Eksperci UPWr: Jak dbać o trawnik?

Jakie trawy występują najczęściej w polskich ogrodach?

W Polsce określonych zostało 325 gatunków w 93 rodzajach. Pod względem gospodarczym dzielimy je na pastewne, gazonowe oraz ozdobne. Trawy gazonowe (nazwa pochodzi od francuskiego słowa „gazon”- trawnik), o których rozmawiamy mają wielorakie zastosowanie. Naturalna murawa użytkowa osłania, przerasta i stabilizuje podłoże oraz zapobiega erozji wietrznej i wodnej. Pędy nadziemne tworzą warstwę ochronną, która w upalne dni obniża temperaturę powietrza i gleby. Trawniki pochłaniają także emisję toksyn i dezaktywują substancje szkodliwe oczyszczając w ten sposób powietrze. Spośród występujących na obszarze Polski gatunków traw gazonowych tylko 16 nadaje się na trawniki.

W praktyce, ze względu na warunki klimatyczne (niskie opady i wilgotność powietrza oraz niskie temperatury w zimie) w polskich ogrodach najczęściej występuje życica trwała (ang. Perennial Ryegrass), wiechlina łąkowa (Kentucky Bluegrass) oraz kostrzewa czerwona (Red Fescue). Życicę trwałą stosuje się w mieszankach przeznaczonych na trawniki użytkowe, murawy piłkarskie, w produkcji darni oraz w rekultywacji. Największe różnice w odmianach życicy trwałej występują w zadarnianiu powierzchni, tempie odrastania po skoszeniu, kolorze trawnika, odporności na choroby i szkodniki oraz przezimowaniu. Posiada dobre możliwości wzrostu oraz odporność na stres mechaniczny, a także kolor jej blaszek liściowych nie różni się latem i zimą. Trawa ta jest również niezastąpiona w produkcji gotowego trawnika (rolka).

Wiechlina łąkowa to z kolei cenny komponent mieszanek gazonowych do zakładania trawników o różnym przeznaczeniu i kolorystyce (daje soczystą - szmaragdową zieleń). Jest ważnym gatunkiem do tworzenia terenów rekreacyjnych oraz muraw sportowych. Kostrzewa czerwona to gatunek, który pozwala uzyskać ładny trawnik przy niskim poziomie nawożenia mineralnego.

Jaki rodzaj traw najlepiej siać i o jakiej porze roku?

Najlepszym terminem siewu traw jest wiosna, czyli kwiecień czy też początek maja oraz na przełomie lata i jesieni, czyli koniec sierpnia, wrzesień, do 10 października. Do zakładania trawników stosuje się mieszankę gazonową złożoną z kilku gatunków i ich odmian (2-3 gatunki: 5-6 odmian). Dobrze wybrana mieszanka gazonowa jest niezwykle przydatna, kiedy mamy do czynienia ze zmiennymi warunkami klimatycznymi oraz zróżnicowanymi technikami pielęgnacji i użytkowaniem trawnika. Stosowany materiał siewny powinien charakteryzować się jak najwyższymi parametrami pod względem czystości, zdolności kiełkowania, krzewienia oraz tworzenia darni. Mieszanki wielogatunkowe są odporniejsze na choroby, szkodniki i czynniki stresowe, niż mieszanki monokulturowe.

Jak prawidłowo dbać o trawnik?

W Polsce nakłady na pielęgnację trawników są niskie. W przeliczeniu na 1 m2  wydajemy na niego mniej niż 15 groszy rocznie, natomiast na świecie są one 20 razy wyższe. Nawierzchnia trawiasta, aby zachować estetyczny wygląd i wysoką jakości przez cały sezon wegetacyjny wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych, które należy dobrać do typu trawnika. Naturalne nawierzchnie trawiaste należy systematycznie i starannie kosić, nawozić mineralnie i dolistnie, nawadniać, napowietrzać, nacinać pionowo (wertykulacja), skaryfikować (usuwać martwą masę organiczną -filc), dosiewać nasiona, piaskować, wałować, zwalczać chwasty i szkodniki oraz uzupełniać darń.  Koszenie pozwala utrzymać trawy gazonowe w fazie wegetatywnego rozwoju, opóźnia proces ich starzenia. Systematycznie i starannie wykonywane, odpowiednio przygotowaną kosiarką z koszem, gwarantuje doskonała nawierzchnię.

Trawniki posiadają także duże zapotrzebowanie na wodę. Optimum dla rozwoju muraw wynosi 1000-1200 mm, a w Polsce roczna suma opadów jest zbyt niska (około 500 – 600 mm). Dlatego też trawniki należy dodatkowo nawadniać, zgodnie z moją zasadą „mała trawa – mała kropla, duża trawa – duża kropla”. W sezonie wegetacyjnym w zależności od przebiegu warunków pogodowych należy stosować od 3 do 7 litrów wody na 1 m2 trawnika.

