Przemówienie rektora Tadeusza Trziszki – inauguracja roku akademickiego 2020/2021

Magnificencjo Rektorze,
Wielce szanowne Panie i Panowie,
Szanowni Państwo,

Heraklit z Efezu powiedział: panta rhei – „wszystko płynie”, wskazując na nieustanną zmienność świata i istnienia.

Nasze życie ma swoje etapy, w których zawsze jest początek i koniec. Ale życie jako funkcja istnienia nigdy się nie kończy. W tym ewolucyjnym łańcuchu zdarzeń najlepiej jest, jeśli jeden zamykający się etap jest początkiem następnego etapu. Wówczas jest harmonia egzystencjalna. Jeśli między kolejnymi etapami nastąpi rozdział, dochodzi do kryzysu i zniszczenia osiągnięć poprzednich okresów rozwoju. Od tego typu kryzysu udało się nam uchronić. Ekstremalnym zdarzeniem jest kryzys świadomości prowadzący do punktu zwrotnego i w konsekwencji do daleko idących zmian wcześniej nieprzewidywanych. Mogą to być zarówno zmiany korzystne, jak i niekorzystne. Właśnie jesteśmy świadkami zdarzeń, wywołanych globalnym kryzysem covidowym, którego nikt wcześniej nie mógł sobie wyobrazić. I właśnie na naszych oczach rozwija się punkt zwrotny doskonale opisany przez Gregga Bradena.

Dzisiaj mamy inaugurację roku akademickiego – to wielkie wydarzenie i wspaniała uroczystość, która pozostaje w pamięci wszystkich uczestników, a zwłaszcza immatrykulowanych studentów, rozpoczynających drogę akademicką. Jednak to wielkie święto uczelni w roku 2020 jest zupełnie inne w porównaniu do minionych lat. Dotknęła nas pandemia, która odmieniała nasze postrzeganie przyszłości, a raczej – zostaliśmy skierowani na myślenie „tu i teraz”, na myślenie w czasie teraźniejszym i jedynie niepewne prognozowanie przyszłości. To trochę takie mistyczne, pozwalające na refleksję, ale czy będziemy zdolni z tego skorzystać? To pytanie pozostawiam otwarte.

Rok 2020 jako niezwykły wytycza nową drogę w skali globalnej. Rok 2020 to rok kończący kadencję i rok wyboru nowych rektorów oraz istotnych zmian w systemach zarządczych w uczelniach, wynikających z wdrażania treści ustawy z lipca 2018 roku. Minęły cztery lata mojej kadencji, kadencji niezwykłej i niespotykanej w powojennej 70-letniej działalności tego uniwersytetu. Kadencji, której finał mógł stać się paraliżem funkcji uczelni i wielkiego kryzysu spowodowanego m.in. pandemią.

Lata 2017-2019 cechowała nadzwyczajna aktywność, musieliśmy zmierzyć się z ogromnym przedsięwzięciem zmian wynikających z wprowadzenia ustawy 2.0 o szkolnictwie wyższym. Wszyscy to odczuliśmy. Emocji nie brakowało też w procesie wyborczym rektora. Społeczność akademicka podzieliła się na dwie grupy, tj.: z jednej strony chcących realizować głębokie reformy, z drugiej dążących do bardziej umiarkowanych reform. To jest wyzwaniem dla obecnego rektora, który musi przekonać wielu pracowników i studentów do kontynuacji rozpoczętych reform. Warto pamiętać, że na rynku globalnym jest wysoka konkurencja, a uczelnie odgrywają kluczową rolę w rozwoju gospodarczym i są inicjatorem innowacji.

