Magnificencje, Ekscelencje,
Wielce szanowne Panie, dostojni Panowie,
Drodzy Przyjaciele,
minęły trzy lata od rozpoczęcia naszej kadencji i podjęcia misji kierowania Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu. Na początku kadencji naszym ambitnym założeniem, a nawet trudno wyobrażalnym, był program dla Dolnego Śląska „Zielonej Doliny Żywności dla Zdrowia” jako czynnik wprowadzający nas do uniwersytetu trzeciej generacji (3G). Szczęście nam sprzyjało. Jak się okazało nasz uniwersytet w 2018 roku w rankingu „Perspektyw” przesunął się aż o 12 miejsc do przodu na 22. pozycję, co dało nam w Polsce najwyższą pozycję wśród uniwersytetów rolniczych i przyrodniczych. W obszarze nauk z zakresu medycyny weterynaryjnej, biotechnologii i nauk o żywności mamy najwyższą pozycję w krajowym rankingu i liczącą się w rankingu Szanghajskim. W sierpniu tego roku nasz uniwersytet jako lider programu „Zielona Dolina” otrzymał wspaniałą wiadomość, iż program ten został wpisany jako jedyny dolnośląski program do rządowej strategii rozwoju kraju, co będzie skutkowało szerokim wsparciem w postaci projektów rządowych. Chciałbym w tym miejscu także serdecznie podziękować Panu Dr Wojciechowi Myśleckiemu za bardzo mocne wspieranie tego programu.
W tej sytuacji dzisiaj mówimy, że już nie tylko jesteśmy uniwersytetem 3G, ale że dążymy jeszcze wyżej – do poziomu uniwersytetu innowacyjnego 4.0, a więc do czołówki uniwersytetów europejskich. Oczywiście to będzie wymagało trochę czasu, ale jest to nasz główny cel, który wymaga znacznie większego przyspieszenia w obszarze realizowanych aktywności. Doskonale składa się, że mamy szansę wejścia do grupy elitarnych uczelni w Polsce jako przyszły uniwersytet badawczy. W tej sprawie złożyliśmy projekt „BioSciUniversity” włączając w realizację dwa kluczowe działania, w tym powołano Wiodące Zespoły Badawcze (WZB) oraz opracowano założenia, regulaminy i program Interdyscyplinarnej Międzynarodowej Szkoły Doktorskiej. Nie wolno nam tej szansy zmarnować. Dlatego dokonujemy istotnych zmian w systemie zarządczym uczelni, na co pozwoliła nam nowa ustawa. Kontynuując ten proces musimy niezłomnie kreować nową wizje uczelni poprzez dalsze zmiany nie tylko w systemie badawczo-naukowym, ale przede wszystkim w systemie edukacyjnym.
Szanowni Państwo,
w tym momencie muszę zwrócić państwa uwagę na zachodzące zmiany w globalnym świecie naukowo-edukacyjnym, w systemach zarządczych na uniwersytetach, w nowoczesnej wizji uniwersytetu.
Kilka dni temu uczestniczyłem w Oxfordzie w debacie dotyczącej Uniwersytetu Przyszłości. Przygotowując się wcześniej do tej debaty interesowałem się zmianami i postępem w światowym szkolnictwie wyższym.
Oto kilka refleksji: jedna z pań profesor z Uniwersytetu w Colorado poddała krytyce sens istnienia wydziałów jako instytucji kreatywnych. Takie stwierdzenie do niedawna brzmiałoby jak herezja. Jak się okazuje ostatnie dwie dekady w istotny sposób zmieniają oblicze uniwersytetu, na co ma wpływ silnie rozwijająca się gospodarka, innowacyjne technologie, zmiany społeczne i globalizacja.
Wielu akademików twierdzi, że przyszłość uniwersytetu może być podobna do jego początków, tj.: zdecentralizowana nauka, elastyczne programy nauczania oparte na wynikach badań, a nie na ustalonych administracyjnie godzinach kredytowych, powodujących w naszym przypadku niszczące nadgodziny.
Wielu znawców i ekspertów uniwersyteckich twierdzi, że uniwersytety, które dostosują się do zachodzących zmian przetrwają, pozostałe będą miały trudności.
