Ekscelencje,
Magnificencje,
Dostojni Goście!
Z ogromną radością witam wszystkich Państwa na otwartym posiedzeniu Kolegium Rektorów Uczelni Wrocławia i Opola.
15 listopada to w historii wrocławskiej nauki dzień szczególny. W 1702 roku powstała Akademia Leopoldyńska. W roku 1945 polska nauka odrodziła się we Wrocławiu po wojnie. Właśnie piętnasty listopada w roku 2017 to czas idealny, aby postawić pytanie o miejsce, w którym nasza nauka znajduje się obecnie.
Z jednej strony jesteśmy w momencie niezwykłego rozwoju. Świat przestał mieć dla naukowców ograniczenia przestrzenne. Język nauki nie zna granic. Polska przestaje być na naukowej mapie świata białą plamą. Nasze uczelnie nawiązują współpracę z zagranicznymi ośrodkami, prowadzimy wspólne badania, aktywnie przyczyniamy się do rozwoju światowej nauki.
Możemy narzekać na różnice w przeznaczanych na te działania środkach finansowych, ale będąc uczciwym trzeba powiedzieć, że nigdy do tej pory nie mieliśmy w Polsce dostępu do większych pieniędzy niż obecnie. Trzeba tylko umieć po nie sięgnąć i można wykorzystywać do zmiany otaczającego nas świata.
I nasze uczelnie to robią. Odpowiadają na zapotrzebowanie zewnętrzne, reagują na zmieniającą się wokół nas rzeczywistość, dostosowując się do niej i wdrażając zmiany w swoim funkcjonowaniu.
Przytoczę tylko kilka przykładów z naszego lokalnego podwórka.
Uniwersytet Przyrodniczy wspólnie z Dolnośląski Urzędem Marszałkowskim przybliżają nas do Zielonej Doliny. To innowacyjny projekt kooperacji naukowo-biznesowej. Jego celem jest transfer wiedzy i technologii na rzecz rozwoju gospodarki w regionie w zakresie środowiska naturalnego, rolnictwa i agrobiznesu, żywności nowej generacji – prozdrowotnej oraz poprawy jakości życia mieszkańców.
Prof. Marek Samoć z Politechniki Wrocławskiej został doceniony Polskim Noblem za odkrycie niezwykłych właściwości optycznych nanomateriałów. Mogą one być wykorzystane np. w przekształcaniu sygnałów optycznych, w obrazowaniu biologicznym czy też w konwersji energii.
Politechnika Wrocławska znalazła się w ścisłej czołówce szkół wyższych pod względem liczby patentów najnowszego raportu Urzędu Patentowego RP. W 2016 r. uczelnia zgłosiła 105 nowych wynalazków i wzorów użytkowych oraz uzyskała 194 patenty.
Prof. Bogusław Pawłowski, z Uniwersytetu Wrocławskiego został laureatem Nagrody Głównej Konkursu „Popularyzator Nauki 2016”. Organizatorami prestiżowego konkursu są serwis PAP – Nauka w Polsce oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Doceniają w nim osoby lub instytucje, które „pomagają innym lepiej zrozumieć świat i potrafią zainteresować osiągnięciami naukowymi”.
Swoje projekty w życie wspólnie z biznesem wprowadza Akademia Sztuk Pięknych. Wymienię choćby projekt katamaranu pasażerskiego na wody śródlądowe, który został zaprojektowany w ramach programu „Mozart” w kooperacji z firmą Navicentrum przez doktora Wojciecha Wesołka czy projekt „Emys” – robotyczną głowę służącą do nauki języków obcych dla dzieci. Spółka spin-off „FLASH Robotics”, realizująca projekt, ściśle współpracuje z Krzysztofem Kubaskiem z wrocławskiej ASP, który odpowiedzialny jest przede wszystkim za mimikę i wyrażanie emocji przez robota, co pomaga w nawiązywaniu relacji z dzieckiem i postępy w nauce. Projekt został zaproszony do jednego z najbardziej prestiżowych akceleratorów – HAX.
