodniczący – pisaliśmy o nich tutaj. Kadencja pierwszych rad dyscyplin trwa od 1 października 2019 r. do 31 sierpnia 2020 r.

Wydziały i dziekani

Jedną z najważniejszych zmian, jakie weszły w życie z początkiem października 2019 r., jest zmiana roli wydziałów i dziekanów.

Wydziały są teraz jednostkami organizującymi i nadzorującymi działalność dydaktyczną, kierowanymi przez dziekanów. Działalność badawcza została wyniesiona na poziom ogólnouczelniany i odbywa się w obrębie dyscyplin lub interdyscyplinarnie.

Instytuty, katedry i inne jednostki funkcjonujące w ich ramach są przypisane do wydziałów tylko w aspekcie dydaktycznym. Oznacza to, że dziekan nie jest już przełożonym pracowników na wydziale, nie odpowiada też za ich działalność badawczą. Sprawy organizacyjne i funkcjonowanie jednostek przejął rektor, zaś badania – przewodniczący odpowiednich rad dyscyplin, których obsługę zapewniają dziekanaty.

W organizacji i zarządzaniu dydaktyką dziekanowi pomagają rady programowe kierunku lub grup kierunków studiów. W ich skład wchodzą: prodziekan, przedstawiciele nauczycieli akademickich reprezentujących dyscyplinę, do której przypisany jest kierunek, przedstawiciele studentów i otoczenia społeczno-gospodarczego. Członków i przewodniczących rad powołuje rektor na wniosek dziekana.

Więcej o roli wydziałów i dziekanów w kolejnych tekstach.

Jednostki organizacyjne uczelni

Wraz z wejściem w życie nowego statutu przestało funkcjonować pojęcie „podstawowej jednostki organizacyjnej” jaką był wydział, jak również jednostek międzywydziałowych i pozawydziałowych.

Nowy podział jednostek organizacyjnych na uczelni obejmuje dwie główne grupy:

1. Jednostki realizujące zadania badawcze, badawczo-dydaktyczne i dydaktyczne oraz kształcenie kadry:

• • jednostki ogólnouczelniane: studium, centrum, ośrodek, biblioteka, rolniczy zakład doświadczalny, stacje badawczo-dydaktyczne, Otwarty Uniwersytet Trzeciego Wieku,
  • szkoły doktorskie,
  • wydziały i powołane na nich jednostki dydaktyczne.

1. Jednostki realizujące zadania pomocnicze lub administracyjne, czyli dziekanaty, centra, biura, działy, kancelarie, inspektoraty, sekcje, zespoły, muzeum, poradnia, inkubator, archiwum, wydawnictwo.

Pracownicy uczelni

Pracownicy zostali podzieleni na dwie główne grupy:

1. Nauczyciele akademiccy:

• • pracownicy badawczy
  • pracownicy badawczo-dydaktyczni
  • pracownicy dydaktyczni

1. Pracownicy niebędący nauczycielami:

• • pracownicy badawczo-techniczni
  • pracownicy inżynieryjno-techniczni
  • dyplomowani bibliotekarze oraz dyplomowani pracownicy dokumentacji i informacji naukowej
  • pracownicy biblioteczni oraz dokumentacji i informacji naukowej
  • pracownicy administracyjni
  • pracownicy obsługi

Od 1 października 2018 r. nauczyciele akademiccy zatrudniani są na podstawie umowy o pracę. Nie ma już możliwości zatrudniania na podstawie mianowania, choć mianowania przyznane przed tą datą pozostają ważne.

Pierwsze zatrudnienie nauczyciela akademickiego – na czas nieokreślony lub na okres dłuższy niż 3 miesiące i w wymiarze przekraczającym połowę etatu – jest możliwe po przeprowadzeniu konkursu (do tego zobowiązuje nas ustawa). W przypadku pracowników niebędących nauczycielami konkurs nie jest obowiązkowy, ale może się odbyć. Konkurs ogłasza rektor. Również rektor powołuje komisję konkursową.

Awansować nauczycieli akademickich może bezpośrednio rektor lub powołany przez niego zespół ds. awansów. Przy kolejnym zatrudnieniu nie przeprowadza się już konkursu.

Każdy nauczyciel z wyjątkiem rektora podlega ocenie okresowej, tak jak do tej pory, nie rzadziej niż co 4 lata. Jednak kryteria oceny dla poszczególnych grup pracowników i rodzajów stanowisk oraz tryb i podmiot dokonujący oceny określa rektor po zasięgnięciu opinii senatu, rad dyscyplin, związków zawodowych, samorządu studenckiego oraz samorządu doktorantów. Kryteria muszą być przedstawione nauczycielom przed rozpoczęciem okresu podlegającego ocenie.

Odwołanie od oceny przysługuje do rektora. W przypadku oceny negatywnej kolejna ocena okresowa jest dokonywana nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy od dnia zakończenia poprzedniej oceny.

