Zaplanować miasto wspólnie z UPWr

Dyplom BSC w dziedzinie rekultywacji gleby i BASc w biogeochemii, studia magisterskie z zakresu urbanistyki i inżynierii lądowej w TUHH w Hamburgu w ramach programu JEMES CiS-u i doświadczenia z pracy w Sydney – to kapitał Karoliny Gizeli Perét, Polki urodzonej w Kanadzie, która podczas międzynarodowych warsztatów przeprowadzonych niedawno na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu nie tylko prezentowała uczestnikom platformę Geodesign Hab, ale też wspólnie z nimi zastanawiała się nad tym, co dzisiaj znaczy miasto.

– Do tej pory planowanie miast było sferą aktywności urzędników. Oczywiście mówiło się o demokratyczności tego procesu, istnieją przecież plany zagospodarowania przestrzennego, ale aktywność tak zwanych ruchów miejskich spowodowała konieczności redefinicji tego, co rozumiemy pod pojęciem planowania miasta i planowania w mieście – mówi Karolina Gizela Perét i od razu dodaje: – Większość miast, poza niektórymi wielkimi i bardzo dobrze zorganizowanymi, ma problemy środowiskowe, przestrzenne, komunikacyjne. Rosną też oczekiwania mieszkańców, którzy chcą czystej wody, czystego powietrza, terenów zielonych, wygody. I to naturalny proces, bo przecież miasto to nie ulice i budynki, ale ludzie, którzy je tworzą i nadają mu charakter.

Miasto – najstarsze znane założenia urbanistyczne pochodzą z obszarów basenu Morza Egejskiego. Jednym z najstarszych miast na świecie jest Jerycho, położone w pobliżu rzeki Jordan, a w pierwszej połowie V wieku przed naszą erą Hippodamos z Miletu stworzył nowy układ urbanistyczny, uwzględniający warunki naturalne, perspektywiczny rozwój i funkcjonalność miasta. Według tych zasad obszar przyszłego miasta o wyznaczonych granicach dzielono głównymi arteriami wytyczonymi wzdłuż osi północ-południe i wschód-zachód na kwartały. W centralnie usytuowanej części umiejscowiony był ośrodek administracyjno-handlowy (agora) i kultowy (akropol), pozostałe kwartały zapełniała zabudowa mieszkalna. Główne i boczne ulice krzyżowały się pod kątem prostym, tworząc geometryczną regularną siatkę. System ten, opierający się na demokratycznej zasadzie równości, był podstawą greckiej urbanistyki aż do początków naszej ery, powrócono do niego także w czasach nowożytnych – większość nowo zakładanych miast w Ameryce Północnej od XVII do XX wieku także posiada regularną, hippodamejską siatkę ulic.  

– Rozwój miast miał szczególne znaczenie dla rozwoju ludzkości. Z historii uczymy się o włoskich miastach-republikach, znamy koncepcję przebudowy Paryża, możemy też dzisiaj – dzięki Google Maps – przyjrzeć się koncepcji urbanistycznej Barcelony, która będąc dużą, europejską metropolią, jednocześnie jest miastem na miarę pojedynczego człowieka. Jest to możliwe dzięki koncepcji małych centrów, łączących się w większe cząstki, aż do stworzenia całości – tłumaczy Karolina Gizela Perét, przyznając, że miasta ewoluują wraz z człowiekiem. I dzisiaj w tej ewolucji znalazł się czas na aktywny udział ich mieszkańców w kształtowaniu przestrzeni, w których żyją i pracują.

To dlatego współpracująca z dr. Hrishikeshem Ballalem, dyrektorem zarządzającym Geodesign Hub Pvt. Ltd, studentka zdecydowała się przeprowadzić we Wrocławiu warsztaty, w których uczestniczyli studenci Uniwersytetu Przyrodniczego, Politechniki Wrocławskiej, Aalborg University. Jednym z elementów warsztatów były ankiety przeprowadzone wśród uczestników.

miasta ewoluują wraz z człowiekiem. I dzisiaj w tej ewolucji znalazł się czas na aktywny udział ich mieszkańców w kształtowaniu przestrzeni, w których żyją i pracują.