Renomowanej uczelni nie można postrzegać głównie jako instytucji dydaktycznej, ale przede wszystkim jako instytucję naukowo-badawczą, transferującą wiedzę do gospodarki, także poprzez realizację innowacyjnych programów nauczania nowoczesnymi metodami. Uczelnia musi wprowadzać do gospodarki najlepszych absolwentów i być czynnikiem postępu i konkurencyjności w wymiarze globalnym. Jednakże należy pamiętać, że najwyższą wartością we wszystkich procesach zarządczych, a zwłaszcza w zarządzaniu zmianami jest człowiek. Dlatego mottem minionej kadencji był człowiek i jego podmiotowość oraz wartość jaką wnosi w rozwój uczelni, regionu i kraju.

Jestem głęboko przekonany, że Magnificencja Rektor wypełni wszystkie obietnice i zamierzenia w poszanowaniu każdej osoby i doskonale będzie zarządzać naszą wspaniałą Alma Mater.

Od października 2019 roku nasz uniwersytet wdrażał bardzo trudną ustawę, aby od września 2020 roku rektor ze współpracownikami mógł zarządzać już w nowej formule organizacyjnej.

W moim przekonaniu minione cztery lata kadencji były sukcesem naszego uniwersytetu, choć mam też niedosyt z niewypełnienia wszystkich moich założeń.

Wśród wielu, jako najważniejsze osiągnięcia kadencji, w której miałem zaszczyt pełnić obowiązki rektora, chcę wymienić następujące:

1. Wysokie tempo rozwoju uczelni zauważane w zewnętrznych gremiach i odnotowane przez wiele instytucji w postaci m.in. wysokiego miejsca w rankingach;

2. Opracowanie i wprowadzenie do realizacji programu „Dolny Śląsk. Zielona Dolina Żywności i Zdrowia” w wyniku współpracy z urzędem marszałkowskim. Program został uwzględniony w strategii województwa do 2030 roku. „Zielona Dolina” została też uznana za strategiczny program rządowy do 2030 roku w ramach „Strategii Odpowiedzialnego Rozwoju”;

3. Niewątpliwym wielkim sukcesem było włączenie naszego uniwersytetu do Programu „Inicjatywa doskonałości – uczelnia badawcza”. Nasz uniwersytet znalazł się w gronie dwudziestu uczelni na 12. miejscu oraz zajął pierwsze miejsce w rankingu wśród uczeni rolniczych i przyrodniczych – i to zasługa Magnificencji Rektora, prof. Jarosława Bosego z zespołem, który przygotował ten projekt;

4. Za wielkie osiągnięcie należy uznać wysoką aktywność projektową naszych pracowników nauki, nieporównywalną w przeszłości. W latach 2016-2020 Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu realizował 78 projektów na łączną wartość 202 mln zł, w tym projekty inwestycyjne, ponadto realizowano 287 umów badawczych na rzecz podmiotów gospodarczych na kwotę blisko 30 mln zł;

5. Rozpoczęto ważną inwestycję o nazwie Centrum Innowacyjnych Technologii Produkcji, Przetwórstwa i Bezpieczeństwa Żywności na łączną kwotę 130 mln zł, w tym 70 mln z puli urzędu marszałkowskiego. Inwestycja ta nadzorowana przez prorektora prof. Adama Szewczuka będzie służyć naszej uczelni w powiązaniu z programem „Zielona Dolina” oraz w kooperacji na linii nauka – biznes;

6. Istotnym przedsięwzięciem było przeprowadzenie zgodnie z rządową ustawą 2.0 reorganizacji uczelni i transfer ze struktur wydziałów do dyscyplin naukowych, utworzenie Wiodących Zespołów Badawczych oraz utworzenie Szkoły Doktorskiej UPWr;

7. Nową formę nadano zewnętrznym stacjom doświadczalnym, które mają w pełni służyć programowi edukacyjnemu oraz programowi „Zielonej Doliny”, a tym samym naszym studentom, gospodarce i regionowi;

8. Na przestrzeni czterech lat dokonano nieprzeciętnej pracy administracyjnej w celu przeprowadzenia reform i reorganizacji uczelni, co oznaczało wydanie blisko 500 uchwał senatu i 900 zarządzeń rektora;