Wielu znawców systemów uniwersyteckich twierdzi jednoznacznie, że wydziały jako ciała kolegialne utrudniają rozwój interdyscyplinarny i tworzą bariery rozwoju i konkurencyjności zewnętrznej. Wprawdzie wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do struktur wydziałowych ze względu na poczucie tożsamości, to jednak ze względów na gospodarkę finansową oraz strategię uczelni rady wydziałów często okazywały partykularyzm, co było czynnikiem hamującym rozwój i konkurencyjność uczelni. Daleko idące zmiany w systemach zarządczych wprowadzono na wielu uniwersytetach w USA. Wprowadzono elastyczne struktury, gdzie naukowcy mogą się przemieszczać pomiędzy ośrodkami interdyscyplinarnymi, a studenci mogą wybierać moduły interesujących ich przedmiotów. We wszystkich przypadkach coraz większy nacisk kładzie się na zintegrowaną internacjonalną współpracę i rozwój innowacji, w tym szczególnie w obszarze edukacji.
Minęło 30 lat od podpisania w Bolonii Karty Uniwersytetów, która wskazuje UNIWERSYTET JEST AUTONOMICZNĄ INSTYTUCJĄ, która pełni istotną funkcję w rozwoju społeczeństwa i w postępie cywilizacyjnym.
Misją uniwersytetu jest tworzenie wiedzy, jej doskonalenie, a następnie przekazywanie w procesie edukacyjnym oraz promowanie kultury i tradycji, ze szczególnym poszanowaniem człowieka i jego godności w absolutnym przeciwstawianiu się nienawiści, która tak często u nas gości.
Musimy zdawać sobie sprawę, że świat zmienia się bardzo szybko i żyjemy w czasach ekstremalnych (klimat, energia, populacja itp.). Skutkiem tego są kryzysy gospodarcze, finansowe, polityczne, społeczne itp. Kiedy świat się zmienia, my zmieniamy się wraz z nim.
Gregg Braden opisał ten problem jako „kryzys myślenia”, który prowadzi do punktu zwrotnego. Punkt zwrotny występuje u szczytu tych zmian i skrajności, prowadząc do daleko idących przemian, często korzystnych (np. przełomowe odkrycia) lub częściej destrukcyjnych (katastrofy, wojny).
Ograniczenie kryzysu myślenia wiąże się z połączeniem dwóch ważnych elementów: świadomości i wiedzy. Dlatego uniwersytety powinny odgrywać kluczową rolę w tym procesie, przygotowując studentów i absolwentów do punktu zwrotnego. Punkty zwrotne w naszej egzystencji wymagają współpracy, a nie konkurencji. Konkurencja w tym przypadku jest destrukcyjna. Podkreślam wagę kooperacji jako najważniejszej. Bardzo ważną jest idea uniwersytetu 3G, który jest zorientowany na współpracę z gospodarką regionu i lokalnym biznesem, a także w szerszym aspekcie kooperacyjnym.
Nasz uniwersytet jest liderem we współpracy z samorządem regionalnym Dolnego Śląska i od ponad 3 lat i realizuje politykę Uniwersytetu 3G poprzez wdrożenie programu gospodarczego o nazwie „Dolny Śląsk. Zielona Dolina Żywności dla Zdrowia”. W tym miejscu chcę podziękować Panu Marszałkowi Cezaremu Przybylskiemu za współpracę i Pani dr Ewie Mańkowskiej za wsparcie w pierwszej fazie tworzenia programu.
W wysokiej konkurencji w dziedzinie nauki, edukacji i innowacji uniwersytety będą angażować się w „czwartą rewolucję przemysłową” (4.0), ogłoszoną w 2011 r. na targach w Hanowerze. Jest to nowe wyzwanie, z którym musimy się zmierzyć w najbliższej przyszłości.
W tym kontekście należy zadać pytania, czy model zarządzania uniwersytetami ma być podobny do zarządzania przedsiębiorstwami, korporacjami? Czy też pozostać jako tradycyjna uczelnia Humboldtowska? Uwzględniając współczesny świat globalny i zewnętrzną konkurencyjność najbardziej właściwym wydaje się być uniwersytet, który łączy obie ww. funkcje, tj.: zarządzanie typu korporacyjnego z zachowaniem wielowiekowej tradycji uniwersyteckiej, celebrowanej zwłaszcza w czasie świąt akademickich oraz zachowaniem kultury akademickiej.
