Kolejne granty z programu Miniatura 4

W kolejnej edycji konkursu Miniatura 4 Narodowego Centrum Nauki Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ma troje nowych beneficjentów. To dr Marta Henklewska z Zakładu Farmakologii na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej, dr Bartosz Kozak z Katedry Genetyki, Hodowli Roślin i Nasiennictwa na Wydziale Przyrodniczo-Technologicznym oraz dr Ewa Raczkowska z Katedry Żywienia Człowieka na Wydziale Biotechnologii i Nauk o Żywności. Wnioski, jakie złożyli w sierpniu, zostały rozpatrzone już we wrześniu i łącznie przyznano im blisko 150 tysięcy złotych.

Dr Marta Henklewska na projekt „Potencjalizacja skuteczności terapii przeciwnowotworowej u psów poprzez hamowanie odpowiedzi komórki na stres replikacyjny” dostała 49 929 zł. W swojej dotychczasowej pracy zajmowała się badaniem potencjalnego działania przeciwnowotworowego różnorodnych substancji zarówno pochodzenia naturalnego, jak i syntetycznego z zastosowaniem modelu in vitro nowotworów występujących u psów. 

– Badania opisane w projekcie stanowią wstępny etap na drodze do wprowadzenia przeciwnowotworowych leków celowanych w naprawę DNA u zwierząt towarzyszących. Badania nad kilkoma lekami o takim działaniu są obecnie prowadzone u ludzi. Wprowadzenie ich do terapii przeciwnowotworowej pozwoli na ograniczenie dawki stosowanych leków genotoksycznych, a tym samym ograniczenie związanych z terapią działań niepożądanych – mówi dr Marta Henklewska.

Z praktyki lekarzy weterynarii leczących zwierzęta towarzyszące chore na nowotwory wiadomo, że terapia często zostaje przerwana – właściciele zwierząt nie są w stanie zaakceptować objawów takich jak intensywne wymioty, biegunki, nie mówiąc o uszkodzeniu funkcji nerek w wyniku działania tych leków.

– Ponadto, inhibicja naprawy DNA komórek nowotworowych może również pomóc w zapobieganiu oporności komórek nowotworowych na stosowane w chemioterapii leki. Wybrane do badań nowotwory układu krwiotwórczego to jedne z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u psów, ponadto w przypadku tego rodzaju nowotworów chemioterapia stanowi podstawową metodę leczenia. Kostniakomięsak psa z kolei jest nowotworem, w przypadku którego stosowane są pochodne platyny, dla których działanie potencjalizujące inhibitorów kinazy ATR jest wyjątkowo silne – tłumaczy dr Henklewska.

Dr Bartosz Kozak na projekt „Genotypowanie populacji mapującej ExL łubinu wąskolistnego za pomocą markerów SNP” otrzyma  49 940 zł. Badania, które zostaną sfinansowane z konkursu Miniatura 4 stanowią kontynuację wieloletnich prac prowadzonych w Katedrze Genetyki, Hodowli Roślin i Nasiennictwa  nad doskonaleniem łubinu wąskolistnego. W ramach dotychczasowych badań opracowana została mapa genetyczny ExL.

– Mapy genetyczne są bardzo użytecznym narzędziem, które pozwala na lokalizację w genomie cech, czyli powiązanie sekwencji DNA z cechami fenotypowymi. Pozwala to na rozszyfrowanie genetycznego podłoża warunkującego te cechy – tłumaczy dr Bartosz Kozak.

Projekt, który będzie realizował dr Kozak ma na celu wzbogacenie obecnej wersji mapy ExL o nowe markery. Dzięki temu możliwe będzie opracowanie nowej dokładniejszej wersji mapy genetycznej.

– Im dokładniejszą mapą dysponujemy, tym bardziej precyzyjnie możemy powiązać fragmenty genomu z cechami morfologicznymi. Do genotypowania populacji ExL wykorzystane zostaną markery SNP opracowane w ramach wcześniejszych prac prowadzonych w Katedrze. W pracach wykorzystanie zostanie także innowacyjna metoda genotypowania SeqSNP, która pozwala na badania polimorfizmu w określonych wcześniej zdefiniowanych locus SNP. Metoda ta łączy zalety sekwencjonowania nowej generacji z genotypowaniem technikami macierzowymi – mówi dr Kozak.

Łubin wąskolistny to roślina jednoroczna, uprawiana dla paszy i zielonego nawozu, ceniona przez rolników ze względu wyższe plonowanie i szybsze dojrzewanie oraz niższą wrażliwość na choroby.

Trzecią beneficjentką konkursu Miniatura 4 jest dr Ewa Raczkowska. Jej projekt badawczy „Ocena właściwości przeciwutleniających i przeciwcukrzycowych oraz wartości odżywczej prozdrowotnych ciastek kruchych sporządzonych na bazie wytłoków owocowych i erytrytolu” uzyskał dofinansowanie w wysokości 45 771 zł.

– Na całym świecie naukowcy poszukują wartościowych surowców i komponują receptury produktów spożywczych o wysokich walorach prozdrowotnych. Uzyskane wyniki pomogą wstępnie ocenić wielokierunkową aktywność biologiczną produktów na bazie wytłoków owocowych oraz będą bazą do wyznaczenia dalszych kierunków badań w tym zakresie oraz potencjalnych możliwości wykorzystania tego typu produktów w przemyśle spożywczym. Analiza pozwoli również na wskazanie różnic w aktywności biologicznej pomiędzy poszczególnymi wytłokami oraz pozwoli ocenić prozdrowotny wpływ zastosowania erytrytolu – tłumaczy dr Ewa Raczkowska, która zajmuje się naukowo m.in. zagadnieniami związanymi z tzw. żywnością funkcjonalną. Wiodącym obszarem jej badań jest szeroka analiza wartości odżywczej produktów spożywczych i potraw oraz ocena ich wpływu na odpowiedź glikemiczną po spożyciu przez zróżnicowane grupy osób, co ma szczególne znaczenie w dobie uznania cukrzycy typu 2 za chorobę społeczną, powszechną w społeczeństwach wysoko rozwiniętych.

– Ten projekt, ale też kolejne, które mam w planach mogą przynieść realne korzyści zdrowotne oraz ekonomiczne, ze względu na zastosowanie wysokowartościowych produktów, jakimi są wytłoki owocowe, charakteryzujących się jednocześnie niską ceną – podkreśla dr Ewa Raczkowska.

kbk