UPWr z logo Human Resources Excellence in Research

Logo „Human Resources Excellence in Research” jest przyznawane instytucjom stosującym zasady Europejskiej Karty Naukowca i Kodeksu Postępowania przy zatrudnianiu pracowników naukowych. Oba te dokumenty zostały uchwalone przez Komisję Europejską w 2005 roku i opisują prawa i obowiązki, jakim podlegają naukowcy, ale też uczelnie czy instytucje, które ich zatrudniają. Naukowców obowiązują tu zasady m.in. wolności badań naukowych i upowszechniania ich wyników, odpowiedzialności zawodowej, przestrzegania uznanych praktyk etycznych, zaangażowania społecznego oraz relacji z opiekunem naukowym. Pracodawcy są z kolei zobligowani do stabilności zatrudnienia na każdym etapie rozwoju naukowca, niedyskryminacji, równowagi płci, stwarzania warunków do stałego rozwoju zawodowego, dostępu do szkoleń i doradztwa zawodowego.

– Zdobycie takiego logo to przede wszystkim ogromny prestiż dla uczelni, bo tylko nieliczne jednostki w Europie je uzyskują. W Polsce ma je tylko 30 instytucji i nie ma wśród nich żadnej uczelni o podobnym do naszego profilu kształcenia – mówił rozpoczynając pracę Krzysztof Kafarski, dyrektor Działu Współpracy z Zagranicą i jeden z koordynatorów projektu. – Ale idą za nim też wymierne korzyści: więcej punktów przy ocenie jednostek, a także łatwiejsze pozyskiwanie grantów krajowych i europejskich. A dla samej uczelni to również znakomita okazja do zrewidowania wewnętrznych zasad i procedur oraz uzyskania transparentności w zatrudnianiu naukowców – będziemy musieli wybierać najlepszych, podnosić swoje standardy.

Od 2005 do końca 2016 roku poparcie dla karty i kodeksu wyraziło ponad 1200 europejskich i międzynarodowych instytucji, ale tylko 298 uzyskało logo, w tym najwięcej – 95 w Wielkiej Brytanii. O zasadach karty mówi umowa grantowa w programie Horyzont 2020, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 27 października 2015 r. od stycznia 2017 r.  jednostki posiadające logo są dodatkowo punktowane, uwzględniają je również niektóre konkursy ministerstwa, Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.

Starania o przyznanie logo Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu podjął we wrześniu 2016 roku – uczelnia zadeklarowała poparcie dla zasad Europejskiej Karty Naukowca i Kodeksu Postępowania, a zarządzeniem rektora Tadeusza Trziszki powołany został zespół odpowiedzialny za ich wdrożenie. W jego skład weszli pracownicy naukowi i administracyjni, odpowiedzialni m.in. za dokumentację organizacyjną, prawną i informacyjną oraz opracowanie strategii HR i planu działań. Pierwszym etapem sprawdzającym dla UPWr była ankieta, na podstawie której oceniono działające na uczelni zasady i ich zgodność z wymogami europejskimi.

– Ankietę składającą się z 40 pytań odpowiadających 40 zasadom zapisanym w karcie i kodeksie, rozesłaliśmy do wszystkich pracowników naukowych zatrudnionych na naszej uczelni. Terminy były napięte, pracy sporo, a danych musieliśmy zebrać naprawdę dużo, dlatego mobilizacja wśród pracowników była szczególnie ważna. Odpowiedź otrzymaliśmy od 431 osób i między innymi na ich podstawie opracowaliśmy ponad 100-stronicowy dokument dla Komisji Europejskiej – tłumaczy Dominika Mańkowska, koordynator zespołu ds. wdrożenia Europejskiej Karty Naukowca. Jak podkreśla prof. Jarosław Bosy, prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą – był to także świetny sprawdzian dla uczelni – sprawdzian systemu zarządzania macierzowego, w którym będziemy pracować w najbliższych latach, i tego, czy damy sobie radę – bo projekt wymagał mobilizacji, szybkiego działania i zaangażowania praktycznie całego uniwersytetu.

Naukowcy byli w ankiecie pytani m.in. czy znają mechanizmy finansowania badań na uczelni i czy uczelnia przestrzega zasad starannego, przejrzystego i efektywnego zarządzani finansami w tym zakresie, czy w procesie rekrutacji standardy i procedury są jasno określone, a uniwersytet docenia mobilność pracowników, czy zostały ustalone i zorganizowane regularne spotkania doktorantów z opiekunami naukowymi, a starsi i pełniący rozmaite funkcje pracownicy budują pozytywne i konstruktywne relacje z naukowcami dopiero zaczynającymi karierę.

Negatywne odpowiedzi przeważyły tylko w dwóch przypadkach. Pierwszy z nich dotyczył zapewniania przez uczelnię doradztwa zawodowego i pomocy w zakresie znalezienia pracy na każdym etapie kariery zawodowej i niezależnie od rodzaju umowy, drugi – odpowiedniego wynagradzania obowiązków w zakresie nauczania i szkolenia początkujących naukowców, jak również ich uwzględniania w systemach ocen pracowników. Pod lupę wzięte zostały także pytania, przy których wyjątkowo często padała odpowiedź „trudno powiedzieć”, w szczególności zaś pytanie dotyczące wyznaczenia przez uczelnię bezstronnej osoby do rozpatrywania skarg i apelacji naukowców oraz rozwiązywania konfliktów (46% respondentów nie miało w tej sprawie sprecyzowanego zdania).

We wszystkich przypadkach zaplanowano działania naprawcze: upowszechnienie informacji o działalności Poradni Rozwoju Osobistego i rozszerzenie kompetencji Biura Karier o doradztwo zawodowe dla doktorantów i młodych naukowców, nowelizację zapisów w sprawie oceny parametrycznej pracowników naukowo-dydaktycznych oraz powołanie mediatora.

W listopadzie 2016 r. dokumenty zostały złożone w Komisji Europejskiej. Po zapoznaniu się z nimi unijni eksperci zaakceptowali aplikację, ale zalecili przeprowadzenie dodatkowych działań i sprecyzowanie niektórych danych. Koordynatorzy projektu zaplanowali więc uzupełniające działania samodoskonalące – m.in. wprowadzenie zapisu o polityce równowagi płci do statutu uczelni, aktualizację i upowszechnienie wewnętrznego regulaminu dotyczącego zarządzania prawami autorskimi i pokrewnymi, ocenę nieformalnych kwalifikacji naukowców przez Dział Pozyskiwania Projektów, przeprowadzenie kampanii informacyjnych na temat strategii rozwoju kariery zawodowej i możliwości skorzystania przez naukowców z różnego typu form mobilności zawodowej.

Po uzupełnieniu dokumentacji uczelnia otrzymała logo na 2-letni „okres próbny”. – To jest czas na uzupełnienie braków i niedociągnięć. Równamy standardy z Europą, a po tym czasie przechodzimy audyt, który weryfikuje nasze postępy. Dopiero wtedy mamy szansę dostać logo na stałe – wyjaśnia Mańkowska.

mj