Spółka spin-off założona przez naukowców Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu i Instytutu Niskich Temperatur PAN będzie – dzięki dofinansowaniu Narodowego Centrum Badań i Rozwoju - badać możliwość zastosowania grafenu w stentach naczyniowych. Nowatorskie naukowo operacje i zabiegi przeprowadzają także nasi lekarze. Doktorzy Marcin i Maciej Misiowie jako pierwsi na świecie opracowali metodę leczenia skomplikowanego tętniaka usytuowanego w środkowej części mózgu. Za sprawą ich nazwiska przeszła ona do historii jako Teddy Bear Technique.
Akademia Wojsk Lądowych podpisała umowę o współpracy z prestiżową Akademią Wojskową Stanów Zjednoczonych w West Point. Uczelnia obecnie współpracuje z pięćdziesięcioma uczelniami z UE i USA.
Doskonałą współpracą z biznesem pochwalić się może Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Nawiązał współpracę z 26 przedsiębiorcami oraz realizował usługi doradcze, ekspertyzy i opinie o innowacyjności o łącznej wartości 100tys. Uczelnia realizuje 22 projekty o łącznej wartości 29 mln PLN, a w najbliższym czasie podpisze 6 kolejnych umów o dofinansowanie na łączną kwotę 6,5 mln PLN.
Naukowcy Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu kompleksowo badają kondycję biologiczną osób po 60 roku życia, współpracując przy tym z Uniwersytetami Trzeciego Wieku. Tworzony jest bank danych pomiarowych i ankietowych, które w pierwszej kolejności analizowane są w odniesieniu do wieku i płci badanych osób oraz powiązań cech biologicznych, behawioralnych i społeczno-ekonomicznych z jakością życia seniorów. Badacze z AWF-u prowadzą też długofalowe monitorowanie rozwoju biologicznego dzieci i młodzieży z terenów ekologicznie zagrożonych.
Papieski Wydział Teologiczny wsparcie otrzymał z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które przekazało na ręce abp. Józefa Kupnego dotację w wysokości 40 mln złotych na remont Muzeum Archidiecezjalnego i adaptacji Biblioteki Archidiecezjalnej.
Archidiecezja dysponuje wieloma skarbami dziedzictwa sakralnego, takimi jak Księga Henrykowska czy odnaleziona przed kilku laty słynna Madonna pod Jodłami Łukasza Cranacha Starszego. Niestety do tej pory zwiedzający mieli do nich utrudniony dostęp, teraz ma się to zmienić. Szerzej udostępnione będą także archiwa Biblioteki Archidiecezjalnej, teraz w jednym, specjalnie do tego przeznaczonym miejscu. Koszt całego projektu wynosi 56 mln zł, prace mają się zakończyć w przeciągu 3 lat.
Akademia Muzyczna może się pochwalić wydarzeniem artystycznym. W ramach Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016 zagrała Europejska Studencka Orkiestra Symfoniczna. Koncerty z udziałem studentów trzech uczelni z Wrocławia, Drezna i Pragi, odbywały się w Sali Koncertowej Narodowej Orkiestry Polskiego Radia w Katowicach, Narodowym Forum Muzyki we Wrocławiu oraz w Dreźnie
Drodzy Przyjaciele,
Doceniając sukcesy nie możemy unikać wskazywania problemów i zagrożeń. Czuję dziś ogromną niemoc naszego środowiska w stosunku do nasilającej się aktywności różnego rodzaju ruchów antynaukowych. W najbliższej mi medycynie nie tak dawno dyskusje toczyliśmy wokół homeopatii, którą trudno nazwać nauką. Eskalacja problemu jest jednak porażająca – dziś ogromną popularnością cieszą się teorie proponujące leczenie raka witaminą C. Znachor urasta do roli guru. Poszukujący pomocy ludzie, omamieni nadzieją na ratunek, coraz bardziej przypominają sektę, gotową walczyć do upadłego w obronie swojego mentora. A ten wieszcząc kryzys medycyny nawołuje do zagrażających życiu terapii. I znajduje posłuch, bo naszego głosu w tej debacie nie słychać. Co więcej zdarza się, że przez niedopatrzenia, wzmacniamy go legitymizując głoszone teorie możliwością prezentowania ich w murach uczelni.