Jak siać trawę jeżeli dopiero zakładamy nowy trawnik?

Etap pierwszy: przygotowanie podłoża

Przygotowanie podłoża jest czynnością niezwykle istotną przy zakładaniu trawników. Zapewnia rosnącej tam w przyszłości trawie odpowiednie warunki rozwoju. Jeśli przy zakładaniu trawnika popełniane są błędy podczas początkowych etapów prac, może to skutkować inwazją chwastów, występowaniem chorób, złym odprowadzeniem wody oraz wrażliwością traw na stres eksploatacyjny. Nawierzchnia powinna być idealnie czysta, aby w trakcie wysiewu, czy koszenia, nie pojawiły się problemy. Następnym krokiem jest zwalczenie chwastów. Dzięki temu zabiegowi zmniejsza się ich konkurencyjność w stosunku do nowo wysianych nasion traw.

Odpowiednio oczyszczony teren należy następnie zmodyfikować poprzez profilowanie i uprawę, a więc powinno się zdjąć górną warstwę gleby. Po wyprofilowaniu terenu zakładany jest system melioracyjny, jeśli trawnik zakładany jest na podłożu nieprzepuszczalnym. Na przygotowaną warstwę nośną należy zastosować nawóz przedsiewny podstawowy oraz wapnowanie. Zapewni to trawie odpowiednią dawkę startową składników pokarmowych i ustali optymalne pH gleby. Nawóz i wapno tlenkowe należy zmieszać z górną warstwą podłoża (5–20 cm).

Etapem kończącym przygotowanie podłoża pod wysiew traw jest wyrównanie powierzchni za pomocą specjalnego sprzętu. Na mniejszych powierzchniach, w małych ogrodach służą do tego łaty i grabie. Wyrównanej powierzchni należy pozwolić osiąść przez około 10-14 dni, a następnie ją odchwaścić mechanicznie i poddać wałowaniu. Prace należy wykonać tuż przed wysiewem nasion, co zapewni odpowiednią wilgotność w czasie kiełkowania i wschodów traw. 

Etap drugi: wysiew trawy

Należy zastanowić się czy trawnik będzie terenem dekoracyjnym czy rekreacyjnym? Czy będzie zacieniony, czy wystawiony na słońce? Ile czasu i finansów możemy poświęcić, aby założyć i pielęgnować trawnik? To są pytania, na które należy odpowiedzieć przed wybraniem nasion trawy. Jeżeli chodzi o sam wysiew, to istnieją dwa główne sposoby zakładania trawnika: tradycyjny siew nasion oraz układanie gotowej darni. Wysiew nasion wprost do gleby na głębokość 1-2 cm to sposób najtańszy. Jego wadą jest długi czas oczekiwania na efekt i możliwość użytkowania trawnika.

Siew nasion powinien być wykonany wówczas, kiedy warunki pogodowe sprzyjają rozwojowi traw, głównie wiosną lub jesienią, kiedy temperatura w ciągu dnia nie przekracza 21-24 °C, najlepiej podczas pogody bezdeszczowej i bezwietrznej. Nasiona należy siać w glebę średnio wilgotną, najlepiej po naturalnych opadach lub po wcześniejszym 1-2 dniowym zwilżeniu podłoża. Należy zastosować około 2-3 kg mieszanki nasion na 100 m2 powierzchni gleby.

Na małych powierzchniach, do 50 m², najlepiej stosować jest siew ręczny. Podstawową wadą tej metody są jednak znaczne różnice w gęstości nasion na obsiewanej powierzchni. Waga nasion ma decydujące znaczenie w równomierności wysiewu, ponieważ lżejsze spadają bliżej, a cięższe dalej. Dlatego też najlepiej jest mieszankę nasion do wysiewu podzielić na dwie części. Połowę wysiewamy w jednym kierunku - po szerokości, a drugą po długości trawnika. Następnie obsiewaną powierzchnię należy przysypać jednocentymetrową warstwą gleby i przegrabić po przekątnej, co zapewni równomierne przykrycie wszystkich nasion. Kolejno wałujemy glebę w celu dociśnięcia nasion do podłoża. Dodatkowe przykrycie powierzchni geowłókniną przyspieszy wschód traw o 5-7 dni oraz ograniczy rozwój chwastów.

Drugi sposób zakładania trawnika, to układanie gotowej darni z tzw. rolki. Ten sposób zdobywa coraz większą popularność. Wyprodukowaną na farmach darniowych rolkę trawy można zamówić i zakupić w wyspecjalizowanych firmach oraz centrach ogrodniczych. Gotowy trawnik darniowy ma wiele zalet, do których należy zaliczyć m.in. szybkie i bardzo estetyczne, czyste zagospodarowanie terenu oraz możliwość założenia trawnika w miejscach niedostępnych dla tradycyjnego siewu. Wadą jest wysoki koszt założenia.