Konwent UPWr: o Zielonej Dolinie, strategii i Konstytucji dla Nauki

Podczas posiedzenia Konwentu UPWr pod przewodnictwem prof. Bogusława Buszewskiego omawiano m.in. sytuację uczelni po pierwszych dwóch latach kadencji prof. Tadeusza Trziszki. Rektor przypomniał, że Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu zajmuje bardzo wysoką pozycję wśród uczelni przyrodniczo-rolniczych, a na pięć wydziałów dwa mogą się pochwalić najwyższą kategorią A+ (jeden ma A, a pozostałe dwa – B). Podkreślił też, że UPWr jest liderem pod względem zarejestrowanych patentów, zajmując miejsce w pierwszej piątce wszystkich polskich uczelni.

– Kontynuujemy przyjęte założenia z początku kadencji – budowy uniwersytetu 3G, czyli uniwersytetu włączonego w system gospodarczy, połączonego z biznesem, w pełnej formule transferu wiedzy, a więc w trójkącie „nauka – edukacja i biznes” – podkreślił rektor Trziszka, dodając, że uczelnia może się też pochwalić zdobyciem łącznie w latach 2016-2018 10 milionów złotych na granty badawcze. – Sukcesem okazały się studia podyplomowe z piwowarstwa. Pierwszy nabór rok temu zaskoczył nad ogromnym zainteresowaniem. Podobnie było przy drugiej edycji. Uczestniczymy w Polskim Kongresie Browarniczym i w ciągu tych dwóch lat od powołania studiów z technologii piwowarstwa staliśmy się kluczowym polskim ośrodkiem w tym zakresie – mówił do członków Konwentu rektor, dodając, że uczelnia stawia też na rozwój technologiczny i działania proekologiczne, inwestując m.in. w OZE.

Wśród sukcesów i nowych inicjatyw UPWr prof. Trziszka wymienił m.in. wsparcie weterynaryjne dla zwierząt pracujących dla GOPR, WOPR, nabór na międzyuczelniane studia doktoranckie BioTechNan, polsko-chińskie studia z architektury krajobrazu oraz w ramach współpracy z Chinami otwieranie kolejnych wspólnych kierunków (ogrodnictwo i zootechnika). – Chwalimy się też 255. miejscem w rankingu szanghajskim w dziedzinie nauk o żywności – mówił rektor, dodając, że UPWr ma dobrą, budowaną od 70 lat pozycję, kapitał naukowy i potencjał kadrowy, a jej strategicznym działaniem jest obecnie Zielona Dolina Żywności i Zdrowia.

Kolejnym punktem posiedzenia Konwentu było więc przekazanie informacji na temat sytuacji ZDŻiZ. Prof. Buszewski nie krył, że to kolejny krok do zmiany filozofii myślenia o uczelniach – w przededniu wejścia w życie Konstytucji dla Nauki, która nie tylko stawia na ścisłą współpracę uczelni z otoczeniem biznesowym, ale też stwarza ramy i warunki do współpracy ośrodków akademickich w ramach federacji.

Mówiąc o ZDŻiZ rektor Trziszka przyznał, że to nowatorski projekt, w którym wszyscy uczą się i wypracowują standardy postępowania. W ciągu dwóch lat udało się jednak powołać spółkę zarządzającą i stopniowo otwierają się kolejne środowiska gotowe współpracować z Zieloną Doliną. Jednym z nich jest konsorcjum 106 gmin z południa Dolnego Śląska, na którego czele stanął prezydent Wałbrzycha Roman Szełemej.