Co mówimy społeczeństwu? Skoro osoba słynąca z leczenia raka witaminą C zapraszana jest na poważne uczelnie, to musi być w tym ziarno prawdy. Biję się tu również we własne piersi. Mocno doświadczyłem siły przekonywania znachora. Jeden apel w internecie przełożył się na kilkaset mejli, które otrzymałem w ciągu doby. Godna pozazdroszczenia skuteczność.
I dobre miejsce na postawienia pytania, jak możemy się temu przeciwstawić? Jak przekonać naukowymi argumentami bazujący na strachu o dzieci ruch antyszczepionkowców, że głoszone przez nich teorie stwarzają globalne zagrożenie? Jak udowodnić zdezorientowanym Polakom, że powtarzane do znudzenia kłamstwo nie staje się prawdą?
Szanowni Państwo,
W nauce nie ma miejsca na emocje i światopogląd. Są twarde dane, które potwierdzają bądź zaprzeczają konkretnym faktom. Mniej chwytliwe, mniej medialnie atrakcyjne, rzadziej przebijające się w tak popularnych dziś mediach społecznościowych.
Stoimy przed niezwykle trudnym zadaniem. Zaspaliśmy. Przegapiliśmy zmianę sposobu komunikacji. Zostaliśmy postawieni pod ścianą, usiłując się bronić, używamy często języka, który coraz mniej osób rozumie. Musimy o tym dyskutować, szukać sposobu na dotarcie do społeczeństwa i odzyskanie zaufania.
Spoczywa na nas obowiązek upowszechniania wiedzy. Popularyzowanie nauki może być dzisiaj jednym z naszych najważniejszych społecznie zadań. Dobrze wykształconym społeczeństwem trudno manipulować. Tam, gdzie jest wiedza nie ma tyle miejsca na strach, który dopuszcza najmniej logiczne odpowiedzi. Musimy przyjąć na siebie odpowiedzialność, zaangażować wszelkie siły i środki, nie tyle dla dobra naszych rodzimych jednostek, ale z myślą o przyszłych pokoleniach.
Przyjaciele,
Otaczająca nas rzeczywistość stawia przed nami jeszcze jedno wyzwanie. Polaryzacja poglądów i nastrojów w Polsce eskaluje. Myślę, że nie umiemy jeszcze przewidzieć dokąd nas ta droga potęgowania emocji doprowadzi.
Od pewnego czasu jesteśmy w stanie mówić tylko o tym, co nas dzieli. Coraz trudniej wskazać to, co nas łączy. Środowisko akademickie połączyć powinna wspólna idea dbania o neutralność światopoglądową. Powtórzę to dziś po raz kolejny. W nauce nie ma miejsca na emocje i światopogląd. Jest aparat naukowy i twarde dane, które potwierdzają bądź zaprzeczają konkretnym faktom. Dbałość o tę równowagę jest naszym świętym obowiązkiem.
Wydaje się, że w świecie zdominowanym przez orientacje polityczne, to uczelnie mają szansę pozostać jedynymi wyspami obiektywności. Urzędy były, są i zawsze będą polityczne, media już dawno przestały udawać przezroczystość i brak zaangażowania. Zostaliśmy my. Nie będziemy jednomyślni, ale musimy być obiektywni i trzymać się nauki. Na koniec, przypominając słowa Heraklita z Efezu, że nie wystarczy dużo wiedzieć, ażeby być mądrym, z okazji Święta Nauki chciałbym nam wszystkim życzyć dużo mądrości. Bardzo jej teraz potrzebujemy.
