Nowa dyscyplina na UPWr: biotechnologia

Prof. Zbigniew Lazar nie kryje, że dynamiczny rozwój biotechnologii to efekt poznania struktury DNA, która przyczyniła się do rozwoju inżynierii metabolicznej i biologii syntetycznej dzięki m.in. stworzeniu narzędzi do edycji genomów. Otworzyło to ogromne możliwości przed nowoczesną biotechnologią molekularną. Z punktu widzenia biokatalizy jako gałęzi biotechnologii, takich punktów przełomowych było wiele, a jednym z nich może być opracowanie technologii wykorzystującej lipazy w produkcji strukturyzowanych lipidów na skalę przemysłową czy wykorzystanie aminoacylaz do produkcji optycznie czynnych aminokwasów.

– Decyzja o utworzeniu na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu nowej dyscypliny to w jakimś sensie naturalna kolej rzeczy. Od lat prowadzimy tu badania właśnie z obszaru biotechnologii. Jesteśmy wiodącym w Polsce ośrodkiem naukowym zajmującym się m.in. wykorzystywaniem drożdży, zwłaszcza tych z gatunku Yarrowia lipolytica, w opracowywaniu nowych, przyjaznych środowisku technologii produkcji cennych związków. Równie duże osiągnięcia mamy w obszarze wykorzystania całych mikroorganizmów czy produkowanych przez nie enzymów w procesach biokatalizy i biotransformacji służących syntezie bioaktywnych związków, jak chociażby polifenoli, steroidów, laktonów czy fosfolipidów. Mamy wiedzę, umiejętności, sprzęt, ale przede wszystkim kompetentnych ludzi, którzy są twórczy, szukają nowych pomysłów i pozyskują projekty do ich realizacji – mówi przewodniczący nowo utworzonej dyscypliny, prof. Zbigniew Lazar.

Naukowcy prowadzący swoją działalność w dyscyplinie biotechnologia na chwilę obecną skupieni są głównie w dwóch Katedrach: Biotechnologii i mikrobiologii żywności oraz Chemii żywności i biokatalizy. Tematyka badawcza, jaka rozwijana będzie w dyscyplinie obejmuje takie tematy jak: biotechnologiczne zastosowanie drożdży w procesach biosyntezy kwasów organicznych, polioli, lipidów i ich pochodnych, produkcja i wykorzystanie biosurfaktantów, czy opracowywanie preparatów grzybów strzępkowych i drożdży przydatnych w procesach biokontroli. Rozwijane będą również badania z obszaru wykorzystania bakteriofagów do ochrony zwierząt przed infekcjami, czy opracowywania alternatywnych do antybiotyków preparatów skutecznych w leczeniu ludzi. Ponadto, równie dynamicznie prowadzone będą badania nad otrzymywaniem związków o aktywności biologicznej, w tym: pochodnych fosfolipidów, polifenoli, steroidów, terpenów czy laktonów stosując metody biokatalizy (całe mikroorganizmy, enzymy czy metody chemo-enzymatyczne). Badania te skupione będą również na określeniu właściwości fizyko-chemicznych otrzymanych związków oraz wpływu ich struktury na aktywność biologiczną. Co równie ważne, rozwijane procesy biotechnologiczne związane są z zagospodarowaniem odpadów z różnych gałęzi przemysłu, co przyczynia się do minimalizowania negatywnego wpływu na środowisko. Jest to ważny element zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska.

– Nasze badania obejmują bardzo szeroką tematykę, związaną m.in. z wykorzystaniem mikroorganizmów, jak bakteriofagi, bakterie, drożdże czy grzyby strzępkowe, wykorzystywaniem nowoczesnych technik inżynierii genomu, nie tylko mikroorganizmów ale również roślin, w celu poprawy ich właściwości użytkowych, jak również wspomniane zagospodarowanie odpadów przemysłu rolno-spożywczego i ich zastosowanie jako substratów w procesach biotechnologicznych, czy opracowanie nowych związków o aktywności biologicznej, skutecznych w profilaktyce i leczeniu chorób nowotworowych, neurodegeneracyjnych i metabolicznych – wylicza prof. Lazar, podkreślając, że tematy badawcze realizowane w obszarze nowej dyscypliny nie są w gruncie rzeczy nowością. – Prowadzimy je od dawna, dlatego podkreślam, że mamy know-how, dzięki któremu możemy odnosić na tym polu sukcesy, ale także dzielić się naszą wiedzą z innymi.

Prof. Lazar wymienia, że prowadzone badania obejmują również analizę szlaków metabolicznych mikroorganizmów i ich ulepszanie, określanie właściwości fizyko-chemiczne związków i wpływu ich struktury na aktywność biologiczną, poszukiwanie nowych lipidowych nośników związków o aktywności przeciwnowotworowej, szczególnie w terapii celowanej czy wykorzystywaniu ekstraktów roślinnych do izolowania związków bioaktywnych o potencjalnym zastosowaniu jako suplementy diety i nutraceutyki.

– Żywność funkcjonalna, badanie aktywności przeciwnowotworowej, przeciwdrobnoustrojowej, przeciwzapalnej, cytotoksycznej, przeciwutleniającej, przeciwcukrzycowej, hemolitycznej bioaktywnych związków to też my, więc powołanie nowej dyscypliny było naturalną decyzją, opartą na naszym dorobku naukowym, współpracy międzynarodowej, ale też – racjonalnie rzecz ujmując – na potencjale badawczym, który w przyszłości przełoży się, w co bardzo wierzę, na sukces w ewaluacji naszej dyscypliny – podkreśla prof. Zbigniew Lazar.

Powołana też została Rada nowej dyscypliny. Tworzą ją: prof. Anna Gliszczyńska, prof. Ewa Huszcza, prof. Zbigniew Lazar, prof. Teresa Olejniczak, prof. Waldemar Rymowicz, prof. Anita Rywińska, prof. Agnieszka Bartmańska, prof. Filip Boratyński, prof. Wanda Mączka, prof. Katarzyna Wińska, prof. Magdalena Wróbel-Kwiatkowska, prof. Barbara Żarowska, Kacper Szymański jako przedstawiciel doktorantów. Jako przedstawiciele adiunktów do rady weszli Anna Kancelista, Jarosław Popłoński i Sandra Sordon.

• 

  Prof. Lazar: – Stawiam na myślenie

  Nowo mianowany profesor Zbigniew Lazar o tym, czy z drożdży da się zrobić paliwo do samolotów, o tym, co w naukach przyrodniczych zmieniła biotechnologia i o pożytkach ze staży zagranicznych.

• 

  Prof. Gliszczyńska: – Chemia jest kluczem do poznania żywych organizmów

  Nowo mianowana prof. Anna Gliszczyńska o tym, co wiemy dzięki chemikom, co to jest chemia żywności, do czego można wykorzystać fosfolipidy i co kryje się pod terminem „biokataliza”.