Obecny model szkolnictwa wyższego będzie podążał w kierunku potrzeb studentów i będzie przez nich coraz bardziej kształtowany, co wynika z powszechnego dostępu do informacji i wiedzy w skali globalnej. Dlatego uwzględniając światowe trendy należy zwrócić uwagę na wprowadzanie nowoczesnego systemu edukacyjnego z uwzględnieniem innowacji oraz współpracy lokalnej i międzynarodowej.
Według raportu British Council z 2017 roku oraz naszych obserwacji przyszli absolwenci powinni posiadać umiejętności adaptacyjne, kreatywne myślenie, umiejętność współpracy zespołowej, kompetencje wielokulturowe. Ten adaptacyjny i elastyczny profil przyszłych absolwentów jest szczególnie ważny, ponieważ według amerykańskiego Departamentu Pracy aż 65% przyszłych zawodów, które pojawią się w najbliższych 15 latach, nie zostało jeszcze „wymyślonych”.
Szanowni Państwo,
osiągnięcie sukcesu w dobrych relacjach z otoczeniem akademickim, administracyjnym i biznesowym musi wynikać z określonej filozofii i szacunku do człowieka. Godnym jest oddanie szacunku wartości najwyższej, w tym uszanowanie dla CZŁOWIEKA. Strategia naszej uczelni, a przede wszystkim Program „Zielonej Doliny” na pierwszym miejscu uwzględniają potencjał ludzki i wartość każdej osoby. Uważam, że szczególnie ważną sprawą są dyskusje w różnych kręgach, m.in. cenię sobie spotkania z samorządem studenckim, podziwiając ich zaangażowanie w życie uczelni. Chciałbym zintensyfikować spotkania z doktorantami, gdyż nowa Szkoła Doktorska staje się kluczowym elementem przyspieszenia rozwoju naukowego uczelni, a także interdyscyplinarności i internacjonalizacji.
Bardzo mi zależy, aby ludzie pracujący i uczący się w tej uczelni mieli poczucie bezpieczeństwa, szacunku i zrozumienia. Budujemy system nie tylko na tę kadencję, ale na dalsze lata funkcjonowania tej uczelni, a być może w przyszłości jej istnienia w formie federacji z innymi przyjaznymi uczelniami, aby osiągać sukcesy wynikające z integracji, a także z ww. interdyscyplinarności. Musimy zdawać sobie sprawę, że pokonywanie trudności w rozwiązywaniu problemów wymaga określonego zaangażowania i określonego nakładu woli i dobrych intencji ze strony wszystkich pracowników, a nie tylko władz uczelni. Jest to nasza uczelnia i wspólnie realizujemy cele, które przynoszą nam dumę.
Zatem musimy być zdecydowani i odważni. Zawsze powtarzam słowa mego ulubionego autora książek Davida Hawkinsa: „Odważnym sprzyja los, a ci co się boją w życiu mają pecha”. Dlatego musimy być odważni w podejmowaniu ryzyka, co będzie skutkować sukcesem. Bardzo liczę na dalszą dobrą współpracę rektorów uczelni Wrocławia oraz na uruchomienie potencjału przedsiębiorców naszego regionu, na współpracę z administracją samorządową i wsparcie administracji rządowej. Powinniśmy, a nawet musimy budować solidne fundamenty współpracy regionalnej i szeroko pojętej współpracy akademickiej między uczelniami, tworząc solidny ekosystem o docelowym znaczeniu globalnym. Zapraszam panów rektorów, administrację i biznes do wspólnych przedsięwzięć.
O osiągnięciach naszej uczelni, a zwłaszcza w pionach poszczególnych rektorów i kanclerza będę szczegółowo mówił za ponad miesiąc, podczas uczelnianego Święta Nauki. Dziś chciałbym zwrócić uwagę jedynie na kluczowe kwestie.
