Dla Niepodległej

Prof. Aleksander Tychowski –  był rodowitym lwowiakiem. W 1918 roku uczestniczył w walkach o swoje ukochane miasto w czasie bratobójczej wojny z Ukraińcami. Takich jak on, nastolatków na lwowskich barykadach, ochrzczono lwowskimi orlętami. Urodził się w 1900 roku. W 1951 roku, kiedy powołano do życia Wyższą Szkołę Rolniczą, zorganizował na nowej uczelni Katedrę Technologii Rolniczej i Przetwórstwa. Cztery lata później, w 1955 roku, objął funkcję rektora WSR. Profesor Wacław Leszczyński, jego wychowanek, pisał we wspomnieniu poświęconym profesorowi Tychowskiemu: „Wychowany w tradycjach patriotycznych, już w latach szkolnych należał do młodzieżowych organizacji konspiracyjnych i naukę szkolną łączył z myślą o „Tej, co nie zginęła”. Gdy miał lat 14 i był uczniem Lwowskiej Szkoły Realnej nadeszła wojna między zaborcami, mająca przynieść wyzwolenie Polski. W obawie przed zbliżającymi się wojskami rosyjskimi ewakuował się wraz z rodziną do Żywca. W 1917 roku ukończył tam gimnazjum matematyczno-przyrodnicze i wrócił do ukochanego Lwowa, gdzie rozpoczął studia na Wydziale Chemii Technicznej Politechniki Lwowskiej”. Nastoletni Olek przerwał studia, by stanąć do walki w obronie Lwowa w szeregach młodzieży zwanej później „Lwowskimi Orlętami”. Po zakończeniu walk z Ukraińcami, wstąpił do V Lwowskiej Dywizji Piechoty i walczył w wojnie bolszewickiej, w obronie odrodzonej Polski. Kiedy wrócił do Lwowa, było oczywiste, że wraca również na studia.

Prof. Bolesław Świętochowski to kolejny uczestnik walk o niepodległość Polski – przyszły twórca fundamentalnej w naukach rolniczych specjalności – ogólnej uprawy roli i roślin, urodził się 17 września 1895 roku w Dąbrowie Górniczej. Miał 25 lat, kiedy w czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył jako ochotnik w obronie Lwowa. Kiedy w 1939 roku wybuchła kolejna wojna, znów został żołnierzem – Armii Krajowej. Miał pseudonim „Żubr”.

Prof. Kazimierz Szczudłowski, ostatni rektor Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie i twórca polskiej ortopedii weterynaryjnej, podobnie jak prof. Tychowski był  lwowiakiem z urodzenia (o dziesięć lat od niego starszym). Tam przyszedł na świat w 1890 roku, tam skończył szkołę podstawową i gimnazjum, tam wreszcie zaczął studia na uczelni, którą przyszło mu kierować w ostatniej przedwojennej kadencji. Już w czasie studiów, które ukończył w 1913 roku, był asystentem-demonstratorem w Katedrze Fizjologii. W 1917 został powołany do armii austro-węgierskiej jako lekarz weterynarii. Walczył m.in. na froncie włoskim. W listopadzie roku 1918 pełnił służbę w I pułku artylerii ciężkiej wojska polskiego w Krakowie w stopniu porucznika.

W armii cesarza Austrii służył też Jan Olbrycht – kiedy w 1914 roku wybuchła I wojna światowa, miał 22 lata. Rotmistrz huzarów był dyrektorem szpitala koni na Węgrzech i na froncie włoskim. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości austriacka armię zamienił na polskie wojsko, w którym został awansowany do stopnia kapitana lekarza weterynarii rezerwy.

Tadeusz Konopiński, Wielkopolanin, w 1913 roku rozpoczął studia rolnicze na Uniwersytecie Wrocławskim, w niemieckim wtedy Breslau. Studiował zaledwie rok – w 1914 roku został wcielony do wojska jak wielu Polaków żyjących pod trzema zaborami, którym przyszło brać udział w bratobójczych walkach. Konopiński jednak pod koniec 1918 roku zbiegł z pruskiej armii w rodzinne strony i tam w grudniu dołączył do powstańców, walcząc w Powstaniu Wielkopolskim.

Zygmunt Golonka, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, który początkowo studiował polonistykę, ostatecznie wybierając jednak nauki przyrodnicze, po wybuchu wojny został jednym z towarzyszy Józefa Piłsudskiego – w legionach walczył o niepodległą Polskę, a urodzony w 1887 roku w Kazimierzy Wielkiej na Kielecczyźnie Stanisław Bac w grudniu 1914 r., w przerwie w walkach na froncie, zdał egzamin dyplomowy na Politechnice Lwowskiej. Tradycje walki o niepodległość właściwie miał we krwi – brat jego matki walczył w powstaniu 1863 roku. Miał 21 lat, kiedy 9 lipca 1908 r. wstąpił do ruchu Drużyn Bartoszowych i działał w nich aż do połączenia ich z Legionem Wschodnim tj. 31 lipca 1914 r. Był nawet członkiem Rady Naczelnej tej organizacji, w której pełnił funkcje kierownika sekcji organizacyjnej, komisarza chorągwi lwowskiej, zastępcy naczelnika głównego, a od 1 listopada 1912 r. naczelnika głównego. Legion Wschodni istniał do 21 września 1914 r. kiedy rozwiązano go, z części legionistów oraz ochotników ze Śląska Cieszyńskiego i Podhala utworzono 3 Pułk Piechoty, który stał się zalążkiem organizowanej II Brygady Legionów. Oficerem tego pułku był również kpt. Stanisław Bac. W ramach tej formacji uczestniczył w walkach na linii frontu nad Dunajcem.

Listopad 1918 roku dla nich wszystkich był początkiem nowej ery – po 123 latach Polska odzyskała niepodległość. Niektórzy dopiero wchodzili w dorosłość, inni mieli już jakiś dorobek, ale ich kariery naukowe przerwała wojna, która radykalnie zmieniła polityczne i geograficzne oblicze Europy. Dla wszystkich jednak nadchodzące 20-lecie okazało się czasem, w którym budowali naukę w wolnej Polsce. Kolejna próba przyszła w 1939 roku...

kbk