eu_green_logo_szare.png

Aktualności

Doktorant Szkoły Doktorskiej UPWr zbada toksyczność gleb miejskich działek

Czy rośliny uprawiane na okolicznych działkach są zdrowe? Wydawałoby się, że tak. Dariusz Gruszka, doktorant Szkoły Doktorskiej UPWr, zbada toksyczność gleb miejskich terenów ogrodowych, by sprawdzić, czy tak jest rzeczywiście.

Prosto z ziemi znaczy zdrowe?

Miejskie tereny ogrodowe pełnią wiele ważnych funkcji, a jedną z nich jest możliwość prowadzenia przydomowej produkcji żywności. Tereny ogrodowe w miastach stanowią nie tylko miejsce do wypoczynku, ale są także wykorzystywane są do uprawy roślin ozdobnych, warzyw i owoców. 

Domowo uprawiana żywność zdaje się być zdrowa, ale gleby terenów miejskich często są zanieczyszczone przez pierwiastki śladowe, czy zanieczyszczenia organiczne związane z prowadzoną w miastach działalnością przemysłową oraz transportem. W glebach tych mogą występować potencjalnie toksyczne pierwiastki, takie jak ołów, miedź, kadm, cynk czy arsen. Rośliny uprawiane w ogródkach działkowych, które powstały na terenach poprzemysłowych, pobierając te pierwiastki z gleby mogą stwarzać ryzyko dla zdrowia i życia ludzi oraz ryzyko ekologiczne.

Doktorant Szkoły Doktorskiej UPWr Dariusz Gruszka
Dariusz Gruszka planuje zbadać ekotoksyczność i biodostępność
pierwiastków metali ciężkich w glebach miejskich terenów ogrodowych
fot. Tomasz Lewandowski

– W krajach rozwijających się ludzie spożywają ok. 300-500 gramów warzyw na dzień. Warto więc monitorować jakość tych roślin, uwzględniając obecność substancji potencjalnie szkodliwych, do których należy zaliczyć m.in. metale ciężkie. Im bardziej zanieczyszczone jest środowisko w miejscu, gdzie rośliny są uprawiane, tym większe ilości zanieczyszczeń wykrywa się w warzywach i owocach – tłumaczy doktorant, podkreślając, że jednak nie wszystkie obecne w glebie pierwiastki śladowe są dla roślin dostępne. Niektóre warunki glebowe sprawiają, że pierwiastki występują w formie nierozpuszczalnej i rośliny nie są w stanie pobrać je z gleby w niebezpiecznych ilościach. Ale na przykład przy zmianie pH gleby na odczyn kwaśny, większość metali ciężkich staje się łatwo dostępna dla roślin, co powoduje wzrost ryzyka ich toksyczności.

Ekotoksyczność i biodostępność kluczowym aspektem badań doktoranta

W doktoracie Dariusz Gruszka planuje zbadać zbadać biodostępność, czyli to, w jakim stopniu zawarte w glebach ogrodowych pierwiastki śladowe są pobierane przez rośliny w nich uprawiane i ich ekotoksyczność, czyli ich toksyczność dla organizmów żywych. Swoje badania będzie prowadził w glebach miejskich terenów ogrodowych Wrocławia, Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego i Złotego Stoku. Zaś analizy przez niego prowadzone będą obejmowały właściwości gleb, warunki środowiskowe i działania osób uprawiających badane ogródki.

– Czasem działkowcy–amatorzy nie stosują dobrych praktyk rolniczych, co często pogarsza jakość uprawianych roślin. Choć większość pierwiastków śladowych jest lepiej przyswajana przez rośliny w glebie o odczynie kwaśnym, to na przykład arsen jest metaloidem, który staje się łatwo przyswajalny w glebie o odczynie alkalicznym. Nie wiedząc tego, nieświadomy działkowiec może doprowadzić do zwiększenia biodostępności pierwiastków, tym samym narażając siebie i swoich bliskich. Dlatego chcę dokładnie sprawdzić między innymi, jak wilgotność, pH gleb czy stosowane nawozy będą wpływać na przyswajalność metali ciężkich – podkreśla doktorant.

Przeprowadzona przez Dariusza analiza jakości gleb i warzyw uprawianych na działkach miejskich, głównie tych spożywanych na surowo np. sałaty czy szpinaku, pozwoli sprawdzić, czy żywność produkowana na tych terenach stanowi zagrożenie dla ludzi ją spożywających. 

Przydomowa produkcja żywności
Wyniki badań doktoranta przysłużą się do opracowania metod oceny ryzyka środowiskowego gleb używanych do przydomowej produkcji żywności na obszarach miejskich
fot. Shutterstock

A dlaczego gleby?

Droga Dariusza Gruszki do doktoratu rozpoczęła się jeszcze w technikum, gdy wybrał klasę o profilu ochrona środowiska. Tam rozwinęła się jego pasja do badania ekosystemu. Po maturze wybrał studia o tym samym profilu. Był aktywnym studentem, starostą, a przez pewien czas nawet przewodniczącym SKN-u Gleboznawstwa i ochrony środowiska. Jak podkreśla jego promotorka prof. Katarzyna Szopka, brał udział w wielu projektach, obozach naukowych, a nawet został laureatem pierwszej edycji „Młode Umysły – Young Minds Project”.  Z tego konkursu zdobył dofinansowanie na swój pierwszy projekt badawczy dotyczący badań nad ekotoksycznością gleb w rejonach dawnego górnictwa rud arsenu.

– Z panem Dariuszem współpracuję już kilka lat. Zrealizował pod moją opieką pracę magisterską, a teraz jestem promotorką jego doktoratu. Jest niezwykle sumienną osobą, bardzo zaangażowaną w realizację prac laboratoryjnych i analizę uzyskanych wyników badań – mówi o swoim doktorancie prof. Szopka, kierowniczka Zakładu Analizy Ryzyka Środowiskowego i Remediacji Gleb, która od lat pomaga Dariuszowi w rozwoju kariery naukowej. 

Równie pochlebnie współpracę ze swoimi promotorkami opisuje Dariusz Gruszka: – Z prof. Szopką pracuje mi się świetnie. Już jako starosta podczas studiów często się z nią kontaktowałem. Była naszym prodziekanem. Badania, które prowadziłem w ramach konkursu „Młode Umysły – Young Minds”, zakończyły się publikacją, która otworzyła mi drogę do Szkoły Doktorskiej. Od tamtej pory zawsze mogę liczyć na jej pomoc. Podobnie jest z moją promotorką pomocniczą, dr Iwoną Gruss, która jest ogromnym wsparciem przy badaniach ekotoksykologicznych.

Po doktoracie naukowiec planuje skupić się na dydaktyce, by przekazywać swoją wiedzę i pasję kolejnym pokoleniom.

is

Zobacz również:

Powrót
31.01.2022
Głos Uczelni
badania

magnacarta-logo.jpglogo European University Associationlogo HR Excellence in Researchprzejdź do bip eugreen_logo_simple.jpgica-europe-logo.jpg