Wierny jak… kruk

Większość, bo około 90% ptaków jest monogamiczna w sensie socjalnym. Jest to spowodowane tym, że do wysiadywania jaj i opieki nad pisklętami zwykle nie wystarcza zaangażowanie jedynie jednego rodzica. Z drugiej strony dzięki rozwojowi nauki, w tym genetyki, było możliwe odkrycie, że wbrew powszechnie panującej opinii, znaczna część gatunków wcale nie jest sobie wierna. Wiele samców drobnych ptaków śpiewających wychowuje nie swoje pisklęta. Samica wybiera partnera o najlepszej jakości genetycznej, ale pula takich osobników jest ograniczona. Dlatego, gdy jej partner nie widzi, udaje się na „schadzkę z sąsiadem”. Za opiekę nad potomstwem będzie jednak odpowiadał jej socjalny partner.

Są jednak takie gatunki, które mogą służyć za wzór wierności małżeńskiej. Gęsi, żurawie, albatrosy, papugi, krukowate niezwykle mocno przywiązują się do swojego partnera. Zjawisko „rozwodów” i „zdrad” pojawia się wśród nich bardzo rzadko. Są także ptaki, u których do opieki nad młodymi angażuje się również starsze rodzeństwo, wujkowie, ciotki lub członkowie danej kolonii.

Jednymi z polskich ptaków najwcześniej zaczynających lęgi są kruki. Przy sprzyjającej pogodzie mogą wysiadywanie zacząć już pod koniec lutego. Młode ptaki żyją w grupkach osobników w podobnym wieku. W ich obrębie dobierają się w pary, które opuszczają je by zająć terytorium i przystąpić do lęgów w wieku 2-3 lat kiedy osiągają dojrzałość. Składanie jaj jest poprzedzone budową gniazda oraz lotami tokowymi. Podczas tych lotów ptaki wykonują skomplikowane ewolucje powietrzne, a także odzywają się częściej niż zwykle. Choć kruki nie kojarzą się powszechnie ze śpiewającymi ptakami (w rzeczywistości należą do tego samego rzędu, co słynące z pięknego głosu wilgi), potrafią śpiewać. Głos kruka jest różnorodny, nie ogranicza się jedynie do jednego rodzaju krakania. Ptaki okazują sobie zaufanie i przywiązanie czyszcząc nawzajem pióra, dzieląc się jedzeniem, odpoczywając obok siebie.

Kruki na razie jeszcze miast unikają, ale nieco podobne do nich gawrony przylatują na zimę, aby przetrwać tu ten trudny okres. Nawet teraz obserwując ich żerujące stada możemy zauważyć, że niektóre z nich trzymają się w parach, nieraz do siebie przytulone. Czasem jeden z nich zaczyna trzepotać skrzydłami jak pisklę, a drugi rytualnie odgrywa rolę karmiącego. Są to typowe zachowania godowe par. Żebrzącą stroną jest samica, obdarowującą samiec.

Joanna Rosenberger