Naukowcy z UPWr uczą, jak chronić wodę

Katalog dobrych praktyk „Zasady zrównoważonego gospodarowania wodami opadowymi w obszarze zabudowanym” powstał na zlecenie Departamentu Zrównoważonego Rozwoju Urzędu Miejskiego we Wrocławiu i Biura Wody i Energii. Blisko 150-stronicowe opracowanie dotyczy rozwiązań pozwalających lokalnie zagospodarowywać wody opadowe poprzez retencję, infiltrację czy ponowne wykorzystanie tych wód do celów gospodarczych.

– Pierwszy opracowany przez nas katalog dobrych praktyk adresowany był do inwestorów, projektantów i decydentów. Ten powstał z myślą o mieszkańcach miasta, zarówno tych, którzy są właścicielami domków jednorodzinnych, jak i tych, którzy mieszkają w budownictwie wielorodzinnym – mówi prof. Ewa Burszta-Adamiak, koordynator merytoryczny projektu, dodając, że propozycje przygotowane przez zespół naukowców z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu mogą być też wykorzystane przy obiektach usługowych oraz sportowych.  

Katalog dobrych praktyk „Zasady zrównoważonego gospodarowania wodami opadowymi w obszarze zabudowanym” opracował zespół w składzie: prof. Krzysztof Lejcuś (kierownik projektu), prof. Ewa Burszta-Adamiak, dr hab. inż. Katarzyna Wróblewska, dr inż. Henryk Orzeszyna, Michal Śpitalniak, Daria Marczak, Jakub Misiewicz oraz Joanna Dobrzańska. Każdy, kto będzie chciał z katalogu skorzystać, znajdzie w nim informacje, jak rozpoznać warunki gruntowe na działce, wyliczyć wielkość spływu, wybrać sposób zagospodarowania wód opadowych i roztopowych oraz jakie wybrać rośliny do nasadzeń. Przygotowano też 16 konkretnych rozwiązań do zastosowania, nie tylko z opisem technicznym, ale też korzyściami i ograniczeniami każdego z wariantów, czy listą niezbędnych materiałów potrzebnych do realizacji.

Katalog dobrych praktyk jest odpowiedzią na negatywne skutki urbanizacji, które w dobie coraz silniej odczuwanych zmian klimatu, długotrwałych okresów suszy czy gwałtownych, intensywnych opadów przyczyniających się do miejskich powodzi, nie tylko obniżają jakość życia w mieście, ale też generują straty. W Polsce od kilku lat coraz wyraźniej widać zmianę sposobu myślenia o miastach –częściej dostrzega się je jako skomplikowane organizmy, wrażliwą całość istniejąca w systemie naczyń połączonych, na którą coraz większy wpływ mają zmiany klimatu, niedające się już zignorować. Wrocław był jednym z 44 polskich miast, które zakwalifikowały się do ogólnopolskiego programu adaptacji do zmian klimatu. Jego  realizacja w latach 2017-2019, doprowadziła do opracowania dla stolicy Dolnego Śląska planu działań. W Miejskim Planie Adaptacji Do Zmian Klimatu (MPA) znalazły się również dobre praktyki, które uwzględniają hydrologiczne potrzeby miasta.

– Zasadniczo w aspekcie gospodarki wodnej możemy mówić o trzech głównych problemach , które mogą pojawiać się w miastach. To zbyt mało wody (długotrwałe okresy suszy), zbyt dużo wody (gwałtowne powodzie miejskie i lokalne podtopienia) lub też woda jest zbyt zanieczyszczona (,  zanieczyszczenie odbiorników wód w czasie gwałtownych spływów opadowych, niejednokrotnie zmieszanych ze ściekami z kanalizacji ogólnospławnej) . Z takimi problemami mierzą się jednak nie tylko urzędnicy czy spółki zarządzające infrastrukturą wodno-ściekową, ale też zwykli mieszkańcy – przyznaje prof. Burszta-Adamiak i dodaje, że przygotowany katalog jest też odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie z ich strony. – Zwracamy coraz większą uwagę na jakość życia, rośnie nasza świadomość. Chcemy żyć w mieście, w którym jest dużo zieleni, która latem daje wytchnienie. Ale też jeździmy zagranicę i widzimy, że są miasta, które radzą sobie z tzw. problemami miejskimi, miasta, w których żyje się dobrze i komfortowo. I chcemy, co naturalne, by w miejscu, w którym żyjemy, było podobnie. To zaś oznacza presję na władze miast, które wiedzą, że nowoczesne zarządzanie tak skomplikowaną strukturą oznacza również zmianę w myśleniu o tym, co naprawdę znaczy rozwój – podkreśla prof. Burszta-Adamiak i przyznaje, że ludzie po prostu są głodni wiedzy. Chcą coś robić i chcą wiedzieć jak.

Kiedy gmina ogłosiła pierwszą edycję programu „Złap deszcz”, w którym można było zdobyć dofinansowanie do małej retencji (do wysokości 5000 zł), w ciągu trzech tygodni wpłynęło tyle zgłoszeń, że pieniądze rozdysponowano błyskawicznie. Wsparto blisko 90 wniosków średnią kwotą 3000 zł. Dlatego w tym roku uruchomiono kolejną edycję programu, a do podziału jest już pół miliona złotych.   

Prof. Burszta-Adamiak pytana, jak zwykły Kowalski może zadbać o małą retencję na swojej posesji, wylicza: można postawić naziemny zbiornik na deszczówkę, można zbudować podziemny zbiornik retencyjny, a zebraną w nich wodę opadową wykorzystywać do celów gospodarczych, np. do podlewania w okresie suszy ogródka czy zieleni przydomowej. Kolejne sposoby to studnia chłonna, przez którą zgromadzona woda przesiąka do gruntu, ale też ogrody deszczowe czy muldy chłonne.

– Ogród deszczowy można zbudować zarówno w mikroskali, a więc w specjalnych pojemnikach, jak i w gruncie. Nie należy mylić tego rozwiązania z ogródkiem warzywnym. Wykonuje się go w formie zagłębienia w terenie, w którym jest odpowiedni układ warstw filtracyjnych, pozwalający na oczyszczenie wód opadowych i ich infiltrację do gruntu. Ogrodowi deszczowemu zazwyczaj towarzyszą rośliny, takie, które są w stanie przetrwać zarówno jakiś czas bez opadów, ale też i 2-3 dniowe podtopienia, kiedy woda zgromadzi się w ogrodzie po deszczu – mówi prof. Ewa-Burszta-Adamiak.

A więcej szczegółów znajdziecie Państwo w katalogu.

kbk