Pół miliona z Preludium dla badaczek z UPWr

Klaudia Masztalerz dostanie blisko 140 tysięcy złotych, które pozwolą jej zbadać wpływ właściwości fizyko-chemicznych roztworów osmotycznych z udziałem ekstraktów z ziół na proces wymiany podczas odwadniania osmotycznego i suszenia surowców roślinnych. Opiekunem naukowym młodej naukowczyni jest dr hab. Krzysztof Lech z Instytutu Inżynierii Rolniczej.

– Odwadnianie osmotyczne polega na zanurzeniu świeżego surowca, na przykład jabłka, w roztworze o wyższym stężeniu niż sok komórkowy, który powoduje, że woda zawarta w surowcu przechodzi do tego roztworu, a substancje stałe z tego roztworu wnikają do surowca. Proces ten jest wykorzystywany jako obróbka wstępna przed procesem suszenia, daje też możliwość wprowadzenia różnych substancji zawartych w roztworze do suszonego materiału – tłumaczy Klaudia Masztalerz, która będzie analizować, jakie czynniki wpływają na przejście związków zapachowych z ekstraktów ziół (jeden ze składników roztworu) do odwadnianych surowców oraz określać, jak ten proces wpływa na zachowanie tych związków podczas  dosuszania surowca.

Naturalne związki pochodzące z ziół posiadają wiele właściwości prozdrowotnych, ale proces suszenia zmniejsza ich zawartość. Oznacza to, że dla efektywnego oddziaływania substancji aktywnych należałoby pić bardzo duże ilości naparów, bo zwykle w tej postaci przyjmowane są zioła.

– Chcę sprawdzić, czy można wzbogacić owoce w procesie odwadniania osmotycznego aktywnymi substancjami z ziół. Dzięki temu moglibyśmy jeść suszone jabłka o wzbogaconym działaniu prozdrowotnym. Proces przenoszenia związków lotnych podczas procesu odwadnia osmotycznego nie jest dostatecznie rozpoznany, ale dzięki badaniom wstępnym wiemy, że nawet niewielka zmiana w składzie roztworu ma wpływ na zawartość związków lotnych w odwadnianym surowcu. Szczegółowa analiza tego procesu pozwoli na wykorzystanie go do tworzenia nowych produktów posiadających cechy żywności funkcjonalnej – podkreśla Klaudia Masztalerz.

Prawie 140 tysięcy złotych dostanie Michalina Alicka, której opiekunem naukowym jest prof. Krzysztof Marycz. Dzięki tym pieniądzom będzie badać rolę enzymu wymagającego inozytolu 1 alfa w regulacji ekspresji białka wiążącego hormony płciowe w komórkach wątroby koni cierpiących na syndrom metaboliczny.

– Syndrom metaboliczny, którego składowymi są m.in. otyłość, insulinooporność oraz chroniczny ogólnoustrojowy stan zapalny, stał się plagą XXI wieku. Nadmiar tkanki tłuszczowej prowadzi do wzrostu poziomu wolnych kwasów tłuszczowych w krwiobiegu, a w konsekwencji do patologicznego otłuszczenia innych organów wrażliwych na insulinę, takich jak wątroba oraz rozwoju niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Problem ten dotyczy nie tylko ludzi, ale także zwierząt przyczyniając się m. in. u koni do rozwoju syndromu metabolicznego, a także ściśle związanego z nim ochwatu przynoszącego każdego roku ogromne straty wśród hodowców i użytkowników koni – tłumaczy Michalina Alicka z Katedry Biologii Eksperymentalnej.

Wstępne badania, jakie przeprowadził zespół naukowców, w którym pracuje Michalina Alicka, wykazały, że podobnie jak u ludzi, oprócz insulinooporności, syndromowi metabolicznemu u koni towarzyszy nadmierna akumulacja tłuszczu w wątrobie, nadekspresja markerów odpowiadających za stres komórkowy, w tym stres oksydacyjny, a także obniżony poziom globuliny wiążącej hormony płciowe.

– W literaturze jest wiele informacji na temat kluczowej roli białka SHBG w metabolizmie wątroby, a jego obniżony poziom we krwi stał się markerem zaburzeń z nim związanych. Wciąż jednak nie wiadomo,  jaki udział w regulacji ekspresji tego białka ma stres RE, będący na szczycie kaskady zdarzeń prowadzących do rozwoju syndromu metabolicznego – mówi naukowczyni z zespołu prof. Marycza, która w swoich badaniach „wytnie” jeden z genów uczestniczących w odpowiedzi komórki na stres RE. Umożliwi to zbadanie wpływu tego genu na biosyntezę SHBG przez komórki wątroby w warunkach in vitro i rozwój chronicznego stanu zapalnego, co pozwoli na głębsze zrozumienie zmian molekularnych zachodzących w wątrobie podczas rozwoju syndromu metabolicznego u ludzi oraz zwierząt, a także przyczyni się do poznania celów molekularnych dla nowych terapii.

Olga Rodak z Katedry Rozrodu zdobyła blisko 200 tysięcy złotych na badania dotyczące efektywności kriokonserwacji tkanki jajnikowatej u kotowatych. Opiekunem naukowym jej projektu jest prof. Wojciech Niżański.

– Agresywna ekspansja człowieka w środowisko naturalne spowodowały ograniczanie nisz ekologicznych dzikich zwierząt oraz postępujące wymieranie poszczególnych gatunków. Problem dotyczy także rodziny kotowatych. Dla utrzymania bioróżnorodności i ratowania dzikich zwierząt należy uświadomić sobie, iż materiał genetyczny pojedynczego osobnika jest na wagę złota. Stąd zamrożenie tkanki jajnikowej wraz z całą pulą komórek jajowych od postrzelonych, padłych lub poddanych eutanazji samic pozwoliłoby na pośmiertne zachowanie ich potencjału reprodukcyjnego, a co najważniejsze genetycznego – tłumaczy Olga Rodak i dodaje, że celem realizowanego przez nią projektu badawczego jest redukcja krio-stresu komórek poddawanych procedurom in vitro dla bankowania materiału genetycznego gatunków z rodziny kotowatych poprzez suplementację związkami antyapoptotycznymi.

W ramach projektu zbadany zostanie wpływ: suplementacji medium transportowego, parametrów fizykochemicznych protokołu mrożenia oraz wdrożenia rekonwalescencji komórek poddanych mrożeniu na parametry biologiczne pęcherzyków jajnikowych. Wszystkie te działania maja pozwolić opracować łatwą i szybką metodę mrożenia tkanki gonad, cennego narzędzia, pozwalającego bankować materiał genetyczny dzikich kotowatych na wiele lat.

opr. kbk