Z UPWr do TopMinds

• Aleksandra Zimmer: – Chcę się przygotować na czas "po doktoracie"
• Marta Klemens: – Chcę się nauczyć publicznych wystąpień
• Zuzanna Czekaj: – Szukam metody na work-life balance

W tegorocznej edycji programu mentoringowego TopMinds znalazły się dwie doktorantki i studentka ostatniego roku weterynarii UPWr. Wszystkie trzy liczą na to, że praca z mentorkami pozwoli im znaleźć odpowiedzi na wyzwania, z jakimi się mierzą.

Doktorat to dopiero początek

Aleksandra Zimmer jest na trzecim roku Szkoły Doktorskiej, pracę realizuje pod kierunkiem prof. Krzysztofa Lecha, a jej promotorem pomocniczym jest dr Klaudia Mastalerz. Tematem jej doktoratu jest wpływ wstępnej obróbki surowca i roztworu na właściwości fizykochemiczne oraz kinetykę odwadniania osmotycznego i suszenia czosnku.

– W pracy magisterskiej zajmowałam się projektowaniem żywności funkcjonalnej do zadań ekstremalnych. Takie wydarzenie to np. katastrofa górnicza, a więc sytuacja, w której górnicy pod ziemią czekają na pomoc. Bez dostępu do pożywienia. A posiadając żywność funkcjonalną mogliby przetrwać dłuższy czas, aż nadejdą ratownicy. To jest też żywność dla kosmonautów, alpinistów, himalaistów czy grotołazów i speleologów, a więc ludzi eksplorujących obszary, gdzie mogą czekać na nich różne zagrożenia i może to być związane z brakiem dostępu do żywności – mówi Aleksandra, która czosnkiem zajęła się ze względu na bogactwo jego oddziaływania prozdrowotnego i problemy, które specjaliści nazywają sensoryką.

– Mówiąc wprost, często obawiamy się go jeść ze względu na zapach, jaki pozostawia po zjedzeniu. To dla wielu ludzi jest przeszkoda, nie jemy więc dania z czosnkiem przed wyjściem na imprezę czy do kina. I jednym z moich celów jest przygotowanie czosnku w taki sposób, by jego bioaktywność dalej była wysoka, ale by można go było zjeść przed wyjściem na jakieś spotkanie bez jakichkolwiek obaw, że zostaniemy później źle odebrani – tłumaczy Aleksandra, która do programu TopMinds dostała się już w 2022 roku, ale w kwietniu, w połowie trwania zeszłorocznej edycji, trafiła do szpitala psychiatrycznego ze względu na bardzo pogłębiającą się depresję.

Jak mówi doktorantka SD, żeby być fair wobec innych uczestników, którzy przeszli całą edycję w roku 2022, organizatorzy uznali, że najlepiej będzie, jeśli Ola weźmie udział w edycji tegorocznej.

– Ta sytuacja jest ważna z wielu aspektów. Po pierwsze, uważam, że należy głośno mówić o depresji, bo to naprawdę trudny temat, a często strach czy wstyd, który sama odczuwałam przed zgłoszeniem się po fachową pomoc, tylko pogłębia problemy. A po drugie, żaden doktorat nie jest ważniejszy od zdrowia psychicznego – podkreśla Aleksandra Zimmer, dla której obecnie ważne jest znalezienie swojej drogi na etap „po doktoracie”, bo jak podkreśla, trzeba pamiętać, że życie po doktoracie dalej będzie istnieć.

– Wraz z jego obronieniem życie się nie kończy, ale zaczyna się nowy etap i warto byłoby poszukać drogi, która będzie najlepsza przy posiadanych umiejętnościach i barierach. Moją mentorką jest prof. Izabela Sitkiewicz z SGGW, która zajmuje się badaniami nad wirulencją bakterii chorobotwórczych. To obszar odległy od tego, czym ja się zajmuję, ale w mentoringu nie chodzi o to, żeby zajmować się tym samym, ale żeby czerpać od siebie wzajemnie z innych doświadczeń – dodaje Ola.

