Opus 15: prawie 4 mln zł dla UPWr

Dr hab. Beata Łabaz z Instytutu Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska w ramach projektu Opus 15 zajmie się glebami czarnoziemnymi w Polsce na tle zmian klimatycznych oraz wpływem osadnictwa i aktywności człowieka od początku neolitu. – Celem projektu jest weryfikacja hipotezy o wspólnym czarnoziemnym pochodzeniu lessowych czarnoziemów i czarnych ziem w Polsce, kluczowym znaczeniu zmian klimatycznych w holocenie oraz zapoczątkowanych przez człowieka w neolicie zmianach w użytkowaniu ziemi i zmianach w pokrywie roślinnej na zachowanie czarnoziemów w warunkach klimatycznych Polski przy jednoczesnej ich transformacji w czarne ziemie albo w gleby płowe – wyjaśnia przedstawicielka Wydziału Przyrodniczo-Technologicznego, która badania przeprowadzi od północno-zachodniej (najsilniejsze wpływy klimatu atlantyckiego) do południowo-wschodniej (najsilniejsze wpływy klimatu kontynentalnego) Polski we wszystkich większych płatach lessowych/pyłowych gleb czarnoziemnych.

Badania przeprowadzi w oparciu o metodę wieloodkrywkowych katen stokowych i w ujęciu multidyscyplinarnym – łączącym metody gleboznawcze (w tym analizę porównawczą makro- i mikromorfologiczną oraz analizy profili/pochodzenia i wieku związków organicznych oraz węglanów wtórnych), geochemiczne, magnetometryczne, sedymentologiczne, mineralogiczne, malakologiczne i archeologiczne.

Prof. Krzysztof Marycz z Katedry Biologii Eksperymentalnej wraz z zespołem złożonym z biologów molekularnych, weterynarzy, chemików, immunologów i histologów jako pierwszy na świecie zajmie się opisaniem wpływu syndromu metabolicznego u koni (EMS) na funkcjonalność, stłuszczenie i stan zapalny wątroby. Są to zjawiska charakterystyczne również dla syndromu metabolicznego występującego u ludzi, dlatego wyniki jego badań mogą przyczynić się do opracowania w przyszłości skutecznej i innowacyjnej metody leczenia tej choroby.

– XX wiek uznaje się za początek plagi chorób związanych ze zjawiskiem oporności na insulinę (IO) i patologicznej otyłości, które określa się wspólną nazwą syndromu metabolicznego. Przeprowadzone przez nas wstępne badania jednoznacznie wskazują, że wątroba może odgrywać kluczową rolę w rozwoju EMS i IO – wyjaśnia prof. Marycz, którego zespół ma bogate doświadczenie w badaniu przebiegu EMS. – Projekt będzie miał kilka etapów, dostarczy nie tylko wiedzy poznawczej – mechanizmu powstawania IO na poziomie molekularnym u koni z EMS, ale także aplikacyjnej – końcowa faza badań pozwoli na wyłonienie związku o największym potencjale terapeutycznym w zwiększaniu wrażliwości tkanek na insulinę.

Prof. Krzysztof Sośnica będzie wyznaczał globalne parametry geodezyjne z wykorzystaniem systemu satelitarnego Galileo. To jedyny niemilitarny system nawigacyjny, który jest obecnie budowany przez Unię Europejską i Europejską Agencję Kosmiczną oraz częściowo finansowany przez Polskę. Galileo składa się z 22 satelitów orbitujących wokół Ziemi, osiągnął częściową operacyjność w grudniu 2016 r., pełną ma osiągnąć w 2020 r.

– Celem mojego projektu jest wykorzystanie systemu satelitarnego Galileo do wyznaczenia globalnych parametrów geodezyjnych, takich jak: parametry ruchu obrotowego Ziemi (współrzędne bieguna ziemskiego oraz zmienność długości doby), współrzędne środka ciężkości masy Ziemi, czasowe zmiany parametru spłaszczenia Ziemi, współrzędne stacji multi-GNSS oraz skala globalnych geodezyjnych układów odniesienia. Próby wyznaczenia niektórych z nich z wykorzystaniem innych systemów – GPS i GLONASS były do tej pory bezskuteczne ze względu na orbitalne błędy drakonicze. Będzie to możliwe w system Galileo dzięki integracji dwóch technik obserwacyjnych: laserowej i mikrofalowej – tłumaczy pracownik Instytutu Geodezji i Geoinformatyki. 

Dr Jarosław Waroszewski w ramach grantu z Narodowego Centrum Nauki będzie badał erozję i rozwój gleb w krajobrazie lessowym Wzgórz Trzebnickich.

– Projekt zakłada zastosowanie innowacyjnych metod izotopowych (10Be, 239+240Pu) oraz datowań OSL. Beryl atmosferyczny (10Be) dostarcza informacji na temat całego okresu ewolucji gleby, pozwala określić wielkość erozji w dłuższym aspekcie czasu. Znając zawartość berylu atmosferycznego w próbce, można też określić wiek badanego materiału. Natomiast 239+240Pu odnosi się do ostatnich 50-60 lat, dając możliwość zbadania erozji współczesnej. Dodatkowo zastosowanie izotopów plutonu umożliwia określenie dynamiki i zróżnicowania natężenia procesów erozyjnych. Uzupełnienie badań datowaniami luminescencyjnymi, pozwala na sprecyzowanie wieku erodowanych materiałów oraz formowania się materiałów deluwialnych. Dzięki temu można zrekonstruować historię zjawisk erozyjnych i ustalić początek prehistorycznej działalności rolniczych na danym obszarze, a także określić zakres obszarów wykorzystywanych w rolnictwie w przeszłości – opowiada dr Waroszewski z Instytutu Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska.

Grant na badania otrzymała również prof. Aneta Wojdyło z Katedry Technologii Owoców, Warzyw i Nutraceutyków Roślinnych, która będzie pracowała na liściach drzew owocowych – wiśni, czereśni, śliwy, moreli, brzoskwini, grusz, pigwy i jabłoni.

– Obserwujemy rozwój wielu chorób o podłożu prozapalnym, wzrost zachorowalności społeczeństwa na cukrzycę niezależnie od wieku, postępujące choroby neurodegeneracyjne, których częstość występowania ciągle wzrasta, osiągając status epidemii i problemu XXI wieku. Najważniejszą strategią w prewencji i terapii tych stanów jest świadome podejście do diety, zdrowy styl życia. Do tej pory dietę bilansowano głównie w oparciu o związki bioaktywne owoców, warzyw i ziół, jednocześnie wciąż poszukując nowych źródeł. Ja chcę wykorzystać liście i opracować modelowy napój o zaprogramowanych właściwościach prozdrowotnych ukierunkowany na prewencję i terapię schorzeń i chorób cywilizacyjnych XXI wieku – wyjaśnia prof. Wojdyło.

mj