– Jestem w trakcie ich analizowania, ale już mogę powiedzieć, że wynika z nich jedno: ważne jest dla nas środowisko, czystość wody i powietrza, zieleń. Co ciekawe, na przykład dla części osób pojęcie „zielona infrastruktura” było kompletnie nieznane, ale jednocześnie intuicyjnie doskonale wiedziały, co się za tym pojęciem kryje. Na warsztatach ludzie świetnie się porozumiewali i przyznam, że mieli fantastyczne pomysły. Na przykład, jak radzić sobie z powodzią, co akurat dla Wrocławia jest istotnym wyzwaniem. Jedna z grup wymyśliła, by drogi miały nawierzchnię przepuszczającą wodę, tak, by mogła ją wchłaniać ziemia, naturalny i najlepszy absorbent, jaki mamy – mówi studentka dr. Ballala.

Karolina Gizela Perét od dwóch lat studiuje w programie międzynarodowym, od trzech lat systematycznie przyjeżdża do Europy, we Wrocławiu mieszka jej brat z narzeczoną. Pracowała w urzędzie miasta w kanadyjskim Edmonton – była menedżerem drzew, czyli odpowiadała za bazę danych dotyczących wszystkich drzew w mieście.

– Tam każde drzewo ma swój numer indentyfikacyjny, jest odpowiedni program i aplikacje do monitorowania stanu zieleni. Bez tego systemu trudno byłoby zresztą panować nad milionem drzew w mieście – uśmiecha się Perét, która nie tylko zna Kanadę i Polskę, ale też mieszkała w Azji, a na uniwersytecie w Sydney realizowała czteromiesięczny program JEMES mobility, prowadzony wspólnie z Harvard University of New South Wales. – Wspólnie z Geodesign Hab realizowany był projekt planowania centrum Sydney. Byłam w tym projekcie studenckim koordynatorem i przyznam, że początkowo nie zdawałam sobie sprawy, że to będzie bardzo poważne przedsięwzięcie.

Pięcioro studentów pracowało pod okiem dr. Hrishikesh Ballala i Carla Steineca, który już w latach 90. ubiegłego stulecia pisał o znaczeniu planowania w rozwoju miast.

– Po zrealizowaniu tego projektu chciałam pojechać do Afryki, ale dr Ballal zasugerował, czy nie chciałabym pisać pracy magisterskiej w Polsce i na polskich przykładach, a konkretnie – Wrocławiu. Znam to miasto, dzięki bratu. Kiedy pierwszy raz tu przyjechałam, była zima i zastanawiałam się, gdzie ta zieleń, gdzie te drzewa, czemu to powietrze tak śmierdzi. A potem zobaczyłam Wrocław latem. I dzisiaj wiem,  że w mieście jest przestrzeń do zmian – mówi Karolina Gizela Perét. – W Sydney miałam okazję obserwować, że piętą Achillesa w zarządzaniu jest brak przepływu informacji pomiędzy poszczególnymi strukturami. Tam też przekonałam się, że ludzie chcą lepszego transportu publicznego, więcej zieleni i czystszego środowiska. We Wrocławiu jest dokładnie tak samo. A to oznacza, że po zdefiniowaniu problemów kolejnym krokiem powinna być strategia ich rozwiązania. Miasto to skomplikowany organizm, funkcjonujący na wielu poziomach i nie dziwię się, że idą za tym rozmaite problemy. To naturalne. Większość miast ma na przykład tendencję do usuwania już istniejącej zieleni i budowania jej od nowa, ale coraz częściej zaczynamy rozumieć, że to jest błąd. Miasto, choć jest to przestrzeń zorganizowana, jest częścią natury – tutaj też pada śnieg, deszcz, płynie rzeka, jesteśmy i my. Warsztaty pokazały, że rzeczywiście traktujemy miasto jako coś swojego i chcemy uczestniczyć w poprawianiu go, by było lepsze.

Wrocławskie warsztaty, podczas których przygotowano kilka alternatywnych wariantów rozwoju centrum miasta w czterech różnych kontekstach, reprezentujących osobno punkt widzenia planistów i osób decyzyjnych w tym zakresie oraz mieszkańców i turystów, opisano też na łamach internetowego magazynu citiesdigest.com. W artykule nie tylko opisano narzędzie używane podczas zajęć, ale też przedstawiono Wrocław, ważne i dla środowiska, i dla zarządzania w ostatnich dziesięcioleciach wydarzenie jakim była powódź 1997 roku wraz z hydrologicznym kontekstem ważnym dla miasta oraz problemy, jakimi zajmowali się uczestnicy warsztatów.

Cały artykuł można przeczytać tutaj

kbk