Prof. Izabela Sitkiewicz doktorat z biochemii uzyskała w Instytucie Biochemii i Biofizyki PAN, a habilitację i profesurę na Wydziale Biologii Uniwersytetu Warszawskiego. Po uzyskaniu stopnia doktora spędziła 6 lat na stażu podoktorskim w USA. Po powrocie do Polski w 2008 roku pracowała w Narodowym Instytucie Leków, gdzie kierowała Zakładem Biotechnologii Leków i Bioinformatyki. W latach 2020-2021 była Dyrektorem Centrum Diagnostyki Populacyjnej Łukasiewicz-PORT Obecnie pracuje w Centrum Medycyny Translacyjnej SGGW. Jest stypendystką Fulbrighta, a od 1997 roku współpracuje z szeregiem laboratoriów w USA i Europie, takimi jak np. RML/NIAID/NIH czy The Methodist Research Institute, Houston, TX. W trakcie pracy zawodowej była kierownikiem, wykonawcą i współwykonawcą 8 grantów.

Sposób na stres i kontakty

Marta Klemens pracę nad swoim doktoratem w Szkole Doktorskiej rozpoczęła w październiku – w Katedrze Chemii Żywności i Biokatalizy. Pod kierunkiem prof. Antoniego Szumnego zajmuje się suszeniem jako metodą kształtowania jakości surowca zielarskiego. Jej promotorem pomocniczym jest dr Jacek Łyczko, a w zespole, do którego trafiła jest jeszcze Natalia Pachura, która niedawno dostała grant badawczy w konkursie Preludium 21.

– Jest moją starszą koleżanką, wspierająca dobrą radą w chwilach niepewności – uśmiecha się Marta i dodaje, że pracę magisterską również realizowała pod kierunkiem prof. Szumnego, stąd wybranie go jako promotora doktoratu.

Do programu TopMinds Marta zgłosiła się w październiku, czyli w pierwszym miesiącu pracy nad doktoratem. Jak dzisiaj przyznaje, czuła się wtedy trochę niepewnie, zagubiona, ale dostała wsparcie zespołu, do którego trafiła i który od początku zachęca ją do działania, nawiązywania nowych kontaktów, podejmowania nowych wyzwań czy nawet szerokiej dyskusji na temat nowych pomysłów.

– I stąd właśnie zgłoszenie się do TopMinds. Mam nadzieję, że ten program pozwoli mi poszerzyć horyzonty i rozwinąć się na wielu płaszczyznach. Każdy w zespole wnosi swoje kontakty, prace, kreatywność. Ja na początku drogi badawczej na razie zbieram od innych, a chciałabym coś dawać. I dlatego chciałabym, żeby ten program był krokiem, który pozwoli mi coś dołożyć do mojego zespołu coś od siebie – przyznaje Marta Klemens, która nie kryje, że chciałaby dzięki TopMinds poznać innych młodych naukowców i nowe środowiska. Liczy też na to, że program pozwoli jej rozwinąć potencjał różnorodności, a mentoring zewnętrzny pomoże dostrzec plusy i minusy różnych pomysłów.

– W aplikacji trzeba było napisać, co jest naszym największym problemem. Moją piętą achillesową są wystąpienia publiczne. Ciężko mi opanować stres i przedstawić to, co przygotowałam na takim poziomie, jakbym chciała. I mam nadzieję, że podczas spotkań i warsztatów uda mi się ten stres opanować, rozbroić i oswoić z sytuacjami prezentacji przed nieznanym mi gronem ludzi – mówi Marta, której mentorką jest prof. Marta Górna z Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie prowadzi Grupę Biologii Strukturalnej na Wydziale Chemii i CNBCh. Prof. Górna w 2006 roku ukończyła biotechnologię łącząc ją z chemią teoretyczną podczas studiów MISMaP na UW. Doktorat z biochemii ukończyła w 2010 r. na Uniwersytecie w Cambridge, a potem 5-letni postdoc w Centrum Medycyny Molekularnej w Wiedniu. W latach 2018 – 2021 pracowała w WPD Pharmaceuticals nad lekami na glejaka i była w zarządzie Marie Curie Alumni Association. To także laureatką Fulbright STEM Impact Award, EMBO Installation Grant i stypendiów: habilitanckiego L’Oreal UNESCO Dla Kobiet i Nauki, MNiSW dla młodych wybitnych naukowców, europejskiego MSCA Individual Fellowship. Jej zespół zajmuje się badaniem funkcji i struktury białek, np. wiążących wirusowe RNA. Wykorzystuje krystalografię i rewolucyjną metodę kriomikroskopii elektronowej. I może się pochwalić dwoma zgłoszeniami patentowymi na ich aplikacyjne projekty: rozwijają zupełnie nowy rodzaj antybiotyków oraz metody ulepszające sekwencjonowanie i diagnostykę RNA patogenów.