W wyniku realizacji wdrażania ustawy 2.0 stworzyliśmy nowy statut oraz regulamin organizacyjny uczelni, regulamin pracy, w toku tworzenia są inne regulaminy i dokumenty niezbędne w systemie zarządczym. W ten proces były i są zaangażowane wszystkie siły i jednostki uczelni. Myślę, że wspólnie stworzyliśmy nowe i ważne dzieło dla przyszłości uczelni. Przez ponad 9 miesięcy pracowały komisje i podkomisje rektorskie i senackie, związki zawodowe i społeczność studencka oraz doktorancka. Były długie dyskusje, a nawet spory. W rezultacie okazaliśmy mądrość i powstało ważne dzieło, tj. podstawowe i ustawowe dokumenty dla przyszłości uczelni. Jako istotne dla dalszego rozwoju uczelni zostały utworzone organy, w tym: Rada Uczelni, rektor, senat oraz siedem rad dyscyplin.
Została zmieniona struktura organizacyjna uczelni podporządkowana w całości rektorowi z podziałem na piony prorektorów i kanclerza. Zmieniła się funkcja wydziałów i dziekanów. Zatem wydziały pełnią funkcje zarządzania wiedzą i organizują system edukacyjny. Na czele wydziału stoi dziekan, który odpowiada nie tylko za jakość kształcenia studentów, ale także za jakość naszego absolwenta. Jest to zatem nowa rola dziekana, do której musimy się wszyscy przygotować i przyzwyczajać. Jednostki uczelniane (instytuty, katedry, centra itp.) są podporządkowane na podstawie pełnomocnictwa prorektorowi ds. rozwoju i organizacji uczelni. Politykę finansową prowadzi rektor we współpracy z kwestorem.
Generalnie system zarządczy uczelni opiera się na sześciu pionach, w tym pion rektora skupiający wszystkie kluczowe jednostki, m.in. kwestura, kadry i płace, systemy informatyczne, bezpieczeństwo itd.; II. pion prorektora ds. organizacji i rozwoju uczelni (jednocześnie pierwszego zastępcy rektora), odpowiadający za strategię uczelni, organizację i strukturę uczelni oraz funkcjonowanie poszczególnych jednostek organizacyjnych; III. pion prorektora ds. nauki i współpracy z zagranicą, odpowiedzialny za politykę naukową uczelni, współpracujący z radami dyscyplin oraz odpowiadający za internacjonalizację uczelni; IV. pion prorektora ds. studenckich i edukacji, któremu podlegają wydziały i dziekani. Dzisiaj stawiamy bardzo mocno na daleko idące zmiany w procesie dydaktycznym na uczelni i w budowaniu innowacyjnego systemu edukacyjnego; V. pion prorektora ds. innowacji i współpracy z gospodarką staje się kluczowym czynnikiem wiążącym uczelnię z gospodarką, tym samym realizując politykę uczelni 3G, zmierzającej do uniwersytetu 4.0. VI. pion kanclerza odgrywa kluczową rolę w systemie zarządzania infrastrukturą uczelni i jest odpowiedzialny za utrzymanie bieżących funkcji i ruchu uczelni.
Uczelnia jest w ciągłej aktywności inwestycyjnej. Jedną z największych inwestycji współfinansowanej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego jest Centrum Innowacyjnych Technologii (CIT) na kwotę powyżej 100 mln zł. Tym przedsięwzięciem kieruje pion prorektora ds. organizacji i rozwoju uczelni we współpracy z pionem kanclerza. W tym miejscu chcę złożyć podziękowania panu marszałkowi i administracji urzędu marszałkowskiego za współpracę i wsparcie finansowe na poziomie 70 mln zł.
Wdrażając nową ustawę bardzo mocny nacisk położyliśmy na uporządkowanie i rozwój programu naukowo-badawczego naszej uczelni, zwłaszcza w formowaniu nowych dyscyplin i szkoły doktorskiej, to było główne zadanie pionu prorektora ds. nauki i współpracy z zagranicą. Od 1 maja 2019 roku UPWr posiada pełne uprawnienia akademickie w siedmiu dyscyplinach z trzech dziedzin: (1) dziedzina nauk rolniczych, (2) dziedzina nauk ścisłych i przyrodniczych, (3) dziedzina nauk inżynieryjno-technicznych. Taki układ – siedem dyscyplin w trzech dziedzinach – pozwala zachować w UPWr status uniwersytetu. Nie oznacza to jednak, że na UPWr nie będą prowadzone badania w innych dyscyplinach. Na czele siedmiu dyscyplin ewaluowanych stają rady dyscyplin. Wspierającym czynnikiem w dyscyplinach są ww. Wiodące Zespoły Badawcze (WZB).
