W stronę uczelni badawczej dzięki Wiodącym Zespołom Badawczym

• Decyzja o utworzeniu WZB była słuszna. Pozwoliła skoncentrować potencjał, który wcześniej był rozproszony w poszczególnych katedrach.
• Od 2019 roku do dziś, Wiodące Zespoły Badawcze pozyskały w sumie ponad 97 milionów złotych.
• Międzynarodowe projekty, w których biorą udział członkowie zespołów badawczych stanowią 96% projektów międzynarodowych na uczelni
• Wpływ działalności naukowej WZB na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki, to obszar który w dużej mierze wpłynie na wynik kolejnego konkursu IDUB

W 2019 roku, z inicjatywy obecnego rektora prof. Jarosława Bosego, powołane zostały Wiodące Zespoły Badawcze (WZB) i ich liderzy. Działają one w obrębie dyscyplin i interdyscyplinarnie, poza strukturami instytutów, katedr i wydziałów. Powstały, by pozyskiwać dla uczelni zewnętrzne środki, rozwijać interdyscyplinarną współpracę naukowo-badawczą, utrzymywać wysoki poziom naukowy, reprezentować jednostki w kraju i za granicą, rozwijać współpracę naukową z uczelniami w Polsce i za granicą i dyscypliny naukowe. Dziś UPWr ma osiem dyscyplin: inżynierię lądową, geodezję i transport, inżynierię środowiska, górnictwo i energetykę, nauki biologiczne, rolnictwo i ogrodnictwo, technologię żywności i żywienia, weterynarię, zootechnikę i rybactwo, geografię społeczno-ekonomiczną i gospodarkę przestrzenną. 

WZB są także kluczem do tego, by Uniwersytet Przyrodniczy w przyszłości zyskał status uczelni badawczej. Jak mówi prof. Anna Chełmońska-Soyta, prorektor ds. umiędzynarodowienia, decyzja o utworzeniu WZB była słuszna: – Pozwoliła skoncentrować potencjał, który wcześniej był rozproszony w poszczególnych katedrach i zebrać najlepsze umysły naukowe wokół liderów. Dzięki Wiodącym Zespołom Badawczym osiągnięto masę krytyczną, potrzebną, by realizować przełomowe idee.

Raport ewaluacyjny mówi jasno: WZB się sprawdziły

Wiodące Zespoły Badawcze powołano na cztery lata. Po ponad dwuletniej działalności została przeprowadzona ich ewaluacja obejmująca okres od 31 maja 2019 do 31 grudnia 2021 roku. Jak podkreśla dr Katarzyna Krauzy-Dziedzic, dyrektor Działu Nauki na UPWr, która związana jest z WZB od samego początku, by zachować transparentność, ewaluację prowadziła jednostka zewnętrzna z merytorycznym udziałem ekspertów zewnętrznych o międzynarodowym doświadczeniu naukowym, uznawanym  w obszarze reprezentowanym przez dany WZB. 

–  Liderzy, po otrzymaniu raportu z ewaluacji, dostali także rekomendacje ze strony Rady Wiodących Zespołów Badawczych, opierające się na raporcie, wskazujące kierunek, w jakim dany zespół ma się dalej rozwijać Proces ewaluacji Wiodących Zespołów Badawczych, zarówno dla nas, jak i w skali kraju, był czymś nowym i unikatowym. Zdobyte doświadczenie wiele nas nauczyło, a wyciągnięte wnioski pozwolą na świadome i odpowiedzialne wypełnianie strategii naszej uczelni dążącej do uzyskania statusu Uczelni Badawczej – mówi dr Katarzyna Krauzy-Dziedzic.

W początkach działalności WZB ich liderzy dostali wsparcie finansowe, choć – co warto podkreślić – w pewnym sensie to środki, które sami pozyskali. Powołanie zespołów miało znaczenie dla oceny wniosku złożonego przez UPWr w konkursie „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” (IDUB), który odbył się w roku 2019. Finanse na stworzenie WZB pochodziły z pieniędzy, które przyniósł start w IDUB – UPWr zdobył 12. miejsce wśród 20 największych uczelni w kraju, zyskując zwiększenie subwencji o 2%, czyli o ok. 3,2 mln zł przez 6 lat. Tym samym Uniwersytet Przyrodniczy zyskał czas i pieniądze na transformację.

Choć dziś WZB zaczynają utrzymywać się same, pozyskując dofinansowanie zewnętrzne, to środki z subwencji nadal pomagają zespołom w okresach przejściowych między projektami. Łączne środki wewnętrzne przyznane zespołom w latach 2020 i 2021 wyniosły 2,65 mln  zł. Ponadto, pieniądze pozyskane z subwencji finansują Szkołę Doktorską, projekt Young Minds i wspierają naukowców, którzy przyjeżdżają na UPWr z innych ośrodków w Polsce i zagranicą.