– Mamy bardzo dużą dysproporcję pomiędzy północą a południem regionu w zakresie absorpcji środków unijnych. Południe jest wyraźnie biedniejsze, słabsze, wymagające wsparcia. I właśnie dlatego na południu tworzymy w ramach Zielonej Doliny właśnie wielki program tzw. wołowiny sudeckiej. Przygotowuje go zespół prof. Anny Chełmońskiej-Soyty. Na południu mamy też 11 miast uzdrowiskowych, połowa uzdrowisk należy do jednej ze spółek KGHM, polowa do samorządu województwa dolnośląskiego. To kolejny kierunek, który chcemy wykorzystać do ożywienia gospodarczego. Wreszcie mam około 2300 drobnych producentów, którzy lokalnie wytwarzają ok. 34 tysięcy produktów żywnościowych. Z myślą o nich dążymy do wprowadzenia certyfikacji, bo daje im szansę na rozwój. Produkcja żywności podlega wielu reżimom, a bez certyfikatów lokalni producenci nie mają szans z konkurencją. Dlatego szukamy unijnych środków na ten cel – tłumaczył zebranym rektor Trziszka.

Podczas posiedzenia prorektor Adam Szewczuk przedstawił członkom Konwentu strategię uczelni do 2030 roku. Zgodnie z nią do tego czasu UPWr powinien być uczelnią wpisującą się w model nowoczesnego uniwersytetu trzeciej generacji, włączonego w system gospodarczy regionu i zajmującego pozycję lidera innowacji i transferu wiedzy; badawczą się doskonałością naukową we wszystkich reprezentowanych dyscyplinach; zaangażowaną w rozwiązywanie globalnych wyzwań ludzkości, prowadzącą badania przy ścisłej współpracy z otoczeniem gospodarczym oraz integrującą, poprzez transfer wiedzy, środowisko naukowe i biznesowe; pełniącą kluczową rolę w realizacji Strategii Rozwoju Dolnego Śląska w zakresie m.in. ochrony środowiska, gospodarki wodnej, rozwoju obszarów wiejskich, agrobiznesu, gospodarki żywnościowej i profilaktyki zdrowotnej uwzględniającej  produkcję żywności prozdrowotnej; atrakcyjną dla studentów i doktorantów, poszukującą talentów i z pasją rozwijającą kreatywność i wiedzę, kształcącą wysoko wykwalifikowanych specjalistów poszukiwanych na rynku pracy; dysponującą nowoczesnym zapleczem badawczym, dydaktycznym i socjalnym dla studentów; zapewniającą studentom i pracownikom naukowo-dydaktycznym warunki umożliwiające mobilność krajową i zagraniczną, a zespołom naukowym prowadzenie badań interdyscyplinarnych, a także pomoc w skutecznym ubieganiu się o środki finansowe;  posiadającą atrakcyjną ofertę dydaktyczną do polskich i zagranicznych studentów oraz oferującą kształcenie przez całe życie; podejmującą działania na rzecz integracji wrocławskiego środowiska naukowego poprzez realizację wspólnych projektów naukowo-badawczych oraz edukacyjnych; o wewnętrznej organizacji stwarzającej możliwość działań na rzecz rozwoju całej Uczelni, nieustannie doskonalącą wszystkie obszary działalności na rzecz studentów, doktorantów, kadry naukowej, dydaktycznej i administracyjnej oraz środowisk gospodarczych.

Prof. Szewczuk przedstawił też cele operacyjne. To: zwiększenie mobilności pracowników dydaktyczno-naukowych uczelni; wykorzystanie istniejących zasobów naukowych oraz infrastruktury badawczej do prowadzenia      badań w partnerstwie w projektach międzynarodowych; stworzenie oferty przyjazdowej dla naukowców przebywających za granicą; wzmocnienie potencjału organizacyjnego uczelni poprzez stworzenie narzędzi do zarządzania wiedzą; dostosowanie systemu awansu naukowego do strategii Logo HR;  stworzenie i wdrożenie systemu promocji Wiodących Zespołów Badawczych.

Przewodniczący Konwentu prof. Bogusław Buszewski przypomniał podczas spotkania, że strategia UPWr to jeden z elementów zmian, jakie czekają nie tylko naszą uczelnię.