9. Kontynuowaliśmy rozbudowę i wdrażanie wewnętrznego systemu informatycznego i na pewno jesteśmy wiodącym uniwersytetem w skali kraju, ale jeszcze musi być dalej prowadzony proces doskonalenia;

10. W ciągu czterech lat nadaliśmy stopnie naukowe i tytuły naukowe następującym grupom pracowników: doktoraty – 134, habilitacje – 80, tytuł profesora – 29, stanowiska profesora – 149. Zwłaszcza rok 2019/2020 był obfitującym w awanse (ok. 70% wszystkich awansów), co wynikało z nowej ustawy. Jest to wynik imponujący, dodający prestiżu naszej uczelni;

11. Zgłoszono do urzędu patentowego 366 wniosków patentowych i uzyskano 220 patentów;

12. Rozwinięto silną politykę umiędzynarodowienia, w tym realizuje się 13 projektów międzynarodowych, głównie H2020 (m.in. Grow Green), projekty kosmiczne (Bio-satelite, umowa konsorcjum Mars 2023, w skład którego wchodzą polskie uniwersytety, Spółki SAT Revolution, Vigin Orbit LCC), ponadto przystąpiono do BioBased Industry Consortium;

13. Wzrosła dynamika publikowania w czasopismach Impact-faktorowych. Wykazano blisko 10% wzrost w skali rok do roku, tj. wzrost ok. 40% publikacji IF w czteroletniej kadencji. Jest to niewątpliwy wpływ nowej świadomości naszych uczonych o ważności rozwoju naukowego.

Jak wyżej wspomniałem, rok 2019 był kluczowym etapem wdrażania ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, ze wszystkimi problemami dostosowywania wewnętrznych zapisów do rzeczywistości, co generowało wiele kontrowersji pomiędzy grupą zwolenników zmian w kierunku nowoczesnej uczelni, konkurencyjnej na rynkach międzynarodowych, a zwolennikami stabilnej sytuacji według starych zasad, uwzględniających kosmetyczne zmiany. Należy uznać to jako naturalne ścieranie się poglądów, jednak trzeba brać pod uwagę sytuację w skali globalnej, w której uniwersytety odgrywają kluczową rolę w rozwoju gospodarczym i są beneficjentami efektów tego rozwoju.

Istotnymi działaniami 2019 r. i pierwszej połowy 2020 roku było implementowanie nowego prawa i strategii uczelni, w tym nowy statut oraz liczne regulaminy, powołanie organów i jednostek takich jak: Rada Uczelni, Rady Dyscyplin, Szkoła Doktorska, Wiodące Zespoły Badawcze.

Obok nowych rzeczy, które zainicjowaliśmy i które czekają teraz na swoje rozwinięcie, toczyło się codzienne życie uczelni i realizacja bieżących zadań.

Szanowni Państwo,
czas szybko mija i zatracają się szczegóły dokonań, które budują rzeczywistość. W ciągu ostatnich czterech lat dokonaliśmy niezwykle istotnych zmian na rzecz rozwoju uczelni i jej pozycji nie tylko w skali kraju, ale i międzynarodowej. Zmiany te wymagały wielu poświęceń i wielu bolesnych transformacji.

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu od początku tej zakończonej kadencji był nastawiony na zdecydowane działania na rzecz gospodarki i transfer wiedzy, stawiając na wysoki poziom naukowy i nowoczesną edukację oraz ścisłe powiązania pomiędzy nauką, administracją i biznesem. Jest to model uniwersytetu przyszłości.

Aktualne działania naszej uczelni są zbliżone do uniwersytetu trzeciej generacji (3G), tj. opartego o mocne relacje z otoczeniem gospodarczym i społecznym. Jednak głównym dążeniem jest osiągnięcie pozycji uniwersytetu innowacyjnego 4.0.

Komisja Europejska przyznała uczelni logo Human Resources Excellence in Research – znak jakości w zakresie standardów prowadzenia badań naukowych i zatrudniania naukowców. Od kilku lat uczelnia notowana jest w międzynarodowym Rankingu Szanghajskim w kategorii najlepszych uczelni świata w dziedzinach: Food Science & Technology, Veterinary Science i Chemical Engineering.

