UPWr pomaga w badaniach archeologicznych

Prof. Grzegorz Podruczny, historyk wojskowości z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, od 10 lat prowadzi projekt badawczy z zakresu archeologii pól bitewnych, obejmujący badania związane z bitwą pod Kunowicami, która rozegrała się w czasie wojny siedmioletniej, 12 sierpnia 1759 roku.

Kunowice to niewielka miejscowość pod Słubicami. W połowie XVIII wieku rozegrała się tu bitwa, w której zginęło 11 tysięcy żołnierzy. Przeciwko sobie stanęły wojska pruskie pod wodzą Fryderyka II i sprzymierzona armia austriacko-rosyjska pod wodzą feldmarszałka Piotra Sałtykowa. Bitwa dość dobrze została opisana w początkach XX wieku przez historyków niemieckich, ale…

– Archeologia pół bitewnych potwierdza, zaprzecza lub uzupełnia istniejący stan wiedzy oparty na źródłach historycznych. W przypadku projektu dotyczącego bitwy pod Kunowicami mamy blisko 12 tysięcy zabytków ruchomych, takich jak guziki, dekoracje broni, fragmenty mundurów, pociski. Udało się ustalić, że niemieccy historycy pomylili się wyznaczając obszar, na którym rozegrała się bitwa, o około 1,5 kilometra – mówi prof. Grzegorz Podruczny i dodaje, że do tej pory wśród historyków wojskowości panowało przekonanie, że w XVIII wieku nie używano granatów ręcznych. Badania prowadzone na obszarze, gdzie rozegrała się bitwa pod Kunowicami temu przeczą.

Okazuje się jednak, że to nie jedyne odkrycie zmieniające dotychczasowe ustalenia. W rejonie, gdzie rozegrała się bitwa, powstaje osiedle jednorodzinne. W początkach marca podczas wykopywania fundamentów odkryto grób zbiorowy. Na miejsce pojechał prof. Podruczny na wstępne oględziny. Dwa tygodnie później był tam ponownie, już razem z pracownikami Katedry Antropologii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, archeologiem dr. Pawłem Konczewskim i antropolog Katarzyną Król.

– Znamy się z konferencji naukowych, mamy podobne zainteresowania naukowe, więc kiedy dostaliśmy telefon z prośbą o pomoc, nie wahaliśmy się ani chwili – mówi dr Paweł Konczewski, który po przyjeździe na miejsce wykonał m.in. trójwymiarowe zdjęcie grobu.

Po uważnym odsłonięciu jamy grobowej, antropolog Katarzyna Król podejmowała kolejne części szkieletów przemieszanych ze sobą.

– Wstępnie ustaliliśmy, że w jamie grobowej było co najmniej 11 ciał. Archeolodzy zajęli się guzikami, fragmentami mundurów, a ja kośćmi, bo należało dopasować je do każdego osobnika osobno – tłumaczy antropolog .

Już z tych pierwszych prac wiadomo, że w grobie najprawdopodobniej nie było dzieci, nastolatków, kobiet, a znajdujący się w nim ludzie najprawdopodobniej zginęli od urazów głowy, ran postrzałowych i ciężkich urazów kości długich. Czy tak było rzeczywiście, odpowie analiza antropologiczna.

– Kości były wymieszane ze sobą, we fragmentach, więc to dopasowywanie było bardzo precyzyjną pracą – podkreśla dr Paweł Konczewski.

Zabrane z grobu kości analizuje obecnie grupa antropologów, a prof. Grzegorz Podruczny dodaje: – Do tej pory odkryliśmy jeden pochówek, grenadiera. Znajdowaliśmy relikty umocnień, różne przedmioty związane z bitwą, ale nie ciała. Ten grób pokazuje też, że ówczesny obyczaj związany z pochówkami żołnierzy po bitwach, nie był zawsze przestrzegany, jak się do tej pory wydawało.

Profesor pytany, co to za obyczaj, wyjaśnia, że ciała wrzucano do jam grobowych nagie, ograbione ze wszystkiego, co można było z nich zedrzeć. Grabili żołnierze, ale czasem i okoliczni chłopi. Pod Kunowicami jednak znaleziono nie tylko szczątki, ale też resztki umundurowania, a więc martwych żołnierzy pochowano w ubraniach.

Zgodnie z polskim prawem wydobyte pod Kunowicami szkielety stają się zabytkiem archeologicznym, ale prof. Podruczny chciałby doprowadzić po zakończeniu badań do pochówku żołnierzy, którzy zginęli 12 sierpnia 1756 roku.

kbk