– 1 października wejdzie w życie nowa ustawa. Rektor będzie ponosił całkowitą odpowiedzialność za zmianę struktury i to, co teraz zostanie dokonane przez rektora i jego zespół, będzie decydowało o tym, jak będzie funkcjonowała polska nauka i polskie uczelnie. Oczywiście ustawa jest ciągle przedmiotem dyskusji i debaty, nowe przepisy związane ze zmianą organizacji uczelni mają zostać wdrożone do 30 września 2019 roku – wtedy przestają istnieć rady wydziałów, funkcje dziekanów, prodziekanów, prorektorów. Funkcje zarządcze będzie pełnił jednoosobowo rektor, który będzie powoływał swoich pełnomocników i to z nimi będzie podejmował działania, by z dniem 1 października uniwersytet mógł normalnie funkcjonować już w oparciu o nowe zasady i reguły. Te wszystkie decyzje zmierzają do powołania nowego ciała, jakim będą Rady Uczelni, składające się w części z profesorów uczelni macierzystej, w części z zewnętrznych, mogą być też w nich być politycy, a zadaniem wszystkich będzie wspieranie rektora. Te rady będą też rekomendowały nowych rektorów. Przestają również istnieć konwenty. Nasz też – tłumaczył prof. Buszewski, podkreślając też wagę wyboru 15 wiodących uczelni badawczych, okrętów flagowych polskiej nauki.

Prof. Buszewski zdradził, że w kuluarach mówi się o podziale: pięć – pięć – pięć, a więc pięć politechnik, pięć uniwersytetów i pięć pozostałych typów szkół wyższych, w których znalazłyby się najprawdopodobniej jedna uczelnia rolnicza, jedna artystyczna, medyczna itd. – Dlatego tak ważna jest walka o kategorie wydziałów. Więcej, uczelnie, które mają jednostki w kategorii C, nie będą miały uprawnień do doktoryzowania i habilitowania – nie krył przewodniczący Konwentu UPWr.

Podczas dyskusji głos zabrał m.in. Marek Nowara. – Z zainteresowaniem przysłuchiwałem się strategii rozwoju i powiem tak, każda strategia musi być dobrana do czasów, w których przychodzi ją realizować. Od 70 lat uniwersytet się rozwija i dzięki temu stał się wiodącą uczelnią w Polsce, ale czy ten rozwój musi trwać bez końca? W biznesie jest powiedzenie, że posiadanie jest też pułapką. Można budować kolejne laboratoria, ponosić kolejne inwestycje, ale trzeba by się zastanowić, czy można innym sposobem korzystać z infrastruktury, a niekoniecznie ponosić z tego tytułu obciążenia finansowe. Nie są najgorsze obciążenia finansowe, które trzeba wygenerować, żeby budynek postawić, ale każdy taki budynek trzeba później utrzymać, ogrzać, opłacić media i to są ogromne wydatki. Do tego plecaka dokładamy coraz więcej ciężarów, a nie zawsze mamy tyle sił, by podążać ścieżką, którą układają nam politycy, czy też ministerstwo, które zmienia ciągle zasady funkcjonowania uczelni w Polsce – mówił Marek Nowara, postulując stworzenie dwóch strategii, jednej podążającej za legislacją, wszystkimi zamianami, które uczelnia musi spełniać i ukierunkowywać się tak, jak oczekuje tego ministerstwo, by strumień pieniędzy i wsparcia był jak najmocniej odczuwalny, a drugiej zrównoważonej, odpornej na mody ministerstwa.

– Ministerstwo przyjmuje raz taką optykę, później inną, a uczelnia powinna mieć swoją filozofię i to powinna być druga strategia, w której zachęcałbym do tego, żeby we współpracy z biznesem część obciążeń przerzucić na partnerów z biznesu właśnie. Zakłady rolno-spożywcze czy też wytwórcy produktów spożywczych mają swoje konkretne potrzeby, uczelnia też takie ma – w obszarze naukowo-badawczym. Urządzając u nich laboratoria, u nich prowadząc pewne działania badawcze i dzieląc się wynikami tych badań można osiągnąć nie tylko zmniejszenie kosztów funkcjonowania, ale przede wszystkim w trwały sposób zapewnić stuprocentowe wdrożenie wynalazków, patentów i myśli technicznej, które powstają w laboratoriach jako rozwiązania praktyczne w danym zakładzie, ten zaś może je później udostępniać na prawach licencyjnych – podkreślił Marek Nowara.