Study in Poland 2022. Wyzwania, egzamin i odpowiedzialność

• Rektorzy jednym głosem – mamy przed sobą egzamin. Dbając o własne korzyści, musimy pamiętać o korzyściach strony ukraińskiej
• Współpraca międzynarodowa powinna opierać się przede wszystkim na partnerstwie
• Akademicki Wrocław w obliczu nowego wyzwania związanego z wojną w Ukrainie
• Kto został Gwiazdą Umiędzynarodowienia 2022?

Cykliczne spotkanie poświęcone studentom zagranicznym w Polsce i umiędzynarodowieniu polskich uczelni współorganizował Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Konferencja organizowana jest w ramach programu „Study in Poland” prowadzonego od 2005 roku przez Konferencję Rektorów Akademickich Szkół Polskich i Fundację Edukacyjną „Perspektywy”.

Konferencja w cieniu wojny

Tegoroczna konferencja, która pierwotnie miała być forum debaty środowiska akademickiego nad tym, jak dzisiaj, w globalnej rzeczywistości, rozumieć umiędzynarodowienie, siłą rzeczy odbyła się w cieniu wojny w Ukrainie. Oznaczało to pojawienie się nowych kwestii, takich jak choćby wsparcie dla ukraińskich uczelni, studenci, z których część wyjechała walczyć w obronie swojego kraju, czy drenaż mózgów związany z falą uchodźców. 

– Ostatnie lata pokazały, że umiędzynarodowienie polskiej nauki powinno się dynamicznie zmieniać. Mamy przed sobą ogromny egzamin i musimy go dobrze zdać. Aby tak się stało, trzeba byśmy pokazali się jako partnerzy otwarci, potrafiący współpracować i dbający nie tylko o własne korzyści z rozwijającej się sytuacji, ale przede wszystkim o korzyści strony ukraińskiej – mówił podczas otwarcia konferencji prof. Jarosław Bosy, rektor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, a prof. Arkadiusz Mężyk, przewodniczący KRASP i rektor Politechniki Śląskiej przypomniał, że to w stolicy Dolnego Śląska, do momentu wybuchu wojny, była jedna z największych w Polsce diaspor ukraińskich, a od 24 lutego, według ostrożnych szacunków, mogło przyjechać tu nawet ćwierć miliona uchodźców.

– Dotąd w kontekście internacjonalizacji zależało nam na budowaniu jak najciekawszej oferty kształcenia na uczelniach polskich dla studentów zagranicznych. Teraz jest inna sytuacja, inne oczekiwania, zwłaszcza ze strony ukraińskiej. Musimy zastanowić się nad tym, jak pomóc uczelniom ukraińskim zachować ciągłość kształcenia bez przejmowania na stałe ich naukowców i studentów – podkreślił prof. Mężyk.

Obecny na otwarciu konferencji prezydent Wrocławia Jacek Sutryk przypomniał z kolei, że akademickość miasta i tradycja całego środowiska odwołuje się do uczelni lwowskich. Naukowcy, studenci i pracownicy tych uczelni – wszyscy ci, którzy ocaleli z tragedii II wojny światowej – w 1945 roku wyruszyli z kresów na zachód Polski i wielu osiadło właśnie we Wrocławiu. Do historii (i nie tylko), odwołał się też Wojciech Murdzek, sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji i Nauki, podkreślając, że pokazuje ona, iż Wrocław skutecznie potrafi wykorzystać zmiany. – Stąd myślę, że i obecna sytuacja i ta konferencja pozwolą wyciągnąć wnioski pożyteczne na przyszłość w kontekście internacjonalizacji nauki polskiej – powiedział wiceminister, dodając, że patrząc na to, jak społeczeństwo polskie szybko i spontanicznie potrafiło zareagować na wyzwania, jakie postawiła przed nami wojna rosyjsko-ukraińska, tak też i środowisko akademickie podejmie właściwe kroki i pokaże, że Polska jest krajem atrakcyjnym nie tylko pod względem kulturowym, gospodarczym czy np. sportowym, ale także w kwestiach związanych z bezpieczeństwem.

Współpraca i partnerstwo

W panelu zatytułowanym „Jakiej internacjonalizacji Polsce potrzeba – w poszukiwaniu nowego paradygmatu” dyskutowano o tym, że dotychczasowy aksjomat, że chcemy mieć jak najwięcej studentów obcokrajowców, już nie wystarcza. Wywołana rosyjską agresją wojna w Ukrainie i dwa lata pandemii postawiły przed polskim szkolnictwem wyższym zasadnicze pytania dotyczące celu, zakresu i sposobów realizacji procesów internacjonalizacji. Prof. Jerzy Lis, pełnomocnik KRASP ds. działań związanych z pomocą Ukrainie i rektor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie nie krył, że sytuacja za naszą wschodnią granicą pokazuje, jak ważna jest w dzisiejszym świecie współpraca międzynarodowa, ale rozumiana w sposób partnerski. – Po pandemii mamy dobrze przygotowaną ofertę kształcenia online, teraz możemy ją wykorzystać w pomocy uczelniom ukraińskim. Musimy być elastyczni, bo mamy dobre podstawy i możliwości, by działać w systemie kształcenia globalnego – powiedział rektor AGH, a rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza prof. Bogumiła Kaniewska przypomniała, że mobilność w kontekście współpracy międzynarodowej nie musi dzisiaj oznaczać wyjazdów, ale należy ją też rozumieć jako stałe kontakty on-line.

