Blisko 1,2 mln zł na badania z konkursu ALPHORN

W konkursie na polsko-szwajcarskie projekty badawcze do rozdysponowania było 5 milionów złotych. Finansowanie zdobyło pięć z 30 wniosków złożonych w NCN, w tym jeden z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, przygotowany przez dr hab. Annę Michalską-Ciechanowską, która swój projekt badawczy będzie realizować z profesorem Wilfriedem Andlauerem z HES-SO Valais-Wallis University of Applied Sciences w Sion. Na realizację zadań przez polskie zespoły naukowe przyznano 5 011 062 zł. Naukowczyni z UPWr dostanie 1 176 108 złotych, które zostaną przeznaczone na badanie proszków owocowych, cennych naturalnych źródeł związków bioaktywnych, które mogą być stosowane niezależnie od sezonowości owoców, ale też mogą być naturalnymi zamiennikami sztucznych suplementów. Przygotowanie proszków owocowych z soków związane jest z eliminacją wody, której zawartość może sięgać nawet 90 procent.

– Z tego też względu suszenie soków owocowych na proszki jest skomplikowane. Otrzymanie ich wymaga zastosowania substancji nośnikowych, głównie maltodekstryn, gumy arabskiej, które umożliwiają przeprowadzenie samego procesu suszenia. Obecnie stosowane sposoby nie pozwalają na uzyskanie proszków o jakości porównywalnej do świeżych owoców. Ze względu na zawartość naturalnych związków bioaktywnych, nieprawidłowy dobór parametrów procesowych może prowadzić nawet do ich całkowitej degradacji w proszkach. Ale żeby było jeszcze trudniej, podczas suszenia mogą powstawać związki, które nie występują naturalnie w surowcach i które mogą być szkodliwe dla zdrowia człowieka – tłumaczy dr hab. Anna Michalska-Ciechanowska, która z polsko-szwajcarskim zespołem będzie badać kluczowe parametry suszenia rozpyłowego w kontekście zachowania związków bioaktywnych i zahamowania tworzenia się szkodliwych produktów będących wynikiem zachodzącej pod wpływem temperatury reakcji Maillarda i karmelizacji. Celem prowadzonych badań jest otrzymanie najwyższej jakości proszków owocowych, a także poznanie mechanizmów formowania się tych szkodliwych substancji. Analizie zostaną poddane proszki z dodatkiem inuliny, trehalozy i izomaltulozy, czyli substancji nośnikowych, które mają dodatkowo działanie prozdrowotne, a tym samym znajdują zastosowanie w produkcji żywności funkcjonalnej.

Badane będą soki z dzikiej róży, cenne źródło witaminy C, związków polifenolowych i karotenoidów oraz jagody kamczackiej, którą wyróżnia wysoka zawartość polifenoli, w tym antocyjanów powszechnie stosowanych naturalnych barwników w przemyśle spożywczym. Interakcje tych biologicznie aktywnych związków pomiędzy sobą oraz z zastosowanymi nośnikami zachodzące pod wpływem procesów termicznych pozwolą na skomponowanie proszków owocowych o nowych właściwościach prozdrowotnych.  

– Między innymi właśnie ze względu na te właściwości chcemy określić zmiany chemiczne zachodzące w soku podczas suszenia rozpyłowego. Sprawdzimy też, jak pod wpływem zachodzących reakcji Maillarda i karmelizacji, zmieni się skład wyjściowy naszych surowców i czy może on mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka – wyjaśnia dr hab. Anna Michalska-Ciechanowska.

W kolejnym etapie projektu do przygotowania proszków owocowych z soków zostanie po raz pierwszy zastosowany napar z ziół i kwiatów jadalnych, które są dodatkowym źródłem związków o charakterze przeciwutleniającym, w tym związków polifenolowych.

– Chcemy je wykorzystać, by poprawić właściwości uzyskanych proszków. W projekcie zostanie również przeprowadzona analiza sensoryczna otrzymanych proszków przez zespoły z Polski, Szwajcarii i Hiszpanii, która pozwoli określić preferencje tego typu produktów w zależności od danego kraju. Badania przedstawione w projekcie będą miały charakter interdyscyplinarny dotyczący zagadnień związanych z technologią żywności, chemią analityczną, fizyką, a także badaniami sensorycznymi – mówi kierownik polskiego zespołu badawczego na UPWr.

– Wspólny konkurs z SNSF to kolejny krok NCN mający na celu umiędzynarodowienie polskiej nauki i współpracę z czołowymi ośrodkami badawczymi na świecie – mówi prof. Zbigniew Błocki, dyrektor NCN. – Ocena wniosków odbyła się zgodnie z zasadami Lead Agency Procedure (LAP). Ze szwajcarską agencją oraz innymi instytucjami europejskimi finansującymi badania naukowe już od jakiegoś czasu wspólnie przygotowujemy się do rozszerzenia tego mechanizmu na współpracę wielostronną – dodaje prof. Błocki.

Konkurs ALPHORN został skierowany do polskich zespołów badawczych, które zamierzają realizować wysokiej jakości, nowatorskie badania naukowe we współpracy z partnerami szwajcarskimi. Konkurs został przeprowadzony w oparciu o procedurę agencji wiodącej (LAP). Rolę agencji wiodącej pełniło SNSF, co oznacza, że wnioski były oceniane merytorycznie wyłącznie przez agencję szwajcarską. Wnioski były składane do SNSF w ramach programu „SNSF Project Funding”, w którym projekty złożone przez zespoły polsko-szwajcarskie konkurowały z innymi projektami międzynarodowymi składanymi do tej agencji w oparciu o procedurę agencji wiodącej. W konkursie ALPHORN NCN finansuje zadania realizowane przez polskie zespoły w ramach wspólnego polsko-szwajcarskiego projektu.

Najwyższe finansowanie – ponad 1,5 mln zł – otrzymał projekt, który będzie realizowany na Politechnice Warszawskiej. W ramach konkursu ALPHORN naukowcy mogli zaplanować badania trwające 24 lub 36 miesięcy, a kierownikiem projektu krajowego mogła zostać osoba posiadająca co najmniej stopień doktora.