WZB pozyskały niemal 100 mln złotych dofinansowania zewnętrznego

W raporcie ewaluacyjnym za okres od 1 stycznia 2019 do 31 grudnia 2021 średnia kwota pozyskanych środków finansowych przypadająca na jednego członka WZB na projekty badawcze i badawczo-rozwojowe wynosiła aż 286 000 zł, a suma pozyskanych środków ze źródeł zewnętrznych na realizację projektów zarówno krajowych, jak i międzynarodowych to niemal 74 mln złotych. Zaś w całym okresie działania, od 2019 roku do dziś, Wiodące Zespoły Badawcze pozyskały w sumie ponad 97 milionów złotych.

Efekty projektów badawczych finansowanych z zewnętrznych źródeł są znaczące i opisywane w wysoko punktowanych czasopismach, a takie publikacje to prestiż pozwalający łatwiej sięgać po kolejne projekty – na publikacje zespołów badawczych w latach 2020-2021 przeznaczono aż blisko 1,8 miliona złotych ze środków IDUB.

– Skupiamy się na działalności projektowej, bo jest ona głównym wyznacznikiem sukcesu zespołów badawczych, i tym samym uczelni. Nasza rozpoznawalność jest mierzona siłą tych projektów i konsorcjów, w które wchodzimy – mówi dr Katarzyna Krauzy-Dziedzic, dyrektor Działu Nauki na UPWr, która odpowiedzialna jest za formalną stronę organizacji zespołów. 

W sumie podczas ewaluowanego okresu członkowie zespołów badawczych opublikowali aż 1307 publikacji i zaangażowali się w 110 projektów, w tym 16 międzynarodowych. Od czasu ewaluacji tych projektów przybywa.

Co szczególnie istotne, utworzenie Wiodących Zespołów Badawczych pozwoliło ukierunkować potencjał naukowy na projekty międzynarodowe. Wszystkie projekty w ramach programu ramowego Horizon Europe i jego poprzednika Horizon 2020 są składane i obecnie realizowane przez członków WZB – na łączna kwotę około 10,6 mln zł. W 2022 roku w konkursach programu Horizon Europe zostało złożonych aż 26 wniosków. 

– Skupiamy się na działalności projektowej, bo to ona jest głównym wyznacznikiem sukcesu zespołów badawczych, i tym samym uczelni. Nasza rozpoznawalność jest mierzona siłą tych projektów i konsorcjów, w które wchodzimy – dr Katarzyna Krauzy-Dziedzic

– To co bardzo cieszy, to interdyscyplinarna współpraca pomiędzy zespołami i takich projektów jest składanych coraz więcej. Najnowszym przykładem jest SYMBIOREM dotyczący ograniczania zanieczyszczania środowiska za pomocą innowacyjnych procesów bioremediacji. Na wyróżnienie zasługują też projekty, w których UPWr jest liderem międzynarodowego konsorcjum, czyli GATHERS dotyczący zdalnych technik geodezyjnych: radarowych (InSAR), laserowych (LiDAR) oraz nawigacyjnych (GNSS) służących badaniu deformacji gruntu i ocenie ryzyka sejsmicznego oraz projekt SEASONED skierowany na stworzenie centrum analizy sensorycznej żywności z ukierunkowaniem na novel food, czyli żywności innowacyjnej – mówi dr inż. Katarzyna Kopańczyk, dyrektorka Działu Międzynarodowych Programów Badawczych, nie kryjąc nadziei, że doświadczenie zdobyte w koordynowaniu tzw. projektów wspierających – coordination & support action – które realizuje się w mniejszych konsorcjach, liczących 5-8 partnerów, wkrótce pozwoli na pozyskanie dużego projektu badawczego z kategorii research & innovation action realizowanego przez partnerów z kilkunastu krajów.

Niemal 100% projektów międzynarodowych na UPWr realizowane jest przez WZB

Sukcesy zespołów naukowych mierzone są też przez pryzmat pozyskiwania tzw. dużych projektów badawczych, realizowanych w wieloośrodkowych konsorcjach i finansowanych odpowiednio dużym wsparciem. Posiadanie takich projektów w portfolio jest dużym wyzwaniem nie tylko dla polskich naukowców, ale też zespołów pochodzących z innych krajów, które przystąpiły do Unii Europejskiej po 2004 r. W tym kontekście UPWr ma wyjątkową pozycję – dzięki aktywnie działającym na arenie międzynarodowej WZB plasuje się na drugim miejscu w województwie dolnośląskim jeśli chodzi o wielkość pozyskanych środków z programu Horizon Europe. Jest też jednym z dwóch beneficjentów, który zdobył projekt w roli lidera. 

– Jesteśmy również bardzo aktywni w międzynarodowych programach współfinansowanych przez Narodowe Centrum Nauki i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Wiodące Zespoły Badawcze realizują obecnie projekty badawcze na łączną kwotę 8,2 mln zł, z czego NCN to 4,6 mln zł, a NCBiR – 3,6 mln zł. To projekty zarówno dwustronne, jak i wielostronne, i każdy z nich wzmacnia pozycję WZB na arenie międzynarodowej – mówi dyrektor Działu Międzynarodowych Programów Badawczych. 