W pionie prorektora ds. studenckich i edukacji, prowadzone są intensywne działania na rzecz restrukturyzacji systemu edukacyjnego w kierunku obniżenia godzin nadliczbowych oraz w kierunku wprowadzania nowych przedmiotów uatrakcyjniających dydaktykę, służących przyszłym absolwentom. Wprowadziliśmy obligatoryjnie na wszystkich kierunkach przedmioty: przedsiębiorczość i innowacje.
W roku akademickim 2018/2019 w zakresie współpracy z gospodarką uczelnia umacniała swoją pozycję jako ośrodka otoczenia biznesu i ważnego partnera biznesowego przede wszystkim w obszarze przetwórstwa żywności i badań środowiskowych.
Zgłoszono 112 wynalazków do opatentowania i 7 wzorów użytkowych i uzyskano 35 patentów na wynalazki z poprzednich zgłoszeń. Dlatego od lat nasza uczelnia jest w ścisłej czołówce w kraju pod względem patentowania.
Chciałbym wyrazić swoją radość szczycąc się osiągnięciami naszych studentów, w tym:
Dużą radością kierownictwa uczelni są przychody finansowe i tu możemy się poszczycić tym, iż uczelnia pozyskała w bieżącym roku akademickim projekty na realizację badań w ramach H2020, NCN, NCBR, NAVA, Erasmus + na łączną kwotę blisko 70 mln zł. W 2018 r. przychód z tytułu zawartych umów badawczych w tym umów w projektach „Bon na innowacje” i „Szybka ścieżka” z partnerami biznesowymi wyniósł ponad 10 mln zł /83 umowy.
Wydatki na inwestycje w bieżącym roku przekroczyły 33 mln zł i planuje się do 2023 r. dalsze wydatki na poziomie 180 mln zł, co związane jest z rozpoczętymi przetargami.
Dlatego jeszcze raz powtórzę, że kluczowym ogniwem w osiągnięciu tego sukcesu jest człowiek, każdy z nas tu wewnątrz uczelni, a także człowiek z zewnątrz, tj. nasi przyjaciele z innych uczelni – rektorzy, nasi przyjaciele z instytucji administracyjnych – w tym rządowych i samorządowych. To my: ludzie dobrej woli tworzymy środowisko sukcesu.
Bardzo liczę na zaangażowanie w rytm rozwoju uczelni studentów, doktorantów i młodej kadry nauki. Wierzę, że kadra adiunktów będzie szybko podnosić swoje kwalifikacje naukowe, a kadra profesorska będzie rozsławiać naszą uczelnię. W ten sposób będziemy wspólnie dążyć do sukcesu naszego uniwersytetu.
Kończąc dzisiejsze wystąpienie rozpoczynające nowy rok akademicki chciałbym podzielić się mądrością wielkich myślicieli i spróbować utożsamić się z tym.
Logan Pearsall Smith powiada: „W życiu trzeba się starać o dwie rzeczy: po pierwsze, aby zdobyć to, czego pragniemy, a po drugie, żeby potem umieć się tym cieszyć. Tylko najmądrzejszym udaje się to ostatnie”. Chciałbym, abyśmy kończąc tę kadencję, cieszyli się z tego, co robimy dla naszej uczelni.
I jeszcze jedna sentencja (Rabindranath Tagore): „Nie przystawaj dla zbierania kwiatów, by je zachować, ale idź naprzód, a kwiaty będą ciągle kwitnąć na twojej drodze”. Zatem niech zawsze kwitną kwiaty na naszej drodze. Tego życzę pracownikom mojej uczelni i wszystkim Państwu, naszym przyjaciołom i uczestnikom naszej uroczystości.
Rok akademicki 2019/2020 uważam za rozpoczęty:
„QUOD FELIX, FAUSTUS FOTUNATUMQUE SIT”.