Studenci i doktoranci dokonują oceny nauczycieli akademickich co najmniej raz w roku, a ich ocenę uwzględnia się przy dokonywaniu oceny okresowej.

Podległość służbowa i funkcjonalna

Wszyscy pracownicy uczelni podlegają rektorowi we wszystkich sprawach wynikających ze stosunku pracy (podległość służbowa) i w zakresie wykonywania bieżących obowiązków (podległość funkcjonalna), ale na podstawie udzielonych pełnomocnictw rektor przekazał część swoich kompetencji z zakresu prawa pracy innym osobom.

Rektorowi podlegają nauczyciele i pracownicy jego pionu (spis jednostek przypisanych do pionów rektora, prorektorów i kanclerza można znaleźć w załączniku nr 1 do Regulaminu organizacyjnego – warto się z nim zapoznać, ponieważ i tutaj zaszły pewne zmiany).

Kanclerzowi służbowo podlegają wszyscy pracownicy obsługi niezależnie od tego, w której jednostce pracują. Natomiast prorektorowi ds. organizacji i rozwoju uczelni podlegają pracownicy niebędący nauczycielami poza pracownikami obsługi i pionem rektora.

Funkcjonalnie wszyscy pracownicy podlegają kierownikom/dyrektorom swoich jednostek. Kierownicy instytutów i katedr podlegają prorektorowi ds. organizacji i rozwoju uczelni.

Zgodnie z zarządzeniem rektora wszyscy pracownicy uczelni – a więc również nauczyciele – powinni mieć określone zakresy swoich obowiązków do 30 listopada 2019 r.

Funkcje i stanowiska kierownicze

Ustawa nałożyła na uczelnie obowiązek określenia w statucie funkcji kierowniczych. Na UPWr pełnią je:

• prorektorzy,
• kanclerz,
• kwestor,
• przewodniczący rad dyscyplin,
• dziekani,
• dyrektorzy instytutów,
• kierownicy katedr.

Na funkcje kierownicze powołuje rektor, podobnie jak na stanowiska kierownicze.

Stanowiskami kierowniczymi są: zastępca kanclerza, zastępca kwestora, zastępca dyrektora instytutu, kierownik zakładu, dyrektor szkoły doktorskiej, prodziekan, dyrektor lub kierownik jednostek dydaktycznych na wydziale, kierownik innych jednostek utworzonych w instytucie lub katedrze, dyrektor lub kierownik jednostki ogólnouczelnianej, dyrektor lub kierownik jednostki oraz ich zastępcy realizującej zadania pomocnicze lub administracyjne.

Kompetencje prorektorów

Prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą zyskał nowe kompetencje, do których należy:

• nadzór nad przygotowaniem dokumentacji związanej z nawiązaniem stosunku pracy z nauczycielami i nad wewnętrzną procedurą awansową nauczycieli,
• nadzór nad szkołą doktorska,
• nadzór nad aparaturą badawczą – planowanie i realizacja zakupów, zamówienia publiczne, umowy na dostawę, wykonanie, remonty itp.,
• współpraca z radami dyscyplin w zakresie rozwoju kadry naukowej i prowadzonych badań,
• nadzór nad systemem biblioteczno-informacyjnym.

Prorektor ds. studenckich i edukacji sprawuje teraz nadzór nad wydziałami, a także dba o wdrażanie nowoczesnych metod kształcenia, w tym metod i technik kształcenia na odległość.

Prorektor ds. innowacji i współpracy z gospodarką nadzoruje działalność uczelni w zakresie transferu wiedzy do gospodarki, nadzoruje procesy komercjalizacji pośredniej i bezpośredniej i związaną z nimi działalność spółek celowych i spin-off, współpracuje z prorektorem ds. nauki i współpracy z zagranicą w zakresie realizacji doktoratów wdrożeniowych, a z prorektorem ds. studenckich i edukacji w zakresie kształcenia studentów dla potrzeb gospodarki.

Prorektor ds. organizacji i rozwoju uczelni nawiązuje, zmienia i rozwiązuje stosunki pracy z pracownikami niebędącymi nauczycielami akademickimi (z wyjątkiem pracowników obsługi i pionu rektora), a także sprawuje nadzór nad funkcjonowaniem instytutów, katedr i stacji badawczo-dydaktycznych oraz realizuje politykę kadrową w stosunku do ich kierowników i dyrektorów.

Każdemu z prorektorów podlegają jednostki, nad którymi sprawują bezpośredni nadzór (patrz: załącznik nr 1 do regulaminu organizacyjnego).

Jednostki, których zadania nie zostały omówione w regulaminie organizacyjnym muszą przygotować własny regulamin określający ich działalność do 15 listopada 2019 roku. Nowo powołane działy oraz zmiany kompetencyjne pomiędzy poszczególnymi działami omówimy w osobnym tekście.