Jak podkreśla zaś dr Krauzy-Dziedzic, najnowsze dane pokazują również, że członkowie WZB doskonale odnajdują się w aplikowaniu o krajowe projekty Narodowego Centrum Nauki. Całość pozyskanych środków z NCN to 43,3 mln zł, a ponad połowę pozyskanej kwoty, czyli 26 milionów złotych, w ramach tych projektów stanowią projekty OPUS.

Według dr Kopańczyk, istotnym elementem działań Wiodących Zespołów Badawczych i UPWr jako instytucji jest tworzenie takich warunków do badań, aby przyciągać najlepszych naukowców, również z zagranicy. W 2021 roku trzy różne zespoły aplikowały do programów finansujących staże podoktorskie , takich jak MSCA-PF, czyli Marie Skłodowska-Curie Actions – Postdoctoral Fellowships, czy programu POLONEZ BIS Narodowego Centrum Nauki, z czego jedna aplikacja zyskała finansowanie. W tym roku tych zgłoszeń było już dziewięć. Jednak dopiero w lutym przyszłego roku będą znane wyniki tych działań.

– Obecnie jesteśmy w przededniu dużych zmian, ponieważ Wiodącym Zespołom Badawczym okres kadencji kończy się 31 maja 2023 roku, ale to nie oznacza końca ich działalności. Wręcz przeciwnie – ewaluacja pokazała nam, że WZB spełniają swoją rolę. W kontekście zdobywania środków finansowych na projekty przodują w skali uczelni. Te pozyskane przez WZB stanowią 73% projektów krajowych NCN i 96% projektów międzynarodowych – mówi dr Katarzyna Krauzy-Dziedzic, podkreślając, że uczelnię czeka nowy etap, obejmujący m.in. większe usamodzielnienie zespołów i przebudowę wewnętrznego systemu finansowego. 

– Ważnym etapem w rozwoju WZB powinno być stworzenie silnych centrów naukowych, do czego potrzebne będzie wzmocnienie infrastrukturalne. Dzięki takim centrom, zespoły silnych badaczy przyciągały będą naukowców z Europy i świata, by razem pracować w oparciu o nowoczesną i unikatową infrastrukturę badawczą. Niektóre zespoły już tak działają, inne wzmacniamy m.in. przez projekt Centrum Innowacyjnych Technologii – dodaje prof. Anna Chełmońska-Soyta, która sprawuje nadzór nad działaniami Wiodących Zespołów Badawczych oraz z ramienia uczelni zarządza  projektem IDUB. I podkreśla, że istotne w dalszym rozwoju WZB jest jeszcze większe wsparcie i wzmocnienie badań interdyscyplinarnych pomiędzy zespołami.  – Największy postęp rodzi się na styku odległych dziedzin. Przykładem jest pomysł projektu łączącego weterynarię z geodezją na temat sposobów migracji chorób zakaźnych – mówi prof. Chełmońska-Soyta.

W stronę uczelni badawczej

Mija trzeci rok działania Wiodących Zespołów Badawczych i jak podkreśla prorektor ds. umiędzynarodowienia prof. Chełmońska-Soyta, dzięki ewaluacji i innym zebranym danym można było zobaczyć i ocenić pracę zespołów w liczbach. Raporty nie zawierają jednak informacji na temat osiągniętej wartości naukowej.

– Dlatego myślimy nad organizacją sesji naukowej, w której każdy z liderów opowiedziałby o tym, na ile projekty realizowane przez zespoły i pomysły tworzących je naukowców mają charakter przełomowy. Być może jest jeszcze za wcześnie, by o tym mówić, ale jesteśmy głodni tej wiedzy, ciekawi osiągnięć naukowych i wpływu, jaki będą miały na społeczeństwo i otaczający nas świat – podsumowuje prof. Anna Chełmońska-Soyta, podkreślając, że to właśnie ten wpływ działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki, to obszar który w dużej mierze wpłynie na wynik kolejnego konkursu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza”. 

Otrzymanie przez Uniwersytet Przyrodniczy tytułu uczelni badawczej byłby tożsamy z możliwością podniesienia poziomu jakości działalności naukowej i poziomu jakości kształcenia, oraz, w konsekwencji, podniesienia międzynarodowego znaczenia działalności uczelni i jej istotnego wpływu na postęp światowej wiedzy.

is

• 

  Naukowcy UPWr w zespole misji GENESIS

  Europejska Agencja Kosmiczna przeznaczy 80 milionów euro na misję GENESIS. Ma ona dokonać czegoś, czego wcześniej nigdy nie udało się w badaniach satelitarnych i kosmicznych. Nowy satelita przyczyni się do zwiększenia dokładności pomiarów geodezyjnych na powierzchni Ziemi. W skład zespołu przygotowującego koncepcję misji weszło czterech naukowców z Instytutu Geodezji i Geoinformatyki.

• 

  Mamy trzech LIDER-ów! Sukces naukowców UPWr w konkursie NCBiR

  Projekty dr Karoliny Bierowiec, dr Agaty Mikołajczyk-Martinez oraz prof. Tomasza Hadasia zwyciężyły w XIII edycji konkursu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju w ramach programu LIDER. Naukowcy UPWr otrzymają na swoje badania blisko 4,5 mln złotych.