– Musimy się zastanowić, do czego umiędzynarodowienie uczelni ma prowadzić. Trzeba też przeformułować pojęcie mobilności, tak by obejmowało ono nie tylko wyjazdy zagraniczne, ale też nasze codzienne spotkania on-line w międzynarodowych zespołach badaczy, naukowców, dydaktyków, doktorantów czy studentów. Do tego potrzebna jest płaszczyzna legislacyjna – podkreśliła rektorka UAM, akcentując przy okazji atrakcyjne położenie geograficzne Polski, które uczelnie powinny wykorzystywać, stawiając na silną pozycję w regionie i rolę łącznika między Wschodem a Europą.

Akademicki Wrocław – pomoc i budowa systemu

Rektor Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, prof. Jarosław Bosy, był jednym z uczestników panelu "Akademicki Wrocław – studenci z Ukrainy: wyzwanie, zobowiązanie, szansa?". Pierwotnie sesja ta miała być poświęcona wizji akademickiego Wrocławia w roku 2030 – z naciskiem na wyzwania w zakresie tworzenia wiodącego ośrodka nauki i edukacji w Europie, a zwłaszcza w regionie najbliższych krajów. Wojna na Ukrainie i exodus jej mieszkańców do Polski zmienił jednak w sposób oczywisty wagę spraw. Na najbliższe tygodnie i miesiące najważniejsze stało się rozwiązanie problemów związanych z pomocą dla naszych sąsiadów, zwłaszcza tych, którzy posiadają indeksy uczelni polskich lub ukraińskich.

Zarówno prof. Tomasz Zatoński, prorektor Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu i koordynator ds. studentów ukraińskich Konferencji Rektorów Wrocławia i Opola, jak i prof. Bogusława Drelich-Skulska, prorektor Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu podkreślali, że w obecnej sytuacji odpowiedzialność czy też wsparcie uczelni nie obejmuje już tylko studentów. Prof. Drelich-Skulska przyznała, że po sesji zimowej część studentów nie wróciła z Ukrainy, ale też i część powróciła wraz ze swoimi bliskimi, matkami, rodzeństwem. To dla nich uruchomiono specjalny punkt, gdzie mogą liczyć na pomoc psychologiczną. Prof. Zatoński przyznał, że dla studentów medycyny, którzy znaleźli się w grupie uchodźców, planowane są trzymiesięczne kursy języka polskiego, po których w październiku mogliby rozpocząć studia w Polsce (wraz z uzupełnieniem różnicy programowej).

Rektor Jarosław Bosy przypomniał, że bez względu na to, w jakiej jesteśmy sytuacji, ważna jest budowa systemu, w którym „obcy”, a więc student, doktorant, naukowiec z zagranicy, odnajdzie się i będzie mógł realizować studia i badania naukowe.

– Wiemy, że budowa HR jest trudna, zwłaszcza w kontekście relacji „obcy” – „nasz”. My uznaliśmy, że zaczniemy od części administracyjnej i pozyskiwania środków systemowych – podkreślił prof. Jarosław Bosy.

Podczas konferencji podpisano porozumienie ustanawiające Koalicję na rzecz rozwoju inicjatywy WorldSkills i organizacji Zawodów Euroskills 2023 w Polsce. Zawody EuroSkills organizowane będą w 2023 r. w Polsce – to pierwsza tej rangi impreza, która nie tylko deklaratywnie, ale też realnie została odebrana Rosji (EuroSkills 2023 planowane było w St. Petersburgu) w związku z jej agresją na Ukrainę. Podczas uroczystej gali wręczono też nagrody przyznane w XII edycji konkursu Interstudent 2022 – to wyróżnienie w tym roku zdobył doktorant Szkoły Doktorskiej Uniwersytetu Przyrodniczego Chathura Perera – oraz V edycji Nagrody Środowiskowej Gwiazdy Umiędzynarodowienia 2022. Galę uświetnił koncert Solidarni z Ukrainą w wykonaniu polskich i ukraińskich studentów Akademii Muzycznej we Wrocławiu.

Gwiazdy Umiędzynarodowienia

Misją tej nagrody jest wyłonienie, nagrodzenie oraz promocja osób mających wybitne osiągnięcia w zakresie umiędzynarodowienia polskich szkół wyższych. Nagroda kierowana jest do osób mających wybitne osiągnięcia w zakresie internacjonalizacji polskich szkół wyższych, w szczególności do pracowników uczelni akademickich, zarówno działów i biur współpracy z zagranicą, promocji i rekrutacji, jak i dziekanatów i innych jednostek administracji oraz kadry zarządzającej, w tym władz uczelni, którzy swoją pracą, zaangażowaniem, osiągnięciami, doświadczeniem oraz umiejętnościami w sposób szczególny kształtują oblicze umiędzynarodowienia polskiego szkolnictwa wyższego.

Kapituła składająca się z reprezentantów polskich instytucji i organizacji zaangażowanych w rozwój umiędzynarodowienia pod kierownictwem przewodniczącego KRASP prof. Arkadiusza Mężyka przyznała nagrody w siedmiu kategoriach. Nagrodę Specjalną przyznano prof. Lauritzowi Holm-Nielsenowi, przewodniczącemu panelu ekspertów IDUB, Management Star odebrał prof. Rafał Witkowski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Research Star – prof. Łukasz Sułkowski z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Teaching Star – prof. Janusz Szmyd z krakowskiej AGH, Public Diplomacy Star – dr Mariusz Sagan, dyrektor Wydziału Strategii i Przedsiębiorczości Urzędu Miasta Lublina, Marketing Star – Liliana Lato z Uniwersytetu Łódzkiego, a Rising Star – Monika Wysocka z Akademii Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni.

Magda Tytuła, Fundacja Perspektywy, kbk