Dr Sierżant z UPWr z nagrodą NFA 2017

Jakie polifenole Pan wykorzystał?

Zawarte m.in. w ekstrakcie z czarnej porzeczki, w tej chwili już unikalnym, bo producent wycofał się z jego produkcji i obecnie sprzedaje tylko formę olejową tego ekstraktu, ale także polifenole rozmarynu. W doświadczeniu mikrobiologicznym dodatkowo zaś ekstrakty z kory sosny, liścia oliwki oraz rozmarynu, a także czysty związek polifenolowy z grupy flawonoidów – kwercetynę. Są to dosyć złożone kwestie, ale generalnie przeciwutleniacze stosowane w paszach dla zwierząt zabezpieczają obecne w nich tłuszcze przed procesami jełczenia, co z kolei przekłada się na lepszą jakość i zdrowotność produktu finalnego oraz kondycję zwierząt. Wiemy np. jak dobroczynne działanie mają kwasy tłuszczowe omega-3. Są one pożądane w diecie współczesnego człowieka, zwłaszcza w krajach rozwiniętych, w których obserwujemy ich deficyt. My, jako żywieniowcy w zakresie żywienia zwierząt możemy po przez zmianę profilu kwasów tłuszczowych w paszy, niejako uzyskać produkt pochodzenia zwierzęcego nieco lepszy pod tym kątem. W szczególności możemy uzyskać poprawę proporcji kwasów omega-6 do omega-3 do poziomu zalecanego przez Światową Organizację Zdrowia (tj. ok. 4 : 1), lub nawet na lepszą, co ma istotne znaczenia w profilaktyce chorób układu krążenia. Z kolei odpowiedni dodatek wybranych źródeł związków polifenolowych lub innych przeciwutleniaczy spowoduje, że tłuszcze znajdujące się w tej paszy będą wolniej jełczały, co jest niezwykle istotne ze względu na bardzo wysoką wrażliwość wielonienasyconych kwasów tłuszczowych na proces peroksydacji. Warto tutaj także nadmienić, że ze względu na tą wrażliwość, każda ingerencja w kierunku zwiększenia udziału wybranych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w paszy, a więc później i w tuszy zwierząt, obniża stabilność oksydacyjną paszy oraz uzyskanego produktu i spowoduje zwiększoną intensywność procesów utleniania. Tym bardziej więc w całości chodzi o to, by tym procesom zapobiegać. To, co teraz robię, nazywam swego rodzaju „ścieżką optymalizacyjną” – by tak dobrać stężenie testowanych polifenoli na drodze wieloetapowej procedury eksperymentalnej, by uzyskać jak najlepszy efekt ochronny w danej paszy, zawierającej wybrane źródło tłuszczów, np. omega-3. I dopiero wtedy, po odpowiedniej kalibracji dodać je do diety np. kurcząt, chociaż nie tylko. Ten etap powinien zmaterializować się w ciągu nadchodzącego roku i pozwoli rozstrzygnąć, czy możemy modyfikować przy pomocy czynnika żywieniowego nasz produkt na lepszy, z wyższym udziałem kwasów omega-3, bez ujemnego wpływu na jego trwałość, jak i na trwałość samej mieszanki paszowej.

Czemu Pan się zajął właśnie polifenolami w paszach?

To długa historia – z tematem wolnych rodników, które są jednym z głównych czynników inicjujących procesy utleniania spotkałem się jeszcze w liceum w jakimś programie informacyjnym i zastanawiałem się wtedy, jak to możliwe, że takie cząsteczki przyczyniają się do procesu starzenia. Później na studiach dowiedziałem się, że podobnymi zagadnieniami zajmuje się Katedra Fizyki i Biofizyki. Kiedy tam poszedłem, skierowano mnie do profesor Janiny Gabrielskiej i tak zaczęła się cała przygoda… Miałem zresztą duże szczęście, gdyż moja promotor w sposób niezwykle profesjonalny, rzetelny oraz przyjazny, pełniła opiekę nad realizowaną pracą magisterską, dając mi również możliwość samodzielnego działania. Za to wszystko, oraz za całokształt, zawsze byłem i będę Jej bezwzględnie wdzięczny.

Wracając do tematu – na początku sprawdzaliśmy działanie wysokooczyszczonych ekstraktów polifenolowych oraz czystych polifenoli na proces utleniania lipidów z wykorzystaniem liposomów. Testowana była również zdolność tych ekstraktów do neutralizacji wolnych rodników oraz ich interakcje z błonami lipidowymi. Ponieważ byłem wówczas studentem biologii na Wydziale Biologii i Hodowli Zwierząt, toteż badania powiązane bardziej z technologią żywności były poza moim zasięgiem. Okazało się jednak, że mogę kontynuować te badania w trakcie studiów doktoranckich na macierzystym wydziale – w Katedrze Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa – i poprzez żywienie zwierząt iść w kierunku żywienia człowieka. Stało się to dzięki profesorowi Januszowi Ordzie – któremu także chciałbym podziękować za promotorstwo mojej pracy doktorskiej, a także za wcześniejszą recenzję pracy magisterskiej. W pewnym sensie przypomina mi to trochę prawo Hessa, zgodnie z którym ciepło reakcji chemicznej przebiegającej w tych samych warunkach zależy jedynie od stanu początkowego i końcowego, a nie od tego jaką drogą przebiegła ta reakcja. W tym przypadku owe drogi trzeba było przecierać na nowo i zmierzyć się niejednokrotnie z różnicami aparaturowymi i metodycznymi, oraz zbudować podstawowy warsztat. Jednakże dzięki temu objęty cel może być dziś realizowany, aczkolwiek trochę inaczej.

Nagroda dla Pana pracy to duże wyróżnienie.

Tak. W tym roku konkurs był organizowany już po raz czwarty i rośnie zainteresowanie nim, także ze względu na zwiększające się zainteresowanie w wykorzystaniu dodatków zawierających polifenole w żywieniu zwierząt. Zgłoszenia w poprzedniej edycji przysłano między innymi z Chin, Danii czy Austrii, więc naprawdę mam satysfakcję, że dostrzeżono to, co robię. Dość ciekawie całość podsumowali jednak sami Francuzi, określając, że paradoks francuski nie musi być przecież ograniczony tylko do człowieka. Zobaczmy zatem, jak działa na zwierzęta, tym samym poprawiając ich stan, kondycję i zdrowie.

kbk