Szanowni Państwo,
ekspansywna polityka rozwoju uczelni jest kluczowym czynnikiem w konkurencji ze środowiskiem zewnętrznym, pozwalającym na osiągnięcie wysokiej pozycji. Dlatego tak ważną działalnością uczelni są programy integracyjne, które objawiają się mocną współpracą z gospodarką, np.: poprzez program „Zielona Dolina Żywności i Zdrowia” i to był główny asumpt na przyspieszenie rozwoju i umocowanie jej w strukturach gospodarczych. Kolejną najważniejszą działalnością było włączenie naszej uczelni do elit naukowych, czyli do programu uczelni badawczych. Osiągnęliśmy sukces zajmując 12. miejsce w ponad setce uczelni i jako jedyna uczelnia rolnicza i przyrodnicza.

Dokonaliśmy przełomu w procesie dydaktycznym, nie tylko rozwijając kształcenie na odległość metodami informatycznymi, ale także wprowadzając obligatoryjnie przedmioty niezbędne do rozwoju gospodarczego i podniesienia poziomu naszych absolwentów, w tym „Przedsiębiorczość” i „Innowacje”.

Inicjatywa ta, była świadomym wynikiem zarządzenia rektora w celu przygotowania naszych absolwentów do szybkiego wejścia do gospodarki i biznesu. To powinno być naszym atutem.

Jestem głębokim zwolennikiem nieustannego doskonalenia własnych możliwości, podnoszenia kwalifikacji zawodowych i kompetencji, ciągłego dążenia do doskonałości. Niezbędna jest nieustanna praca w dążeniu do sukcesu.

Jak kiedyś powiedział prof. Bogusław Fiedor: „Sukces jest iloczynem talentu i pracowitości; jeśli jedno dąży do zera, to całość dąży do zera”.

Dlatego tak ważnym jest poszukiwanie talentów w naszej społeczności akademickiej oraz zachęcanie tej społeczności do rzetelnej i wydajnej pracy. Efektem tego będzie sukces. Nasz uniwersytet dąży wyłącznie do sukcesu. Jak widać niebiosa nam sprzyjają, ale wcześniej konieczny jest ludzki wysiłek.

W strategii zarządczej chcemy minimalizować problemy. Najlepiej byłoby, gdyby udało się wyeliminować je wszystkie. Oczywiście jest to utopia, ale musimy wiedzieć, że – jak pisze Anthony de Mello w książce „Przebudzenie” – „Problemy tkwią wyłącznie w ludzkich umysłach” – on jeszcze dodaje, że „w umysłach głupich i śpiących”. My nie możemy identyfikować się z tym stanem. Musi być w nas silna wola i intencja, pozwalająca na rozwiązywanie problemów, a nie ich eskalowanie. Dlatego powtórzę jeszcze raz, że wewnątrz uczelni ważna jest współpraca, a nie konkurencja. Tworzenie więzi i przyjaźni. Może to być współpraca na szerokiej platformie, którą już rozpoczęliśmy w kręgu uczelni Wrocławia, związanych z wysoką technologią, środowiskiem rolniczym i medycyną. W konkurencji zawsze ktoś musi być przegranym, a nawet zniszczonym. We współpracy wszyscy zwyciężają (win-win). Konkurencja jest dobra w rankingach, w rywalizacji z innymi instytucjami nie będącymi w bezpośrednim kontakcie zarządczym z nami.

W dzisiejszym świecie, w którym jesteśmy karmieni newsami o tragediach ludzkich, o nieszczęściach, wojnach, przemocy, o innych dramatach i kataklizmach, stajemy w obliczu bezradności. A przecież świat jest tak piękny, tak bogaty, a człowiek jest jego doskonałością, jest ostatecznym dziełem stworzenia. Dlatego korzystajmy z pozytywów każdego dnia, a nie szukajmy problemów.

