Nietoperze – chrońmy nocnych mieszkańców Wrocławia

W Polsce występuje prawie trzydzieści gatunków nietoperzy, spośród których wszystkie podlegają ochronie prawnej. Jeszcze do niedawna naukowcy znali jedynie około 21 gatunków nietoperzy, występujących na terenie naszego kraju. Dziś ta liczba wzrosła do 27, a wśród nich znajdują się m.in. nocek, mroczek, borowiaczek, podkowiec, karlik, mopek, borowiec i gacek. Żyjące w Polsce gatunki reprezentują głównie rodzinę podkowcowatych, do których należą m.in. podkowiec (mały i duży) oraz rodzinę mroczkowatych, do których należą np. nocek (ostrouszny i rudy), karlik malutki, a także gacek brunatny. 

Jednym z najmniejszych nietoperzy występujących w Polsce jest podkowiec mały, który osiąga maksymalnie 4 cm i waży jedynie od 3,5 do 10 gram. Z kolei największy nietoperz, zamieszkujący nasz kraj, to borowiec wielki, którego długość ciała wynosi maksymalnie 8 cm, a rozpiętość skrzydeł 46 cm. Borowiec, jak i inne nietoperze, zamieszkują na przykład szczeliny, dziuple i jaskinie w lasach, strychy, piwnice oraz opuszczone budynki czy też mosty. 

Nietoperze są objęte ochroną w naszym kraju, ponieważ niektóre gatunki, takie jak podkowce (duży i mały), nocki (Bachsteina, łydkowłose i orzęsione), mroczki (posrebrzane i pozłociste) oraz borowiec Leisera i mopek, znajdują się na czerwonej liście zwierząt zagrożonych. Ich ochrona jest ważna, ponieważ ssaki te są niezwykle istotne dla naszego ekosystemu, chociażby ze względu na to, że redukują populacje różnych gatunków owadów, które człowiek uważa za natrętne.

– Zaobserwowaliśmy spore zmiany w liczebności różnych gatunków nietoperzy. W związku z globalnym ociepleniem rośnie temperatura w podziemiach, w których nietoperze zimują. Gatunki ciepłolubne świetnie się w takich warunkach odnajdują, jest ich coraz więcej. Martwi nas natomiast spadek liczebności osobników zimnolubnych, takich jak mopek zachodni, gacek brunatny i kompleksu gatunków: nocek wąsatek, rudy i Brandta – wyjaśnia dr Tomasz Kokurewicz z Instytutu Biologii Środowiskowej UPWr, prelegent Wrocławskiego Festiwalu Nietoperzy.

Pomysłodawcą pierwszej edycji festiwalu mającego na celu zwiększenie świadomości wrocławian na temat tego, jak ciekawymi, pięknymi i pożytecznymi stworzeniami są nietoperze, jest Łukasz Iwaniuk – edukator, działacz i nauczyciel biologii w kilku wrocławskich szkołach. – Idea Wrocławskiego Festiwalu Nietoperzy zrodziła się z podejmowanych od lat działań edukacyjnych wrocławskich chiropterologów, ponieważ nie da się skutecznie chronić mało znanych ludziom zwierząt. W naszym mieście występuje wiele gatunków nietoperzy, niektóre nawet w rekordowych liczbach (np. wrocławskie zimowiska borowców wielkich), a mieszkańcy podejmują skuteczne, obywatelskie inicjatywy na rzecz ich ochrony (np. przyjazny dla latających ssaków remont osiedla na Księżu Małym) – tłumaczy Łukasz Iwaniuk, który zwrócił się do przyjaciół z różnych organizacji i uczelni, aby stworzyć zespół osób opracowujących projekt festiwalu. 

W ramach projektu zorganizowana będzie m.in. wystawa unikatowych fotografii Maurycego Ignaczaka „Prawdziwa natura nietoperzy", odbędzie się też 12 wieczornych spacerów prowadzonych przez chiropterologów (dźwiękowe safari), podczas których będzie można posłuchać echolokacji nietoperzy przez detektory ultrasoniczne, a także odbędą się warsztaty – m.in. tworzenia budek oraz można będzie wziąć udział w karmieniu nietoperzy. W ramach festiwalu, na otwartej sesji popularnonaukowych wykładów przybliżających tajemnicze życie nietoperzy, wystąpią także chiropterolodzy z Uniwersytetów: Przyrodniczego, Wrocławskiego i Zielonogórskiego (dr Tomasz Kokurewicz, dr Iwona Gottfried, dr Joanna Furmankiewicz oraz Anna Bator-Kocoł).

Uczestnicy Wrocławskiego Festiwalu Nietoperzy będą mogli również dowiedzieć się jak postępować w przypadku, gdy ktoś znajdzie nietoperza oraz jak mu pomóc w sposób bezpieczny dla siebie i dla niego. Są to ważne informacje, gdyż wybudzenie tego zwierzęcia ze snu zimowego może doprowadzić u niego do głodówki i śmierci. – Nietoperze to wrażliwa i zagrożona grupa ssaków. Wszystkie gatunki, które występują w Polsce, znajdują się pod ochroną prawną. Rzetelna edukacja jest jedną z podstaw ich ochrony – tłumaczy Łukasz Iwaniuk.

W organizacji festiwalu biorą udział: Fundacja Nam Zależy w kooperacji ze Stowarzyszeniem Ekologicznym ETNA oraz Centrum Kultury Akademickiej i Inicjatyw Lokalnych Czasoprzestrzeń. Patronat honorowy nad wydarzeniem sprawują rektorzy Uniwersytetów: Przyrodniczego i Wrocławskiego, a także Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Nietoperzy (OTON). 

Pełna lista partnerów festiwalu i wydarzeń towarzyszących oraz szczegółowe informacje znajdują się na stronie https://festiwalnietoperzy.com/. Gdyby obostrzenia związane z epidemią COVID-19 uniemożliwiły uczestnikom bezpośredni udział w Festiwalu, zostanie on przeprowadzony za pośrednictwem internetu.