Znaleźć równowagę

Zuzanna Czekaj to studentka piątego roku weterynarii. We wrześniu 2022 roku została przewodniczącą międzynarodowego Komitetu do Spraw Edukacji Weterynaryjnej IVSA Standing Committee on Veterinary Education. Jest też przewodniczącą Samorządu Wydziałowego, działa w lokalnej filii IVSA Wrocław i zasiada w zarządzie kilku kół naukowych. Podczas inauguracji roku akademickiego 2022/2023 została nagrodzona statuetką „Sapere Aude”. I nie kryje, że do udziału w programie TopMinds zachęcali ją znajomi z Wydziału Medycyny Weterynaryjnej UPWr, którzy w nim uczestniczyli i bardzo go zachwalali.

– Chciałam spróbować w nim swoich sił, szczególnie, że bardzo lubię wyzwania, spotkania, generalnie szeroko działam networkingowo. A ponieważ zbliża się koniec moich studiów i na tapecie jest doktorat, to szukałam kogoś z zewnątrz, kto mógłby mi pomóc podjąć decyzję dotyczącą doktoratu właśnie. To ważne, żeby wiedzieć, na co powinnam zwrócić uwagę rozważając doktorat w Szkole Doktorskiej, ale też zastanowić się nad innymi wyborami i możliwościami – mówi Zuzanna i dodaje, że obok decyzji o doktoracie powodem zgłoszenia się do TopMinds była (i jest) chęć nauczenia się work-life balance. Stąd też wybór mentorki, czyli prof. Urszuli Marcinkowskiej-Trimboli, która w swojej prezentacji podkreśliła znaczenie odpowiednich proporcji pomiędzy pracą a życiem prywatnym i umiejętność łączenia tych dwóch sfer.

– Mogę się podzielić różnymi doświadczeniami związanymi z szeroko pojętą pracą i działaniami z wieloma osobami, ale wydaje mi się, że przy dużym zaangażowaniu w różne projekty ważna jest też umiejętność odpoczywania – uśmiecha się Zuzanna.

Prof. Urszula Marcinkowska-Trimboli związana jest z Colegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tytuł doktora biologii ewolucyjnej obroniła na uniwersytecie w Turku w Finlandii, ale staż podoktorski odbyła w Instytucie Zdrowia Publicznego UJ CM. Rok 2019 spędziła na Uniwersytecie Yale, a od 2020 r. realizuje badania dotyczące zdrowia reprodukcyjnego i preferencji seksualnych. Jej najważniejszym osiągnięciem jest uzyskanie stopnia profesora uniwersyteckiego w pięć lat po ukończeniu doktoratu (tym ważniejszym, że w tym samym okresie została mamą dwójki dzieci). Była wykładowcą wizytującym na Uniwersytecie w Liverpoolu, w Helsinkach, Strathclyde w Glasgow, oraz Uniwersytecie Karola w Pradze.

– Moja mentorka jak widać nie specjalizuje się w medycynie weterynaryjnej, ale ja bardzo wierzę w interdyscyplinarność w nauce, więc zdobywanie kontaktów w innych dziedzinach jest dla mnie bardzo ważne. A wybrałam ją nie tylko ze względu na work-life balance, ale też dlatego, że choć jest bardzo młodą osobą, ma już bardzo duże osiągnięcia – podkreśla Zuzanna Czekaj.

kbk