Potrzeba nam zwyczajnej ludzkiej życzliwości. To wszystko jest na wyciągnięcie ręki. Celem minionej kadencji i myślę, że kolejnych kadencji był i będzie paradygmat, aby ludzie pracujący i uczący się w tej uczelni mieli zawsze poczucie bezpieczeństwa, szacunku, tolerancji i zrozumienia.

Tylko formy zintegrowane mają szanse na zwycięstwo w konkurencji i jest to warunkiem sine qua non naszej egzystencji, a w nieodległej przyszłości jest to klucz do przewagi konkurencyjnej w świecie globalnym.

Analiza ostatniej kadencji jednoznacznie wskazuje na konieczność integracji współpracujących uczelni w jeden wielki organizm, z zachowaniem swojej tożsamości. Tylko duże uczelnie w postaci federacji mogą stawić czoła międzynarodowej konkurencji. Myślę, że jest to jeden z głównych kierunków rozwoju w bliskiej przyszłości.

Budując solidne fundamenty współpracy regionalnej i szeroko pojętej współpracy akademickiej między uczelniami, budujemy mocny ekosystem o docelowym znaczeniu globalnym. Mając wsparcie administracji regionu (gmin, powiatów, województwa), wsparcie biznesu oraz wzorową współpracę z władzami innych uczelni Wrocławia – tworzymy organizm zintegrowanej społeczności akademickiej pracującej na rzecz rozwoju gospodarczego regionu, podnoszącej jego wartość i konkurencyjność.

Jeśli mamy stać się potężnym środowiskiem naukowo-gospodarczym, to musimy realizować wielkie programy, jak „Zielona Dolina” i z nią współpracujące programy takie jak, np. AHE (AgroHydroEnergy). Musimy być konkurencyjnym i innowacyjnym uniwersytetem w regionie, błyszczącym na firmamencie światowym.

Idąc za myślami Cycerona należy powiedzieć:
Nie dom przydaje blasku Panu,
Lecz Pan domowi.
Nie miejsce nobilituje mężów,
Ale mężowie przydają honoru miejscu.

To ludzie – pracownicy są skarbem tej uczelni i oni przydają blasku temu uniwersytetowi. To właśnie pracownicy tej uczelni, wszyscy od portiera po rektora, są perłami tej instytucji.

Jednakże rektor jest, zgodnie z ustawą i innymi dokumentami wewnętrznymi uczelni, najważniejszą osobą w systemie zarządczym. Odnosząc się do słów Cycerona należy stwierdzić: to Pan – rektor – przydaje blasku domowi. Tu w tym miejscu chciałbym pogratulować mojemu następcy objęcia tej trudnej, pięknej i odpowiedzialnej misji.

Panie Rektorze, z całego serca życzę sukcesów i cieszę się, że Pan przejął tę odpowiedzialną funkcję, bo to jest szansa na przyszłość dla naszej Alma Mater.

Magnificencjo Rektorze, przyjacielu, na koniec pozostawiam Tobie słowa Ali Ibn Abi Taliba: „W życiu są dwa rodzaje dni: jeden dla Ciebie, jeden przeciw Tobie. Gdy nastaje dzień dla Ciebie, daj się ponieść szczęściu, gdy nastaje dzień przeciw Tobie znieś go cierpliwie” – oby tych dni było jak najmniej.

Panie Rektorze, drodzy prorektorzy, dziekani, przewodniczący dyscyplin, drodzy pracownicy, studenci i przyjaciele Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, kończąc moją misję bycia rektorem kadencji 2016-2020 z największym szacunkiem przekazuję Wam słowa wdzięczności za przejęcie odpowiedzialności za naszą wspaniałą uczelnię, życząc radości ze spełnianego obowiązku wpływającego na nieustanne doskonalenie naszego uniwersytetu, uniwersytetu przyszłości i naszych marzeń. Całej nowej kadrze zarządzającej życzę sukcesów i błogosławieństwa.